TY  - CONF
AU  - Kovačević, Tamara
AU  - Isaković, Ljubica
AU  - Đoković, Sanja
AU  - Šešum, Mia
AU  - Bjelić, Marija
AU  - Rojek Zakić, Dajana
PY  - 2023
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/5392
AB  - Деца глувих одраслих формирају свој идентитет у заједници Глувих којој
припадају њихови родитељи и заједници особа које чују.  За децу глувих одраслих

(Children of Deaf Adults) користи се акроним ‘’CODAs’’. Термин ‘’CODA’’ сe
односи на било коју особу која чује рођену од једног или два глува родитеља. У
заједници Глувих, ова деца се идентификују терминима - знацима у оквиру знаковног

језика „чујући, мама, тата, глув“. Oснoвни циљ рaдa je дa сe прeглeдoм
дoступнe литeрaтурe укaжe нa специфичности развоја идентитета деце глувих
родитеља
и
изазове
у
комуникацији
са
којима
се
сусрећу.
Примењене
су
методе
анализе
релевантне
доступне
литературе.
Деца
одрастају
у
јединственим

околностима

у којима су стално изложена двема културолошки, социјално и
језички различитим заједницама, Глувих и чујућих. Ограничена комуникација,
конфузија у односима и улогама на релацији родитељ- дете, посредовање у
превођењу, нежељена одговорност, неизвесност у погледу личног идентитета
може довести до фрустрација. На идентитет деце глувих одраслих утичу различити
фактори.
Родитељи
често
не
схватају
да
су
њихова
деца
билингвална

и
бикултурална.
Деца
која
чују
верују
да
су
глува,
јер
у
породици
употребљавају

знаковни
језик.
Поласком
у
предшколску
установу,
ова
деца
почињу
да
схватају
да

нису
глува
као
њихови
родитељи,
и
да
се
њихова
искуства
у
одрастању
разликују

од
искустава
чујуће
деце,
родитеља
уредног
слуха.
AB  - Children of deaf adults create their identity
within the community of the Deaf which their
parents belong to and within the community
of normal hearing persons. The acronym
“CODAs” is used for Children of Deaf Adults.  In
the community of the Deaf, these children are
identified with terms-signs “hearing, mum,
dad, deaf” within sign language. The main aim of the study is to point to the specificities
of the identity development of children
of deaf parents and the challenges they
are faced with in communication through
the review of the available literature. The
methods of analysis of the relevant available
literature have been applied. Children grow
up in unique circumstances in which they
are constantly exposed to two culturally,
socially and 
linguistically different 
communities, of the Deaf and of the normal
hearing persons. Limited communication,
confusion in relationships and the roles
between a parent and a child, mediation in
translation, unwanted responsibility and
uncertainty in terms of personal identity
may lead to frustration. Various factors
affect the identity of children of deaf adults.
Parents frequently do not understand that
their children are bilingual and bicultural.
Children who can hear believe they are deaf
because they use sign language in the family.
Upon entering a preschool institution, these
children begin to understand that they
are not deaf like their parents and that
their experiences in growing up differ from
normal hearing children of parents with
normal hearing.
PB  - Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation
C3  - Национални научни скуп „Интервенције у раном детињству и предшколству” Београд, 22. децембар 2023. Зборник радова
T1  - Развој идентитета деце глувих родитеља
T1  - Тhe development of identity of children of deaf parents
EP  - 140
SP  - 133
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5392
ER  - 

@conference{
author = "Kovačević, Tamara and Isaković, Ljubica and Đoković, Sanja and Šešum, Mia and Bjelić, Marija and Rojek Zakić, Dajana",
year = "2023",
abstract = "Деца глувих одраслих формирају свој идентитет у заједници Глувих којој
припадају њихови родитељи и заједници особа које чују.  За децу глувих одраслих

(Children of Deaf Adults) користи се акроним ‘’CODAs’’. Термин ‘’CODA’’ сe
односи на било коју особу која чује рођену од једног или два глува родитеља. У
заједници Глувих, ова деца се идентификују терминима - знацима у оквиру знаковног

језика „чујући, мама, тата, глув“. Oснoвни циљ рaдa je дa сe прeглeдoм
дoступнe литeрaтурe укaжe нa специфичности развоја идентитета деце глувих
родитеља
и
изазове
у
комуникацији
са
којима
се
сусрећу.
Примењене
су
методе
анализе
релевантне
доступне
литературе.
Деца
одрастају
у
јединственим

околностима

у којима су стално изложена двема културолошки, социјално и
језички различитим заједницама, Глувих и чујућих. Ограничена комуникација,
конфузија у односима и улогама на релацији родитељ- дете, посредовање у
превођењу, нежељена одговорност, неизвесност у погледу личног идентитета
може довести до фрустрација. На идентитет деце глувих одраслих утичу различити
фактори.
Родитељи
често
не
схватају
да
су
њихова
деца
билингвална

и
бикултурална.
Деца
која
чују
верују
да
су
глува,
јер
у
породици
употребљавају

знаковни
језик.
Поласком
у
предшколску
установу,
ова
деца
почињу
да
схватају
да

нису
глува
као
њихови
родитељи,
и
да
се
њихова
искуства
у
одрастању
разликују

од
искустава
чујуће
деце,
родитеља
уредног
слуха., Children of deaf adults create their identity
within the community of the Deaf which their
parents belong to and within the community
of normal hearing persons. The acronym
“CODAs” is used for Children of Deaf Adults.  In
the community of the Deaf, these children are
identified with terms-signs “hearing, mum,
dad, deaf” within sign language. The main aim of the study is to point to the specificities
of the identity development of children
of deaf parents and the challenges they
are faced with in communication through
the review of the available literature. The
methods of analysis of the relevant available
literature have been applied. Children grow
up in unique circumstances in which they
are constantly exposed to two culturally,
socially and 
linguistically different 
communities, of the Deaf and of the normal
hearing persons. Limited communication,
confusion in relationships and the roles
between a parent and a child, mediation in
translation, unwanted responsibility and
uncertainty in terms of personal identity
may lead to frustration. Various factors
affect the identity of children of deaf adults.
Parents frequently do not understand that
their children are bilingual and bicultural.
Children who can hear believe they are deaf
because they use sign language in the family.
Upon entering a preschool institution, these
children begin to understand that they
are not deaf like their parents and that
their experiences in growing up differ from
normal hearing children of parents with
normal hearing.",
publisher = "Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation",
journal = "Национални научни скуп „Интервенције у раном детињству и предшколству” Београд, 22. децембар 2023. Зборник радова",
title = "Развој идентитета деце глувих родитеља, Тhe development of identity of children of deaf parents",
pages = "140-133",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5392"
}

Kovačević, T., Isaković, L., Đoković, S., Šešum, M., Bjelić, M.,& Rojek Zakić, D.. (2023). Развој идентитета деце глувих родитеља. in Национални научни скуп „Интервенције у раном детињству и предшколству” Београд, 22. децембар 2023. Зборник радова
Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation., 133-140.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5392

Kovačević T, Isaković L, Đoković S, Šešum M, Bjelić M, Rojek Zakić D. Развој идентитета деце глувих родитеља. in Национални научни скуп „Интервенције у раном детињству и предшколству” Београд, 22. децембар 2023. Зборник радова. 2023;:133-140.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5392 .

Kovačević, Tamara, Isaković, Ljubica, Đoković, Sanja, Šešum, Mia, Bjelić, Marija, Rojek Zakić, Dajana, "Развој идентитета деце глувих родитеља" in Национални научни скуп „Интервенције у раном детињству и предшколству” Београд, 22. децембар 2023. Зборник радова (2023):133-140,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5392 .

TY  - CONF
AU  - Rojek Zakić, Dajana
AU  - Bjelić, Marija
AU  - Đoković, Sanja
AU  - Kovačević, Tamara
PY  - 2023
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/5391
AB  - Теорија ума односи се на способност приписивања менталних стања себи и другима
у
циљу
управљања
понашањем
и
његовом
предвиђању,
које
лежи
у
основи

социјалних
интеракција.

Циљ
рада
је
био
да
прикаже
сличности
и
разлике
теорије
ума
код
деце
оштећеног

слуха

и деце са поремећајем из спектра аутизма. Узимање у обзир наведених
карактеристика, веома је значајно за осмишљавање интервенционих програма

намењених за превладавање тешкоћа и подстицање развоја теорије ума.
Њихово формирање и примена допринело би побољшању свакодневних социјалних
интеракција код обе популације деце. Прегледом литературе и анализом резултата
постојећих
истраживања
о

развоју
теорије
ума
код
деце
оштећеног
слуха
и
деце
са
поремећајем
из
спектра
аутизма,
стиче
се
увид
у
низ
специфичности
које
указују
на
измењени
и
одложени
развој
теорије
ума
код
обе
популације.

Резултати
указују
на
делотворност
програма
намењених
подстицању
теорије

ума

обе групе деце, али упркос томе слични програми нису формирани на
територији Србије. Закључује се да упркос развојним специфичностима теорије
ума, она постоји, задржава развојну тенденцију, те ју је из наведених разлога неопходно
подробније
испитивати
ради
могућности
формирања
сличних
програма

на

нашим просторима намењених популацији деце оштећеног слуха и деци са
поремећајем из спектра аутизма ради подстицања социјалних интеракција посредством
теорије
ума
на
којој
оне
почивају.
AB  - Theory of mind refers to the ability to
attribute mental states to oneself and others
in order to manage and predict behavior,
which underlies social interactions. The
aim of this paper was to illustrate the
similarities and differences in theory of mind in hearing-impaired children and children
with autism spectrum disorders. This was
done with the intention of developing a
program that, taking into account the
mentioned characteristics, would contribute
to the improvement of everyday social
interactions through the implementation of
interventions to overcome difficulties and
promote the development of theory of mind 
in both populations of children, based on the 
principles of inclusive practices. By reviewing
the literature and analyzing the results
of existing research on the development
of theory of mind in hearing-impaired
children and children with autism spectrum
disorders, insights were gained into a range
of specific features indicating altered and
delayed development of theory of mind
in both populations. The results indicate
the effectiveness of programs designed to
promote theory of mind in both groups of
children. However, similar programs haven’t
been established in Serbia. In conclusion,
despite the developmental specificities of
theory of mind, it exists and maintains a
developmental trend. For this reason, further
investigation is necessary to explore the
possibility of creating similar programs in our
region aimed at the population of hearingimpaired

and autism spectrum disorder
children to promote social interactions
through the foundation of theory of mind.
PB  - Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation
C3  - Национални научни скуп „Интервенције у раном детињству и предшколству” Београд, 22. децембар 2023. Зборник радова
T1  - Специфичности теорије ума деце оштећеног слуха и деце са поремећајем из спектра аутизма
T1  - Specifics of the theory of mind in hearing-impaired children and  children with autism spectrum  disorder
EP  - 149
SP  - 141
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5391
ER  - 

@conference{
author = "Rojek Zakić, Dajana and Bjelić, Marija and Đoković, Sanja and Kovačević, Tamara",
year = "2023",
abstract = "Теорија ума односи се на способност приписивања менталних стања себи и другима
у
циљу
управљања
понашањем
и
његовом
предвиђању,
које
лежи
у
основи

социјалних
интеракција.

Циљ
рада
је
био
да
прикаже
сличности
и
разлике
теорије
ума
код
деце
оштећеног

слуха

и деце са поремећајем из спектра аутизма. Узимање у обзир наведених
карактеристика, веома је значајно за осмишљавање интервенционих програма

намењених за превладавање тешкоћа и подстицање развоја теорије ума.
Њихово формирање и примена допринело би побољшању свакодневних социјалних
интеракција код обе популације деце. Прегледом литературе и анализом резултата
постојећих
истраживања
о

развоју
теорије
ума
код
деце
оштећеног
слуха
и
деце
са
поремећајем
из
спектра
аутизма,
стиче
се
увид
у
низ
специфичности
које
указују
на
измењени
и
одложени
развој
теорије
ума
код
обе
популације.

Резултати
указују
на
делотворност
програма
намењених
подстицању
теорије

ума

обе групе деце, али упркос томе слични програми нису формирани на
територији Србије. Закључује се да упркос развојним специфичностима теорије
ума, она постоји, задржава развојну тенденцију, те ју је из наведених разлога неопходно
подробније
испитивати
ради
могућности
формирања
сличних
програма

на

нашим просторима намењених популацији деце оштећеног слуха и деци са
поремећајем из спектра аутизма ради подстицања социјалних интеракција посредством
теорије
ума
на
којој
оне
почивају., Theory of mind refers to the ability to
attribute mental states to oneself and others
in order to manage and predict behavior,
which underlies social interactions. The
aim of this paper was to illustrate the
similarities and differences in theory of mind in hearing-impaired children and children
with autism spectrum disorders. This was
done with the intention of developing a
program that, taking into account the
mentioned characteristics, would contribute
to the improvement of everyday social
interactions through the implementation of
interventions to overcome difficulties and
promote the development of theory of mind 
in both populations of children, based on the 
principles of inclusive practices. By reviewing
the literature and analyzing the results
of existing research on the development
of theory of mind in hearing-impaired
children and children with autism spectrum
disorders, insights were gained into a range
of specific features indicating altered and
delayed development of theory of mind
in both populations. The results indicate
the effectiveness of programs designed to
promote theory of mind in both groups of
children. However, similar programs haven’t
been established in Serbia. In conclusion,
despite the developmental specificities of
theory of mind, it exists and maintains a
developmental trend. For this reason, further
investigation is necessary to explore the
possibility of creating similar programs in our
region aimed at the population of hearingimpaired

and autism spectrum disorder
children to promote social interactions
through the foundation of theory of mind.",
publisher = "Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation",
journal = "Национални научни скуп „Интервенције у раном детињству и предшколству” Београд, 22. децембар 2023. Зборник радова",
title = "Специфичности теорије ума деце оштећеног слуха и деце са поремећајем из спектра аутизма, Specifics of the theory of mind in hearing-impaired children and  children with autism spectrum  disorder",
pages = "149-141",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5391"
}

Rojek Zakić, D., Bjelić, M., Đoković, S.,& Kovačević, T.. (2023). Специфичности теорије ума деце оштећеног слуха и деце са поремећајем из спектра аутизма. in Национални научни скуп „Интервенције у раном детињству и предшколству” Београд, 22. децембар 2023. Зборник радова
Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation., 141-149.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5391

Rojek Zakić D, Bjelić M, Đoković S, Kovačević T. Специфичности теорије ума деце оштећеног слуха и деце са поремећајем из спектра аутизма. in Национални научни скуп „Интервенције у раном детињству и предшколству” Београд, 22. децембар 2023. Зборник радова. 2023;:141-149.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5391 .

Rojek Zakić, Dajana, Bjelić, Marija, Đoković, Sanja, Kovačević, Tamara, "Специфичности теорије ума деце оштећеног слуха и деце са поремећајем из спектра аутизма" in Национални научни скуп „Интервенције у раном детињству и предшколству” Београд, 22. децембар 2023. Зборник радова (2023):141-149,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5391 .

TY  - CONF
AU  - Đoković, Sanja
AU  - Ostojić Zeljković, Sanja
AU  - Kovačević, Tamara
AU  - Nikolić, Mina
AU  - Bjelić, Marija
PY  - 2023
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/5388
AB  - Uvod: Prezbiakuzija i tinitus su veoma učestala stanja kod starijih osoba.
Postoji dosta dokaza, baziranih na samoproceni, da obe pojave utiču na kvalitet
života
i
psihosocijalno
funkcionisanje
ovih
osoba.
Međutim,
većina
istraživanja
se
bavila
izolovano
prezbiakuzijom
i
tinitusom,
tako
da
ima
veoma
malo

dokaza
kako
ova
dva
stanja
deluju
kada
zajedno
egzistiraju.
Cilj:
Cilj
ovog
rada
je
da
se
ispita
kako
tinitus
utiče
na
subjektivni
doživljaj
hendikepa
kod
osoba
sa
prezbiakuzijom.
Metode:
U
uzorku
je
bilo
100
ispitanika
oba
pola,
prosečne
starosti
67,11
godina.
Uzorak
je
bio
podeljen
u
dve
grupe:
E1
–
ispitanici
sa
prezbiakuzijom
i
tinitusom
i
E2
–
ispitanici
sa
prezbiakuzijom
bez
tinitusa.
Korišćena
su
dva
upitnika
za
prikupljanje
podataka:
Upitnik
za
prikupljanje
opštih
sociodemografskih

podataka i
Inventar
slušnog
hendikepa
za
starije.
Rezultati: Rezultati pokazuju da tinitus značajno utiče na subjektivni doživljaj 
hendikepa kod osoba sa prezbiakuzijom u emocionalnom (E1 M=30,58;
E2 M – 20,68; p=0,001) i socijalnom funkcionisanju (E1 M=29,49; E2 M=22;
p=0,006), kao i u ukupnim rezultatima (E1 M=60,05 E2 M=42,68; p=0,001).
Zaključak: Na osnovu ovih rezultata može se zaključiti da tinitus, koji je
čest entitet u prezbiakuziji, predstavlja veoma ozbiljnu pojavu koja značajno
utiče na lični doživljaj izraženosti teškoća u psihosocijalnom funkcionisanju
odraslih osoba.
AB  - Introduction: Presbycusis and tinnitus are very common conditions in elderly
people. There is a lot of evidence, based on self-assessment, that both of these phenomena
affect the quality of life and psychosocial functioning of persons. Most research has dealt with
these phenomena in isolation, so there is very little evidence of how these two conditions
work when they coexist.
Aim: The aim of this paper was to examine how tinnitus affects the Individual perception
of hearing handicap in people with presbycusis.
Methods: The sample consisted of 100 subjects of both genders with an average
age of 67.11. The sample was divided into two groups: E1 – subjects with presbyacusis
and tinnitus and E2 – subjects with presbyacusis without tinnitus. Two questionnaires were
used for data collection: the Questionnaire for collecting general socio-demographic data
and the Hearing Handicap Inventories for the Elderly.
Results: The results show that tinnitus significantly affects the individual perception of
handicap in persons with presbycusis in both emotional (E1 M=30,58; E2 M – 20.68; p=0,001)
and social functioning (E1 M =29.49; E2 M=22; p=0,006), as well as in the overall results (E1
M=60,05 E2 M=42,68; p=0,001).
Conclusion: Based on these results, it can be concluded that tinnitus, which is a
common entity in presbyacusis, is a very serious phenomenon that significantly affects
personal experience of difficulties in the psychosocial functioning of adults.
PB  - Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation
C3  - Zbornik radova - 12. Međunarodni naučni skup Specijalna edukacija i rehabilitacija danas Beograd, 27–28. oktobar 2023. Godine
T1  - Uticaj tinitusa na subjektivni doživljaj hendikepa kod  osoba sa prezbiakuzijom
T1  - The influence of tinnitus on the individual perception of the hearing handicap in persons with presbyacusis
EP  - 579
SP  - 569
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5388
ER  - 

@conference{
author = "Đoković, Sanja and Ostojić Zeljković, Sanja and Kovačević, Tamara and Nikolić, Mina and Bjelić, Marija",
year = "2023",
abstract = "Uvod: Prezbiakuzija i tinitus su veoma učestala stanja kod starijih osoba.
Postoji dosta dokaza, baziranih na samoproceni, da obe pojave utiču na kvalitet
života
i
psihosocijalno
funkcionisanje
ovih
osoba.
Međutim,
većina
istraživanja
se
bavila
izolovano
prezbiakuzijom
i
tinitusom,
tako
da
ima
veoma
malo

dokaza
kako
ova
dva
stanja
deluju
kada
zajedno
egzistiraju.
Cilj:
Cilj
ovog
rada
je
da
se
ispita
kako
tinitus
utiče
na
subjektivni
doživljaj
hendikepa
kod
osoba
sa
prezbiakuzijom.
Metode:
U
uzorku
je
bilo
100
ispitanika
oba
pola,
prosečne
starosti
67,11
godina.
Uzorak
je
bio
podeljen
u
dve
grupe:
E1
–
ispitanici
sa
prezbiakuzijom
i
tinitusom
i
E2
–
ispitanici
sa
prezbiakuzijom
bez
tinitusa.
Korišćena
su
dva
upitnika
za
prikupljanje
podataka:
Upitnik
za
prikupljanje
opštih
sociodemografskih

podataka i
Inventar
slušnog
hendikepa
za
starije.
Rezultati: Rezultati pokazuju da tinitus značajno utiče na subjektivni doživljaj 
hendikepa kod osoba sa prezbiakuzijom u emocionalnom (E1 M=30,58;
E2 M – 20,68; p=0,001) i socijalnom funkcionisanju (E1 M=29,49; E2 M=22;
p=0,006), kao i u ukupnim rezultatima (E1 M=60,05 E2 M=42,68; p=0,001).
Zaključak: Na osnovu ovih rezultata može se zaključiti da tinitus, koji je
čest entitet u prezbiakuziji, predstavlja veoma ozbiljnu pojavu koja značajno
utiče na lični doživljaj izraženosti teškoća u psihosocijalnom funkcionisanju
odraslih osoba., Introduction: Presbycusis and tinnitus are very common conditions in elderly
people. There is a lot of evidence, based on self-assessment, that both of these phenomena
affect the quality of life and psychosocial functioning of persons. Most research has dealt with
these phenomena in isolation, so there is very little evidence of how these two conditions
work when they coexist.
Aim: The aim of this paper was to examine how tinnitus affects the Individual perception
of hearing handicap in people with presbycusis.
Methods: The sample consisted of 100 subjects of both genders with an average
age of 67.11. The sample was divided into two groups: E1 – subjects with presbyacusis
and tinnitus and E2 – subjects with presbyacusis without tinnitus. Two questionnaires were
used for data collection: the Questionnaire for collecting general socio-demographic data
and the Hearing Handicap Inventories for the Elderly.
Results: The results show that tinnitus significantly affects the individual perception of
handicap in persons with presbycusis in both emotional (E1 M=30,58; E2 M – 20.68; p=0,001)
and social functioning (E1 M =29.49; E2 M=22; p=0,006), as well as in the overall results (E1
M=60,05 E2 M=42,68; p=0,001).
Conclusion: Based on these results, it can be concluded that tinnitus, which is a
common entity in presbyacusis, is a very serious phenomenon that significantly affects
personal experience of difficulties in the psychosocial functioning of adults.",
publisher = "Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation",
journal = "Zbornik radova - 12. Međunarodni naučni skup Specijalna edukacija i rehabilitacija danas Beograd, 27–28. oktobar 2023. Godine",
title = "Uticaj tinitusa na subjektivni doživljaj hendikepa kod  osoba sa prezbiakuzijom, The influence of tinnitus on the individual perception of the hearing handicap in persons with presbyacusis",
pages = "579-569",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5388"
}

Đoković, S., Ostojić Zeljković, S., Kovačević, T., Nikolić, M.,& Bjelić, M.. (2023). Uticaj tinitusa na subjektivni doživljaj hendikepa kod  osoba sa prezbiakuzijom. in Zbornik radova - 12. Međunarodni naučni skup Specijalna edukacija i rehabilitacija danas Beograd, 27–28. oktobar 2023. Godine
Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation., 569-579.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5388

Đoković S, Ostojić Zeljković S, Kovačević T, Nikolić M, Bjelić M. Uticaj tinitusa na subjektivni doživljaj hendikepa kod  osoba sa prezbiakuzijom. in Zbornik radova - 12. Međunarodni naučni skup Specijalna edukacija i rehabilitacija danas Beograd, 27–28. oktobar 2023. Godine. 2023;:569-579.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5388 .

Đoković, Sanja, Ostojić Zeljković, Sanja, Kovačević, Tamara, Nikolić, Mina, Bjelić, Marija, "Uticaj tinitusa na subjektivni doživljaj hendikepa kod  osoba sa prezbiakuzijom" in Zbornik radova - 12. Međunarodni naučni skup Specijalna edukacija i rehabilitacija danas Beograd, 27–28. oktobar 2023. Godine (2023):569-579,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5388 .

TY  - JOUR
AU  - Nikolić, Mina
AU  - Ostojić Zeljković, Sanja
AU  - Jotić, Ana
AU  - Đoković, Sanja
PY  - 2023
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/5308
AB  - Uvod: Pandemija Covid-19 uticala je u značajnoj meri na mnoge aspekte života ljudi, posebno u oblasti zdravstvene nege i socijalne zaštite. Mnoge starije osobe ograničile su kretanje, posete porodici i društvene aktivnosti u strahu od zarazne bolesti koja može imati veoma ozbiljne posledice. Dodatno mere opreza, u smislu fizičkog distanciranja i obaveze nošenje zaštitnih maski, postavile su pred osobe oštećenog sluha jedinstven izazov utičući na intenzitet i kvalitet govornog signala uz narušenu mogućnost ščitavanja govora sa lica i usana sagovornika. Cilj: Istraživanje je imalo za cilj da ispita u kojoj meri su se korisnici slušne amplifikacije odraslog životnog doba susretali sa različitim izazovima tokom trajanja pandemije Covid-19. Metode: Za potrebe ovog istraživanja konstruisan je poseban upitnik, a ispitanici su svoje odgovore davali na trostepenoj skali Likertovog  tipa. Rezultati: Rezultati  istraživanja  pokazali  su  da  je  jedan  od  glavnih izazova ispitanika tokom pandemije bila komunikacija sa drugim ljudima. Kao poseban problem efikasne komunikacije ispitanici su istakli široku upotrebu zaštitnih maski i izbegavanje komunikacije sa nepoznatim ljudima iz straha da se neće razumeti. Ispitanici su naglasili problem promena u slušanju putem slušnih aparata tokom pandemije, kao i propratne oscilacije raspoloženja prema korišćenju same amplifikacije. Iako je većina ispitanika bila zadovoljna mogućnošću servisiranja i popravke slušnih aparata, nijedan ispitanik  nije  naveo  mogućnost  podrške  u  vidu  auditorne  rehabilitacije. Zaključak: Pandemija korona virusa istakla je potrebu za razvijanjem mreže alternativnih metoda i pristupa u pružanju surdoloških usluga njenim korisnicima, koja bi trebalo da bude prepoznata kao dodatni oblik pružanja usluga u oblasti savetodavnog rada, rehabilitacije, rešavanja svakodnevnih problema sa slušnim pomagalima. Takav način rada omogućio bi nesmetanu stručnu podršku korisnicima slušne amplifikacije ne samo u ekstremnim situacijama kakva je pandemija već i u redovnim okolnostima svima kojima iz različitih razloga takva podrška do sada nije bila uvek dostupna
AB  - Introduction. The Covid-19 pandemic has considerably affected many aspects of human life, especially healthcare and social services. The contacts of elderly people with family and friends, as well as their social activities, have been drastically reduced due to fear of contagious diseases with potentially serious consequences. Preventive measures of physical distancing and obligatory protective masks have brought additional challenges for hearing-impaired persons because of the decreased intensity and muffled quality of speech signals as well as the lack of visual cues because of the face masks. Objective. The study aimed to identify the challenges that adult hearing aid users faced during the Covid-19 pandemic. Methods. A special questionnaire was developed for the purpose of this study with a 3-point Likert type of scale. Results. The results of the study have shown that effective communication with other people during the pandemic was a great challenge  for  hearing-impaired  participants.  They  pointed  out  the  use  of  face  masks and avoidance of communication with other people due to the fear of misunderstanding others. The participants noticed some changes in listening with hearing aids as well as mood swings and compliance to hearing aids. Most of the participants were satisfied with the access to hearing aids, fitting, and repair services, but none of them had access to rehabilitation and advisory support. Conclusion. The Covid-19 pandemic revealed the need for developing a network for alternative methods and approaches in surdology to provide advisory and rehabilitation services for hearing-impaired people as well as technical support for hearing aid users. That would be the way to provide ongoing support for hearing aid users, not only in extreme situations, such as the pandemic, but to increase the accessibility of those services in everyday life for all users.
PB  - Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation
T2  - Specijalna edukacija i rehabilitacija
T1  - Izazovi odraslih korisnika slušne amplifikacije tokom pandemije Covid-19
T1  - Challenges of adult users of hearing amplification during the Covid-19 pandemic
EP  - 259
IS  - 3
SP  - 243
VL  - 22
DO  - 10.5937/specedreh22-41862
ER  - 

@article{
author = "Nikolić, Mina and Ostojić Zeljković, Sanja and Jotić, Ana and Đoković, Sanja",
year = "2023",
abstract = "Uvod: Pandemija Covid-19 uticala je u značajnoj meri na mnoge aspekte života ljudi, posebno u oblasti zdravstvene nege i socijalne zaštite. Mnoge starije osobe ograničile su kretanje, posete porodici i društvene aktivnosti u strahu od zarazne bolesti koja može imati veoma ozbiljne posledice. Dodatno mere opreza, u smislu fizičkog distanciranja i obaveze nošenje zaštitnih maski, postavile su pred osobe oštećenog sluha jedinstven izazov utičući na intenzitet i kvalitet govornog signala uz narušenu mogućnost ščitavanja govora sa lica i usana sagovornika. Cilj: Istraživanje je imalo za cilj da ispita u kojoj meri su se korisnici slušne amplifikacije odraslog životnog doba susretali sa različitim izazovima tokom trajanja pandemije Covid-19. Metode: Za potrebe ovog istraživanja konstruisan je poseban upitnik, a ispitanici su svoje odgovore davali na trostepenoj skali Likertovog  tipa. Rezultati: Rezultati  istraživanja  pokazali  su  da  je  jedan  od  glavnih izazova ispitanika tokom pandemije bila komunikacija sa drugim ljudima. Kao poseban problem efikasne komunikacije ispitanici su istakli široku upotrebu zaštitnih maski i izbegavanje komunikacije sa nepoznatim ljudima iz straha da se neće razumeti. Ispitanici su naglasili problem promena u slušanju putem slušnih aparata tokom pandemije, kao i propratne oscilacije raspoloženja prema korišćenju same amplifikacije. Iako je većina ispitanika bila zadovoljna mogućnošću servisiranja i popravke slušnih aparata, nijedan ispitanik  nije  naveo  mogućnost  podrške  u  vidu  auditorne  rehabilitacije. Zaključak: Pandemija korona virusa istakla je potrebu za razvijanjem mreže alternativnih metoda i pristupa u pružanju surdoloških usluga njenim korisnicima, koja bi trebalo da bude prepoznata kao dodatni oblik pružanja usluga u oblasti savetodavnog rada, rehabilitacije, rešavanja svakodnevnih problema sa slušnim pomagalima. Takav način rada omogućio bi nesmetanu stručnu podršku korisnicima slušne amplifikacije ne samo u ekstremnim situacijama kakva je pandemija već i u redovnim okolnostima svima kojima iz različitih razloga takva podrška do sada nije bila uvek dostupna, Introduction. The Covid-19 pandemic has considerably affected many aspects of human life, especially healthcare and social services. The contacts of elderly people with family and friends, as well as their social activities, have been drastically reduced due to fear of contagious diseases with potentially serious consequences. Preventive measures of physical distancing and obligatory protective masks have brought additional challenges for hearing-impaired persons because of the decreased intensity and muffled quality of speech signals as well as the lack of visual cues because of the face masks. Objective. The study aimed to identify the challenges that adult hearing aid users faced during the Covid-19 pandemic. Methods. A special questionnaire was developed for the purpose of this study with a 3-point Likert type of scale. Results. The results of the study have shown that effective communication with other people during the pandemic was a great challenge  for  hearing-impaired  participants.  They  pointed  out  the  use  of  face  masks and avoidance of communication with other people due to the fear of misunderstanding others. The participants noticed some changes in listening with hearing aids as well as mood swings and compliance to hearing aids. Most of the participants were satisfied with the access to hearing aids, fitting, and repair services, but none of them had access to rehabilitation and advisory support. Conclusion. The Covid-19 pandemic revealed the need for developing a network for alternative methods and approaches in surdology to provide advisory and rehabilitation services for hearing-impaired people as well as technical support for hearing aid users. That would be the way to provide ongoing support for hearing aid users, not only in extreme situations, such as the pandemic, but to increase the accessibility of those services in everyday life for all users.",
publisher = "Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation",
journal = "Specijalna edukacija i rehabilitacija",
title = "Izazovi odraslih korisnika slušne amplifikacije tokom pandemije Covid-19, Challenges of adult users of hearing amplification during the Covid-19 pandemic",
pages = "259-243",
number = "3",
volume = "22",
doi = "10.5937/specedreh22-41862"
}

Nikolić, M., Ostojić Zeljković, S., Jotić, A.,& Đoković, S.. (2023). Izazovi odraslih korisnika slušne amplifikacije tokom pandemije Covid-19. in Specijalna edukacija i rehabilitacija
Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation., 22(3), 243-259.
https://doi.org/10.5937/specedreh22-41862

Nikolić M, Ostojić Zeljković S, Jotić A, Đoković S. Izazovi odraslih korisnika slušne amplifikacije tokom pandemije Covid-19. in Specijalna edukacija i rehabilitacija. 2023;22(3):243-259.
doi:10.5937/specedreh22-41862 .

Nikolić, Mina, Ostojić Zeljković, Sanja, Jotić, Ana, Đoković, Sanja, "Izazovi odraslih korisnika slušne amplifikacije tokom pandemije Covid-19" in Specijalna edukacija i rehabilitacija, 22, no. 3 (2023):243-259,
https://doi.org/10.5937/specedreh22-41862 . .

TY  - CONF
AU  - Kordić, Milena
AU  - Đoković, Sanja
AU  - Dražić, Milana
AU  - Bjelić, Marija
PY  - 2023
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/5346
AB  - Uvod: Odrasle osobe sa oštećenjem sluha nailaze na probleme u komunikaciji
usled kojih dolazi do smanjenog učešća u socijalnim aktivnostima, socijalne
izolacije i usamljenosti, koji su usko povezani sa narušenim mentalnim zdravljem
i prisutnošću mentalnih teškoća, kao što su anksioznost i depresija.
Cilj: Cilj istraživanja je utvrditi specifičnost simptoma anksioznosti i depresije
kod odraslih osoba sa oštećenjem sluha. U okviru zadataka istraživanja proveravane
su razlike u prisustvu simptoma između osoba sa oštećenjem i osoba
bez oštećenja sluha.
Metode: Istraživanjem je obuhvaćeno 103 ispitanika sa oštećenjem i 103 ispitanika
bez oštećenja. Uzorak čini približno jednak broj ispitanika oba pola,
starosti od 20 do 65 godina, gde je prosečna starost ispitanika sa oštećenjem
sluha 52,4 (SD = 11,72). Kao instrumenti korišćene su Zungova Skala za samoprocenu
anksioznosti (A rating instrument foranxiety) i Zungova Skala za samoprocenu
depresije (A self-ratingdepressionscale).
Rezultati: Rezultati istraživanja pokazali su da postoje indikacije za razvoj
anksioznosti kod odraslih osoba sa oštećenjem sluha. Rezultati ukazuju na
odsustvo simptoma depresije kod odraslih osoba sa oštećenjem sluha. Razlike
između ispitanika oštećenog sluha i ispitanika urednog sluha na skalama anskioznosti
i depresije nisu statistički značajne. U okviru pojedinačnih ajtema
uočena je statistički značajna razlika na pojedinim simptomima, koja je detaljnije
analizirana u radu.
Zaključak: Oštećenje sluha se nije pokazalo kao faktor koji doprinosi javljanju
simptoma anksioznosti i depresije. Istraživanja bi se mogla usmeriti na proveravanje
samopoštovanja osoba sa oštećenjem sluha, kako bi se rezultati dobijeni
na skali depresivnosti mogli detaljnije analizirati.
AB  - Introduction: Adults with hearing loss encounter communication problems that lead
to reduced participation in social activities, social isolation, and loneliness, which are closely
related to impaired mental health and the presence of mental difficulties, such as anxiety
and depression.
Aim: The aim of the research was to determine the specificity of symptoms of anxiety
and depression in adults with hearing loss. As part of the research tasks, differences in the
presence of symptoms between people with and without hearing impairment were checked.
Methods: The research included 103 subjects with and 103 subjects without impairment.
The sample consisted of an approximately equal number of respondents of both genders,
aged from 20 to 65 years, where the average age of respondents with hearing impairment
was 52.4 (SD = 11.72). A rating instrument for anxiety and a self-rating depression scale were
used as instruments.
Results: The results of the research showed that there are indications for the
development of anxiety in adults with hearing impairment. The results indicate the absence
of depressive symptoms in adults with hearing impairment. The differences between subjects
with hearing impairment and subjects with normal hearing on the anxiety and depression
scales are not statistically significant. Within individual items, a statistically significant
difference was observed in certain symptoms, which was analyzed in more detail in the paper.
Conclusion: Hearing loss has not been shown to be a contributing factor to anxiety
and depression symptoms. Research activity could be focused on checking the self-esteem of
people with hearing impairment so that the results obtained on the depression scale could
be analyzed in more detail.
PB  - Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation
C3  - Zbornik radova - 12. Međunarodni naučni skup Specijalna edukacija i rehabilitacija danas Beograd, 27–28. oktobar 2023. Godine
T1  - Specifičnost simptoma depresije i anksioznosti kod odraslih Osoba sa oštećenjem sluha
T1  - Specificity of symptoms of depression and anxiety In adults with hearing loss
EP  - 396
SP  - 385
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5346
ER  - 

@conference{
author = "Kordić, Milena and Đoković, Sanja and Dražić, Milana and Bjelić, Marija",
year = "2023",
abstract = "Uvod: Odrasle osobe sa oštećenjem sluha nailaze na probleme u komunikaciji
usled kojih dolazi do smanjenog učešća u socijalnim aktivnostima, socijalne
izolacije i usamljenosti, koji su usko povezani sa narušenim mentalnim zdravljem
i prisutnošću mentalnih teškoća, kao što su anksioznost i depresija.
Cilj: Cilj istraživanja je utvrditi specifičnost simptoma anksioznosti i depresije
kod odraslih osoba sa oštećenjem sluha. U okviru zadataka istraživanja proveravane
su razlike u prisustvu simptoma između osoba sa oštećenjem i osoba
bez oštećenja sluha.
Metode: Istraživanjem je obuhvaćeno 103 ispitanika sa oštećenjem i 103 ispitanika
bez oštećenja. Uzorak čini približno jednak broj ispitanika oba pola,
starosti od 20 do 65 godina, gde je prosečna starost ispitanika sa oštećenjem
sluha 52,4 (SD = 11,72). Kao instrumenti korišćene su Zungova Skala za samoprocenu
anksioznosti (A rating instrument foranxiety) i Zungova Skala za samoprocenu
depresije (A self-ratingdepressionscale).
Rezultati: Rezultati istraživanja pokazali su da postoje indikacije za razvoj
anksioznosti kod odraslih osoba sa oštećenjem sluha. Rezultati ukazuju na
odsustvo simptoma depresije kod odraslih osoba sa oštećenjem sluha. Razlike
između ispitanika oštećenog sluha i ispitanika urednog sluha na skalama anskioznosti
i depresije nisu statistički značajne. U okviru pojedinačnih ajtema
uočena je statistički značajna razlika na pojedinim simptomima, koja je detaljnije
analizirana u radu.
Zaključak: Oštećenje sluha se nije pokazalo kao faktor koji doprinosi javljanju
simptoma anksioznosti i depresije. Istraživanja bi se mogla usmeriti na proveravanje
samopoštovanja osoba sa oštećenjem sluha, kako bi se rezultati dobijeni
na skali depresivnosti mogli detaljnije analizirati., Introduction: Adults with hearing loss encounter communication problems that lead
to reduced participation in social activities, social isolation, and loneliness, which are closely
related to impaired mental health and the presence of mental difficulties, such as anxiety
and depression.
Aim: The aim of the research was to determine the specificity of symptoms of anxiety
and depression in adults with hearing loss. As part of the research tasks, differences in the
presence of symptoms between people with and without hearing impairment were checked.
Methods: The research included 103 subjects with and 103 subjects without impairment.
The sample consisted of an approximately equal number of respondents of both genders,
aged from 20 to 65 years, where the average age of respondents with hearing impairment
was 52.4 (SD = 11.72). A rating instrument for anxiety and a self-rating depression scale were
used as instruments.
Results: The results of the research showed that there are indications for the
development of anxiety in adults with hearing impairment. The results indicate the absence
of depressive symptoms in adults with hearing impairment. The differences between subjects
with hearing impairment and subjects with normal hearing on the anxiety and depression
scales are not statistically significant. Within individual items, a statistically significant
difference was observed in certain symptoms, which was analyzed in more detail in the paper.
Conclusion: Hearing loss has not been shown to be a contributing factor to anxiety
and depression symptoms. Research activity could be focused on checking the self-esteem of
people with hearing impairment so that the results obtained on the depression scale could
be analyzed in more detail.",
publisher = "Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation",
journal = "Zbornik radova - 12. Međunarodni naučni skup Specijalna edukacija i rehabilitacija danas Beograd, 27–28. oktobar 2023. Godine",
title = "Specifičnost simptoma depresije i anksioznosti kod odraslih Osoba sa oštećenjem sluha, Specificity of symptoms of depression and anxiety In adults with hearing loss",
pages = "396-385",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5346"
}

Kordić, M., Đoković, S., Dražić, M.,& Bjelić, M.. (2023). Specifičnost simptoma depresije i anksioznosti kod odraslih Osoba sa oštećenjem sluha. in Zbornik radova - 12. Međunarodni naučni skup Specijalna edukacija i rehabilitacija danas Beograd, 27–28. oktobar 2023. Godine
Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation., 385-396.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5346

Kordić M, Đoković S, Dražić M, Bjelić M. Specifičnost simptoma depresije i anksioznosti kod odraslih Osoba sa oštećenjem sluha. in Zbornik radova - 12. Međunarodni naučni skup Specijalna edukacija i rehabilitacija danas Beograd, 27–28. oktobar 2023. Godine. 2023;:385-396.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5346 .

Kordić, Milena, Đoković, Sanja, Dražić, Milana, Bjelić, Marija, "Specifičnost simptoma depresije i anksioznosti kod odraslih Osoba sa oštećenjem sluha" in Zbornik radova - 12. Međunarodni naučni skup Specijalna edukacija i rehabilitacija danas Beograd, 27–28. oktobar 2023. Godine (2023):385-396,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5346 .

TY  - CONF
AU  - Bjelić, Marija
AU  - Đoković, Sanja
PY  - 2023
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/5038
AB  - Govor predstavlja psihofiziološki proces realizacije glasova pri produkciji reči kao sredstva za izražavanje misli u komunikaciji ljudi. Nesmetani razvoj govora je određen vizuelnom i auditivnom percepcijom. Osim perceptivnih faktora, za razvoj govora veoma je važna i očuvanost specifičnih, asocijativno-integrativnih i motornih sposobnosti. Usaglašenost pokreta govornih organa, usmerenih ka produkciji govornih glasova počiva na imitaciji, ali je njeno izražajno svojstvo značajno određeno voljnom i usmerenom aktivnošću – praksijom.
Cilj istraživanja je bio da se ispita kvalitet artikulacije i nivo razvijenosti oralne praksije kod dece oštećenog sluha, kao i da se ispita međusobni odnos dva prožeta psihofiziološka procesa u formiranju govora. Uzorak je činilo 16 dece oštećenog sluha predškolskog uzrasta, čije su sposobnosti ispitivane Globalnim artikulacionim testom i Testom oralne praksije, radi sticanja uvida o kvalitetu sposobnosti voljnog izvršavanja pokreta mišića orofacijalne regije i njihove povezanosti sa kvalitetom izgovora glasova.
Ispitana postignuća dovođena su u vezu sa učestalošću rehabilitacije sluha, govora i jezika i hronološkim uzrastom ispitanika.
Rezultati istraživanja ukazuju da je oralna praksija na ispitivanom uzorku delimično razvijena. Ukupno ostvarena postignuća od 71,35% sugerišu da oralna praksija nije potpuno razvijena kod dece oštećenog sluha predškolskog uzrasta. Rezultati postignuća na Globalnom artikulacionom testu ukazuju da je kvalitet artikulacije nerazvijen, s obzirom na to da ostvarena postignuća od 41,67% ne prevazilaze granicu od 50%. Između kvaliteta oralne praksije i artikulacije nije uočena značajna povezanost.
Ispitivanjem povezanosti hronološkog uzrasta i oralne praksije uočena je statistički značajna povezanost (p < 0,05), dok je statistički značajna razlika u postignuću na Globalnom artikulacionom testu uočena između ispitanika, koji učestvuju svakodnevno u rehabilitaciji i onih koji učestvuju tri puta nedeljno (t = 4,43; p < 0,01, d = 2,29).
Zaključeno je da na ispitivanom uzorku postoji povezanost između hronološkog uzrasta i oralne praksije, pri čemu bolja postignuća ostvaruju deca starijeg uzrasta, dok u nivou artikulacije statistički značajno bolja postignuća ostvaruju deca koja učestvuju u rehabilitaciji sluha govora i jezika svakodnevno.
PB  - Društvo defektologa Srbije
PB  - Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju
C3  - Dani defektologa Srbije, stručno-naučna кonferencija sa međunarodnim učešćem; Zlatibor 16-19. februar 2023
T1  - Odnos artikulacije i oralne praksije kod dece oštećenog sluha predškolskog uzrasta
EP  - 44
SP  - 44
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5038
ER  - 

@conference{
author = "Bjelić, Marija and Đoković, Sanja",
year = "2023",
abstract = "Govor predstavlja psihofiziološki proces realizacije glasova pri produkciji reči kao sredstva za izražavanje misli u komunikaciji ljudi. Nesmetani razvoj govora je određen vizuelnom i auditivnom percepcijom. Osim perceptivnih faktora, za razvoj govora veoma je važna i očuvanost specifičnih, asocijativno-integrativnih i motornih sposobnosti. Usaglašenost pokreta govornih organa, usmerenih ka produkciji govornih glasova počiva na imitaciji, ali je njeno izražajno svojstvo značajno određeno voljnom i usmerenom aktivnošću – praksijom.
Cilj istraživanja je bio da se ispita kvalitet artikulacije i nivo razvijenosti oralne praksije kod dece oštećenog sluha, kao i da se ispita međusobni odnos dva prožeta psihofiziološka procesa u formiranju govora. Uzorak je činilo 16 dece oštećenog sluha predškolskog uzrasta, čije su sposobnosti ispitivane Globalnim artikulacionim testom i Testom oralne praksije, radi sticanja uvida o kvalitetu sposobnosti voljnog izvršavanja pokreta mišića orofacijalne regije i njihove povezanosti sa kvalitetom izgovora glasova.
Ispitana postignuća dovođena su u vezu sa učestalošću rehabilitacije sluha, govora i jezika i hronološkim uzrastom ispitanika.
Rezultati istraživanja ukazuju da je oralna praksija na ispitivanom uzorku delimično razvijena. Ukupno ostvarena postignuća od 71,35% sugerišu da oralna praksija nije potpuno razvijena kod dece oštećenog sluha predškolskog uzrasta. Rezultati postignuća na Globalnom artikulacionom testu ukazuju da je kvalitet artikulacije nerazvijen, s obzirom na to da ostvarena postignuća od 41,67% ne prevazilaze granicu od 50%. Između kvaliteta oralne praksije i artikulacije nije uočena značajna povezanost.
Ispitivanjem povezanosti hronološkog uzrasta i oralne praksije uočena je statistički značajna povezanost (p < 0,05), dok je statistički značajna razlika u postignuću na Globalnom artikulacionom testu uočena između ispitanika, koji učestvuju svakodnevno u rehabilitaciji i onih koji učestvuju tri puta nedeljno (t = 4,43; p < 0,01, d = 2,29).
Zaključeno je da na ispitivanom uzorku postoji povezanost između hronološkog uzrasta i oralne praksije, pri čemu bolja postignuća ostvaruju deca starijeg uzrasta, dok u nivou artikulacije statistički značajno bolja postignuća ostvaruju deca koja učestvuju u rehabilitaciji sluha govora i jezika svakodnevno.",
publisher = "Društvo defektologa Srbije, Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju",
journal = "Dani defektologa Srbije, stručno-naučna кonferencija sa međunarodnim učešćem; Zlatibor 16-19. februar 2023",
title = "Odnos artikulacije i oralne praksije kod dece oštećenog sluha predškolskog uzrasta",
pages = "44-44",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5038"
}

Bjelić, M.,& Đoković, S.. (2023). Odnos artikulacije i oralne praksije kod dece oštećenog sluha predškolskog uzrasta. in Dani defektologa Srbije, stručno-naučna кonferencija sa međunarodnim učešćem; Zlatibor 16-19. februar 2023
Društvo defektologa Srbije., 44-44.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5038

Bjelić M, Đoković S. Odnos artikulacije i oralne praksije kod dece oštećenog sluha predškolskog uzrasta. in Dani defektologa Srbije, stručno-naučna кonferencija sa međunarodnim učešćem; Zlatibor 16-19. februar 2023. 2023;:44-44.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5038 .

Bjelić, Marija, Đoković, Sanja, "Odnos artikulacije i oralne praksije kod dece oštećenog sluha predškolskog uzrasta" in Dani defektologa Srbije, stručno-naučna кonferencija sa međunarodnim učešćem; Zlatibor 16-19. februar 2023 (2023):44-44,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5038 .

TY  - JOUR
AU  - Matić, Ivana
AU  - Ostojić Zeljković, Sanja
AU  - Nikolić, Mina
AU  - Đoković, Sanja
AU  - Lemajić Komazec, Slobodanka
AU  - Komazec, Zoran
PY  - 2023
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/5307
AB  - Introduction. Presbycusis or age-related hearing loss is a physiological elevation of hearing threshold and is one of the leading
chronic health problems. A growing number of studies show a
correlation between hearing loss in old age and decline in cognitive function. Material and Methods. The Serbian version of
the Montreal Cognitive Assessment test was used, and the study
included 56 subjects with a confirmed diagnosis of presbycusis
of which 29 (51.8%) were hearing aid users. Results. The score
of cognitive function in the respondents was lower compared to
the results of previous research (mean = 19.07; standard deviation
= 5.03). Also, there were significant differences between the
scores of cognitive function in persons who used amplification
and persons who did not. There was no significant correlation
between gender, employment status, and the degree of hearing
impairment, while the correlation was significant between the
level of education, age, the length of hearing aid use, and the
number of hours per day a person used a hearing aid. Regression
analysis showed that about 88% of the variance of the dependent
variable could be explained by four variables: age, level of education, length of hearing aid use, and daily level of hearing aid
use. Conclusion. Persons with presbycusis from the territory of
the Autonomous Province of Vojvodina showed poor performance scores on the cognitive ability test compared to the results
of other researchers. The results showed that the length of hearing aid use and the daily level of hearing aid use significantly
affect the cognitive functions in persons with presbycusis.
AB  - Uvod. Staračka nagluvost podrazumeva fiziološko povećanje
praga sluha i jedan je od vodećih hroničnih zdravstvenih problema. Sve veći broj istraživanja pokazuje međusobnu povezanost gubitka sluha u starosti i pada kognitivne funkcije. Materijal i metode. Korišćena je srpska verzija Montrealske procene kognicije, a studija je obuhvatila 56 ispitanika sa potvrđenom
dijagnozom prezbiakuzije, od čega je 29 (51,8%) korisnika slušnih aparata. Rezultati. Skor kognitivnog funkcionisanja ispitanika bio je niži u odnosu na rezultate prethodnih istraživanja
(srednja vrednost = 19,07; standradna devijacija = 5,03). Postoje značajne razlike između skora kognitivnog funkcionisanja
osoba koje koriste amplifikaciju i osoba koje je ne koriste. Nema
značajne korelacije sa polom i statusom zaposlenja, kao ni stepenom oštećenja sluha. Korelacija je značajna sa stepenom
obrazovanja, starošću, dužinom korišćenja slušnog aparata, kao
i brojem sati u danu u kom osoba koristi slušni aparat. Regresionom analizom utvrđeno je da oko 88% varijanse zavisne
promenljive objašnjavaju četiri varijable – starost, stepen obrazovanja, dužina korišćenja i dnevni nivo korišćenja slušnog
aparata. Zaključak. Osobe sa prezbiakuzijom sa teritorije Autonomne Pokrajne Vojvodine pokazale su prosečno niže postignuće na testu kognitivnih sposobnosti u odnosu na rezultate
drugih istraživača. Rezultati su pokazali da dužina korišćenja
slušnog aparata, ali i korišćenja slušnog aparata na dnevnom
nivou, značajno utiču na kognitivne funkcije osoba sa prezbiakuzijom
PB  - Društvo lekara Vojvodine Srpskog lekarskog društva, Novi Sad
T2  - Medicinski pregled
T1  - Indicators of cognitive decline in persons with presbycusis
T1  - indikatori pada kognitivne funkcije kod osoba sa prezbiakuzijom
EP  - 21
IS  - 1-2
SP  - 16
VL  - 76
DO  - https://doi.org/10.2298/MPNS2302016M
ER  - 

@article{
author = "Matić, Ivana and Ostojić Zeljković, Sanja and Nikolić, Mina and Đoković, Sanja and Lemajić Komazec, Slobodanka and Komazec, Zoran",
year = "2023",
abstract = "Introduction. Presbycusis or age-related hearing loss is a physiological elevation of hearing threshold and is one of the leading
chronic health problems. A growing number of studies show a
correlation between hearing loss in old age and decline in cognitive function. Material and Methods. The Serbian version of
the Montreal Cognitive Assessment test was used, and the study
included 56 subjects with a confirmed diagnosis of presbycusis
of which 29 (51.8%) were hearing aid users. Results. The score
of cognitive function in the respondents was lower compared to
the results of previous research (mean = 19.07; standard deviation
= 5.03). Also, there were significant differences between the
scores of cognitive function in persons who used amplification
and persons who did not. There was no significant correlation
between gender, employment status, and the degree of hearing
impairment, while the correlation was significant between the
level of education, age, the length of hearing aid use, and the
number of hours per day a person used a hearing aid. Regression
analysis showed that about 88% of the variance of the dependent
variable could be explained by four variables: age, level of education, length of hearing aid use, and daily level of hearing aid
use. Conclusion. Persons with presbycusis from the territory of
the Autonomous Province of Vojvodina showed poor performance scores on the cognitive ability test compared to the results
of other researchers. The results showed that the length of hearing aid use and the daily level of hearing aid use significantly
affect the cognitive functions in persons with presbycusis., Uvod. Staračka nagluvost podrazumeva fiziološko povećanje
praga sluha i jedan je od vodećih hroničnih zdravstvenih problema. Sve veći broj istraživanja pokazuje međusobnu povezanost gubitka sluha u starosti i pada kognitivne funkcije. Materijal i metode. Korišćena je srpska verzija Montrealske procene kognicije, a studija je obuhvatila 56 ispitanika sa potvrđenom
dijagnozom prezbiakuzije, od čega je 29 (51,8%) korisnika slušnih aparata. Rezultati. Skor kognitivnog funkcionisanja ispitanika bio je niži u odnosu na rezultate prethodnih istraživanja
(srednja vrednost = 19,07; standradna devijacija = 5,03). Postoje značajne razlike između skora kognitivnog funkcionisanja
osoba koje koriste amplifikaciju i osoba koje je ne koriste. Nema
značajne korelacije sa polom i statusom zaposlenja, kao ni stepenom oštećenja sluha. Korelacija je značajna sa stepenom
obrazovanja, starošću, dužinom korišćenja slušnog aparata, kao
i brojem sati u danu u kom osoba koristi slušni aparat. Regresionom analizom utvrđeno je da oko 88% varijanse zavisne
promenljive objašnjavaju četiri varijable – starost, stepen obrazovanja, dužina korišćenja i dnevni nivo korišćenja slušnog
aparata. Zaključak. Osobe sa prezbiakuzijom sa teritorije Autonomne Pokrajne Vojvodine pokazale su prosečno niže postignuće na testu kognitivnih sposobnosti u odnosu na rezultate
drugih istraživača. Rezultati su pokazali da dužina korišćenja
slušnog aparata, ali i korišćenja slušnog aparata na dnevnom
nivou, značajno utiču na kognitivne funkcije osoba sa prezbiakuzijom",
publisher = "Društvo lekara Vojvodine Srpskog lekarskog društva, Novi Sad",
journal = "Medicinski pregled",
title = "Indicators of cognitive decline in persons with presbycusis, indikatori pada kognitivne funkcije kod osoba sa prezbiakuzijom",
pages = "21-16",
number = "1-2",
volume = "76",
doi = "https://doi.org/10.2298/MPNS2302016M"
}

Matić, I., Ostojić Zeljković, S., Nikolić, M., Đoković, S., Lemajić Komazec, S.,& Komazec, Z.. (2023). Indicators of cognitive decline in persons with presbycusis. in Medicinski pregled
Društvo lekara Vojvodine Srpskog lekarskog društva, Novi Sad., 76(1-2), 16-21.
https://doi.org/https://doi.org/10.2298/MPNS2302016M

Matić I, Ostojić Zeljković S, Nikolić M, Đoković S, Lemajić Komazec S, Komazec Z. Indicators of cognitive decline in persons with presbycusis. in Medicinski pregled. 2023;76(1-2):16-21.
doi:https://doi.org/10.2298/MPNS2302016M .

Matić, Ivana, Ostojić Zeljković, Sanja, Nikolić, Mina, Đoković, Sanja, Lemajić Komazec, Slobodanka, Komazec, Zoran, "Indicators of cognitive decline in persons with presbycusis" in Medicinski pregled, 76, no. 1-2 (2023):16-21,
https://doi.org/https://doi.org/10.2298/MPNS2302016M . .

TY  - JOUR
AU  - Đoković, Sanja
AU  - Kovačević, Tamara
AU  - Ostojić Zeljković, Sanja
PY  - 2022
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/5274
AB  - Understanding the factors which affect students’
school achievement is an important knowledge source for strategic
planning and encouraging changes in education. In this
paper, we focused on examining the factors related to personal
characteristics. The aim of this research was to determine the
relation between school failure and achievements in certain
functional abilities, such as: academic skills (reading, writing),
attention, communication (receptive and expressive speech),
class participation, and behavior. The sample included 195
younger school-age children of both genders. Students’ functional
abilities were assessed by the S.I.F.T.E.R. scale (Screening
Instrument for Targeting Educational Risk). The results showed
that school achievement correlated with all assessed functional
abilities. The coefficient of multiple determination showed that
48% of individual differences in children’s school achievement
can be explained by individual differences in the given model of
functional abilities. It should also be emphasized that only two
functional abilities, attention and communication, were singled
out as statistically significant particular predictors.
AB  - Постоји низ различитих личних и срединских фактора који могу утицати на
школски успех и због тога их је потребно истражити са различитих аспеката.
Разумевање фактора који утичу на школско постигнуће ученика представља важан извор сазнања за стратешко планирање и подстицање промена у обра-
зовању. Досадашња истраживања идентификовала су велики број фактора
релевантних за школски успех ученика и они су углавном покривени ширим
категоријама, као што су: породица, школа и личне карактеристике учени-
ка. Циљ истраживања био је да се утврди повезаност школског неуспеха
са постигнућима у појединим функционалним способностима као што су:
академске вештине (читање, писање), пажња, комуникација (рецептивни и
експресивни говор), учествовање на часу и понашање. Узорак је чинило 195
деце оба пола, млађег основношколског узраста. Функционалне способности
ученика процењиване су S.I.F.T.E.R. скалом (Screening Instrument for Targeting
Educational Risk – Скрининг инструмент за откривање образовног ризика).
S.I.F.T.E.R. скала даје веома поуздане податке и о другим функционалним
карактеристикама ученика у процесу наставе (академске вештине, пажња,
комуникација, учешће у настави и понашање) и представља добар инструмент
за предвиђање могућег школског неуспеха. Резултати ове скале недвосмислено
упућују на то да ли је дете уопште у образовном ризику, а ако јесте, упућује
се на то који видови подршке су му потребни.
Резултати су показали да је школско постигнуће у корелацији са свим
процењеним функционалним способностима. Коефицијент вишеструке де-
терминације показао је да се 48% индивидуалних разлика у школском неу-
спеху деце може објаснити индивидуалним разликама у понуђеном моделу
функционалних способности. На основу резултата овог истраживања може
се закључити да су пажња и комуникација два најважнија предиктора у ана-
лизираном моделу. Суштина откривања и разумевања фактора који доводе
до школског неуспеха је у њиховом раном препознавању и предузимању
активности које би спречиле академске тешкоће. Тиме би се, свакако, допри-
нело пружању адекватне подршке како деци и њиховим породицама тако
и наставницима, школи и широј друштвеној заједници. У Србији још увек
није довољно добро разрађен систем пружања додатне подршке за ученике
у редовном систему образовања. Веома мали проценат дефектолога ради на
позицији стручног сарадника у редовним школама, што сигурно значајно
отежава процес добијања додатне подршке за децу којој је то потребно.
PB  - Univerzitet u Prištini - Filozofski fakultet, Kosovska Mitrovica
T2  - Зборник радова Филозофског факултета у Приштини
T1  - Functional abilities of children as factors of school achievement
T1  - Функционалне способности деце као фактори школског постигнућа
EP  - 297
IS  - 3
SP  - 277
VL  - 52
DO  - 10.5937/zrffp52-35020
ER  - 

@article{
author = "Đoković, Sanja and Kovačević, Tamara and Ostojić Zeljković, Sanja",
year = "2022",
abstract = "Understanding the factors which affect students’
school achievement is an important knowledge source for strategic
planning and encouraging changes in education. In this
paper, we focused on examining the factors related to personal
characteristics. The aim of this research was to determine the
relation between school failure and achievements in certain
functional abilities, such as: academic skills (reading, writing),
attention, communication (receptive and expressive speech),
class participation, and behavior. The sample included 195
younger school-age children of both genders. Students’ functional
abilities were assessed by the S.I.F.T.E.R. scale (Screening
Instrument for Targeting Educational Risk). The results showed
that school achievement correlated with all assessed functional
abilities. The coefficient of multiple determination showed that
48% of individual differences in children’s school achievement
can be explained by individual differences in the given model of
functional abilities. It should also be emphasized that only two
functional abilities, attention and communication, were singled
out as statistically significant particular predictors., Постоји низ различитих личних и срединских фактора који могу утицати на
школски успех и због тога их је потребно истражити са различитих аспеката.
Разумевање фактора који утичу на школско постигнуће ученика представља важан извор сазнања за стратешко планирање и подстицање промена у обра-
зовању. Досадашња истраживања идентификовала су велики број фактора
релевантних за школски успех ученика и они су углавном покривени ширим
категоријама, као што су: породица, школа и личне карактеристике учени-
ка. Циљ истраживања био је да се утврди повезаност школског неуспеха
са постигнућима у појединим функционалним способностима као што су:
академске вештине (читање, писање), пажња, комуникација (рецептивни и
експресивни говор), учествовање на часу и понашање. Узорак је чинило 195
деце оба пола, млађег основношколског узраста. Функционалне способности
ученика процењиване су S.I.F.T.E.R. скалом (Screening Instrument for Targeting
Educational Risk – Скрининг инструмент за откривање образовног ризика).
S.I.F.T.E.R. скала даје веома поуздане податке и о другим функционалним
карактеристикама ученика у процесу наставе (академске вештине, пажња,
комуникација, учешће у настави и понашање) и представља добар инструмент
за предвиђање могућег школског неуспеха. Резултати ове скале недвосмислено
упућују на то да ли је дете уопште у образовном ризику, а ако јесте, упућује
се на то који видови подршке су му потребни.
Резултати су показали да је школско постигнуће у корелацији са свим
процењеним функционалним способностима. Коефицијент вишеструке де-
терминације показао је да се 48% индивидуалних разлика у школском неу-
спеху деце може објаснити индивидуалним разликама у понуђеном моделу
функционалних способности. На основу резултата овог истраживања може
се закључити да су пажња и комуникација два најважнија предиктора у ана-
лизираном моделу. Суштина откривања и разумевања фактора који доводе
до школског неуспеха је у њиховом раном препознавању и предузимању
активности које би спречиле академске тешкоће. Тиме би се, свакако, допри-
нело пружању адекватне подршке како деци и њиховим породицама тако
и наставницима, школи и широј друштвеној заједници. У Србији још увек
није довољно добро разрађен систем пружања додатне подршке за ученике
у редовном систему образовања. Веома мали проценат дефектолога ради на
позицији стручног сарадника у редовним школама, што сигурно значајно
отежава процес добијања додатне подршке за децу којој је то потребно.",
publisher = "Univerzitet u Prištini - Filozofski fakultet, Kosovska Mitrovica",
journal = "Зборник радова Филозофског факултета у Приштини",
title = "Functional abilities of children as factors of school achievement, Функционалне способности деце као фактори школског постигнућа",
pages = "297-277",
number = "3",
volume = "52",
doi = "10.5937/zrffp52-35020"
}

Đoković, S., Kovačević, T.,& Ostojić Zeljković, S.. (2022). Functional abilities of children as factors of school achievement. in Зборник радова Филозофског факултета у Приштини
Univerzitet u Prištini - Filozofski fakultet, Kosovska Mitrovica., 52(3), 277-297.
https://doi.org/10.5937/zrffp52-35020

Đoković S, Kovačević T, Ostojić Zeljković S. Functional abilities of children as factors of school achievement. in Зборник радова Филозофског факултета у Приштини. 2022;52(3):277-297.
doi:10.5937/zrffp52-35020 .

Đoković, Sanja, Kovačević, Tamara, Ostojić Zeljković, Sanja, "Functional abilities of children as factors of school achievement" in Зборник радова Филозофског факултета у Приштини, 52, no. 3 (2022):277-297,
https://doi.org/10.5937/zrffp52-35020 . .

TY  - CONF
AU  - Bjelić, Marija
AU  - Đoković, Sanja
PY  - 2022
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/5302
AB  - Vaspitanje predstavlja delovanje odraslih na telo, um i osećanja dece, podstičući razvoj i jedinstvo telesnog, intelektualnog, moralnog i estetskog vaspitanja od najranijeg uzrasta. Moralno vaspitanje određuje osnovu vaspitanja pojedinca i njegovog delovanja jer ga ono usme-rava da sva područja ličnosti i kapacitete uskladi sa društvenom zajed-nicom i ostvari sopstvenu autentičnost, koja nije u sukobu sa univerzal-nim, trajnim i nepromenljivim vrednostima, koje proklamuju vrline, dobrotu, čovekoljublje i usmeravanje ka višim duhovnim vrednostima i dobrobiti za sve. Moralno vaspitanje ostvaruje se saznavanjem o onome što je dobro, koje potkrepljuje telesne akcije i činjenje koje je usklađeno sa moralnim i estetskim vrednostima. Deca oštećenog sluha imaju teškoće sa ostvarivanjem moralnog vaspitanja na sva tri navedena stupnja, usled teškoća u razvoju govora, komunikacije i socijalizacije, te će u radu biti obrazložene specifičnosti moralnog vaspitanja koje su određene karakte-ristikama ličnosti gluve dece koje treba uzeti u obzir prilikom sprovo-đenja vaspitne prakse sa decom predškolskog uzrasta.
AB  - Education is the result of the adults’ impact on the body, mind and feelings of children, thus encouraging the child development and unity of his/her physical, intellectual, moral, and aesthetic education from an early age. Moral education determines the basis of an individual's upbringing and his/her actions because it directs individuals to harmonize all aspects of their personality and capacities with the social community and achieve their own authenticity, which is not in conflict with universal, lasting and unchanging values that proclaim virtues, kindness, philanthropy and higher spiritual values and benefits for all. Moral education is achieved by learning what is good, which supports bodily actions as well as the actions that are in line with moral and aesthetic values. Hearing-impaired children have difficulties with moral education at all three levels, due to difficulties in speech development, communication and socialization. The paper will therefore explain the specific features of moral education that are determined by the personality characteristics of deaf children, and which should be considered when implementing educational practice with preschool children.
PB  - Педагошки факултет у Ужицу
C3  - zbornik radova,Naučni skup Nauka i obrazovanje – izazovi i perspektive Pedagoški fakultet u Užicu
T1  - Neki aspekti moralnog vaspitanja dece oštećenog sluha
T1  - Some aspects of moral education of hearing-impaired children
EP  - 358
SP  - 343
DO  - 10.46793/NOIP.343B
ER  - 

@conference{
author = "Bjelić, Marija and Đoković, Sanja",
year = "2022",
abstract = "Vaspitanje predstavlja delovanje odraslih na telo, um i osećanja dece, podstičući razvoj i jedinstvo telesnog, intelektualnog, moralnog i estetskog vaspitanja od najranijeg uzrasta. Moralno vaspitanje određuje osnovu vaspitanja pojedinca i njegovog delovanja jer ga ono usme-rava da sva područja ličnosti i kapacitete uskladi sa društvenom zajed-nicom i ostvari sopstvenu autentičnost, koja nije u sukobu sa univerzal-nim, trajnim i nepromenljivim vrednostima, koje proklamuju vrline, dobrotu, čovekoljublje i usmeravanje ka višim duhovnim vrednostima i dobrobiti za sve. Moralno vaspitanje ostvaruje se saznavanjem o onome što je dobro, koje potkrepljuje telesne akcije i činjenje koje je usklađeno sa moralnim i estetskim vrednostima. Deca oštećenog sluha imaju teškoće sa ostvarivanjem moralnog vaspitanja na sva tri navedena stupnja, usled teškoća u razvoju govora, komunikacije i socijalizacije, te će u radu biti obrazložene specifičnosti moralnog vaspitanja koje su određene karakte-ristikama ličnosti gluve dece koje treba uzeti u obzir prilikom sprovo-đenja vaspitne prakse sa decom predškolskog uzrasta., Education is the result of the adults’ impact on the body, mind and feelings of children, thus encouraging the child development and unity of his/her physical, intellectual, moral, and aesthetic education from an early age. Moral education determines the basis of an individual's upbringing and his/her actions because it directs individuals to harmonize all aspects of their personality and capacities with the social community and achieve their own authenticity, which is not in conflict with universal, lasting and unchanging values that proclaim virtues, kindness, philanthropy and higher spiritual values and benefits for all. Moral education is achieved by learning what is good, which supports bodily actions as well as the actions that are in line with moral and aesthetic values. Hearing-impaired children have difficulties with moral education at all three levels, due to difficulties in speech development, communication and socialization. The paper will therefore explain the specific features of moral education that are determined by the personality characteristics of deaf children, and which should be considered when implementing educational practice with preschool children.",
publisher = "Педагошки факултет у Ужицу",
journal = "zbornik radova,Naučni skup Nauka i obrazovanje – izazovi i perspektive Pedagoški fakultet u Užicu",
title = "Neki aspekti moralnog vaspitanja dece oštećenog sluha, Some aspects of moral education of hearing-impaired children",
pages = "358-343",
doi = "10.46793/NOIP.343B"
}

Bjelić, M.,& Đoković, S.. (2022). Neki aspekti moralnog vaspitanja dece oštećenog sluha. in zbornik radova,Naučni skup Nauka i obrazovanje – izazovi i perspektive Pedagoški fakultet u Užicu
Педагошки факултет у Ужицу., 343-358.
https://doi.org/10.46793/NOIP.343B

Bjelić M, Đoković S. Neki aspekti moralnog vaspitanja dece oštećenog sluha. in zbornik radova,Naučni skup Nauka i obrazovanje – izazovi i perspektive Pedagoški fakultet u Užicu. 2022;:343-358.
doi:10.46793/NOIP.343B .

Bjelić, Marija, Đoković, Sanja, "Neki aspekti moralnog vaspitanja dece oštećenog sluha" in zbornik radova,Naučni skup Nauka i obrazovanje – izazovi i perspektive Pedagoški fakultet u Užicu (2022):343-358,
https://doi.org/10.46793/NOIP.343B . .

TY  - CONF
AU  - Đoković, Sanja
AU  - Plećević, Vladan
AU  - Ostojić Zeljković, Sanja
PY  - 2022
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/5301
AB  - Rezime:Auditivni profil je termin koji se pojavio relativno u bliskoj prošlosti i koristi se za označavanje skupa različitih personalnih psihofizioloških karakteristika procesa prijema, prenosa, obrade i manipulisanja zvučnim informacijama. Osnova ideja formulisanja auditivnog profila je da se prikupi što više informacija o različitim komponentama sluha koje se kasnije analiziraju a zatim predstavljaju kroz jedan celovit prikaz u formi izveštaja. Auditivni profil se može raditi kod osoba različite starosne dobi (deca, odrasli), ali i kod osoba sa različitim smetnjama i poremećajima. U fokusu je analiza funkcije u ovom slučaju sluha a ne sama smetnja ili poremećaj. Svrha formulisanja auditivnog profila je upotpunjavanje kliničke evaluacije stanja dece ili odraslih osoba kod kojih postoji potreba za rehabilitacijom sluha, govora i jezika. U pravljnju auditivnog profila koriste se različite tehnike, metode, testovi i upitnici a odabir šta će se koristiti zavisi od toga koliko je ispitivano dete ili odrasla osoba sposobna da odgovori na zahteve tih instrumenata. Cilj ovog rada je bio prestavljanje protokola za formiranje auditivnog profila kod dece na najranijem uzrastu sa različitim razvojnim smetnjama i poremećajima. Ovaj protokol je nastao saradnjom surdologa i logopeda a njegova efikasnost i upotrebljivost je ispitana primenom kod dece sa različitim vrstama smetnji i poremećaja. Do sada na osnovu iskustva autora može se konstatovati da ovaj protokol i formiranje auditivnog profila predstavljaju značajan doprinos surdološkoj i logopedskoj praksi.
AB  - Auditory profile is a term that has relatively appeared in the recent past and is used to denote a set of different personal psychophysiological characteristics of receiving, transmitting, processing, and manipulating sound information. The basic idea of creating an auditory profile is to gather as much information as possible about the various components of hearing that are later analyzed and then presented through one comprehensive presentation in the form of a report. The auditory profile can be done with people of different ages (children, adults) and people with various disabilities and disorders. The focus is on the analysis of functions, in this case of hearing, and not the disabilities or disorder itself. The purpose of the formulation of the auditory profile is the completion of the clinical evaluation of the condition of children or adults in need of hearing, speech, and language rehabilitation. Different techniques, methods, tests, and questionnaires are used in creating an auditory profile. The choice of what will be used depends on how well the examined child or adult can respond to the requirements of these instruments. This study aimed to present a protocol for the creating of the auditory profile in children at the earliest age with various developmental disabilities and disorders. This protocol was developed in collaboration with a specialist in hearing disabilities and disorders and speech and language pathologists its effectiveness and usability have been tested in children with various types of disorders. So far, based on the author's experience, it can be concluded that this protocol and the formation of the auditory profile represent a significant contribution to hearing, speech, and language therapy practice.
PB  - Udruženje logopeda Srbije
C3  - Zbornik radova 5. Simpozijuma logopeda Srbije Timski rad u logopediji i defektologiji
T1  - Protokol za formiranje auditivnog profila na ranom dečjem uzrastu
T1  - Protocol for creating an auditory profile in early childhood
EP  - 260
SP  - 248
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5301
ER  - 

@conference{
author = "Đoković, Sanja and Plećević, Vladan and Ostojić Zeljković, Sanja",
year = "2022",
abstract = "Rezime:Auditivni profil je termin koji se pojavio relativno u bliskoj prošlosti i koristi se za označavanje skupa različitih personalnih psihofizioloških karakteristika procesa prijema, prenosa, obrade i manipulisanja zvučnim informacijama. Osnova ideja formulisanja auditivnog profila je da se prikupi što više informacija o različitim komponentama sluha koje se kasnije analiziraju a zatim predstavljaju kroz jedan celovit prikaz u formi izveštaja. Auditivni profil se može raditi kod osoba različite starosne dobi (deca, odrasli), ali i kod osoba sa različitim smetnjama i poremećajima. U fokusu je analiza funkcije u ovom slučaju sluha a ne sama smetnja ili poremećaj. Svrha formulisanja auditivnog profila je upotpunjavanje kliničke evaluacije stanja dece ili odraslih osoba kod kojih postoji potreba za rehabilitacijom sluha, govora i jezika. U pravljnju auditivnog profila koriste se različite tehnike, metode, testovi i upitnici a odabir šta će se koristiti zavisi od toga koliko je ispitivano dete ili odrasla osoba sposobna da odgovori na zahteve tih instrumenata. Cilj ovog rada je bio prestavljanje protokola za formiranje auditivnog profila kod dece na najranijem uzrastu sa različitim razvojnim smetnjama i poremećajima. Ovaj protokol je nastao saradnjom surdologa i logopeda a njegova efikasnost i upotrebljivost je ispitana primenom kod dece sa različitim vrstama smetnji i poremećaja. Do sada na osnovu iskustva autora može se konstatovati da ovaj protokol i formiranje auditivnog profila predstavljaju značajan doprinos surdološkoj i logopedskoj praksi., Auditory profile is a term that has relatively appeared in the recent past and is used to denote a set of different personal psychophysiological characteristics of receiving, transmitting, processing, and manipulating sound information. The basic idea of creating an auditory profile is to gather as much information as possible about the various components of hearing that are later analyzed and then presented through one comprehensive presentation in the form of a report. The auditory profile can be done with people of different ages (children, adults) and people with various disabilities and disorders. The focus is on the analysis of functions, in this case of hearing, and not the disabilities or disorder itself. The purpose of the formulation of the auditory profile is the completion of the clinical evaluation of the condition of children or adults in need of hearing, speech, and language rehabilitation. Different techniques, methods, tests, and questionnaires are used in creating an auditory profile. The choice of what will be used depends on how well the examined child or adult can respond to the requirements of these instruments. This study aimed to present a protocol for the creating of the auditory profile in children at the earliest age with various developmental disabilities and disorders. This protocol was developed in collaboration with a specialist in hearing disabilities and disorders and speech and language pathologists its effectiveness and usability have been tested in children with various types of disorders. So far, based on the author's experience, it can be concluded that this protocol and the formation of the auditory profile represent a significant contribution to hearing, speech, and language therapy practice.",
publisher = "Udruženje logopeda Srbije",
journal = "Zbornik radova 5. Simpozijuma logopeda Srbije Timski rad u logopediji i defektologiji",
title = "Protokol za formiranje auditivnog profila na ranom dečjem uzrastu, Protocol for creating an auditory profile in early childhood",
pages = "260-248",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5301"
}

Đoković, S., Plećević, V.,& Ostojić Zeljković, S.. (2022). Protokol za formiranje auditivnog profila na ranom dečjem uzrastu. in Zbornik radova 5. Simpozijuma logopeda Srbije Timski rad u logopediji i defektologiji
Udruženje logopeda Srbije., 248-260.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5301

Đoković S, Plećević V, Ostojić Zeljković S. Protokol za formiranje auditivnog profila na ranom dečjem uzrastu. in Zbornik radova 5. Simpozijuma logopeda Srbije Timski rad u logopediji i defektologiji. 2022;:248-260.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5301 .

Đoković, Sanja, Plećević, Vladan, Ostojić Zeljković, Sanja, "Protokol za formiranje auditivnog profila na ranom dečjem uzrastu" in Zbornik radova 5. Simpozijuma logopeda Srbije Timski rad u logopediji i defektologiji (2022):248-260,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5301 .

TY  - JOUR
AU  - Đoković, Sanja
AU  - Gligorović, Milica
AU  - Ostojić-Zeljković, Sanja
PY  - 2022
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/4228
AB  - Uvod: Pojava atipičnih reakcija na auditivne senzorne draži kod osoba sa poremećajima
iz spektra autizma (PSA) zapaža se na ranom uzrastu. Cilj: Ovaj pregled literature imao
je za cilj analizu bihevioralnih i elektrofizioloških istraživanja auditivne percepcije kod
osoba sa PSA. Metode: Nalazi su organizovani u odnosu na primenjenu metodologiju
i stimuluse korišćene u ispitivanju auditivne percepcije. Rezultati: Identifikacija i
diskriminacija izolovanih akustičkih karakteristika uglavnom je očuvana ili bolja kod
osoba sa PSA, kako za čiste, tako i za složene tonove i govorne stimuluse u odnosu
na tipičnu populaciju. Vodeće teorije auditivnog funkcionisanja osoba sa PSA ukazuju
na to da je periferna (lokalna) obrada detalja zvuka očuvana ili napredna u odnosu na
tipičnu populaciju, a da se teškoće kod osoba sa PSA pojavljuju u integraciji lokalno
analiziranih informacija u smislenu celinu (globalna obrada). Razlika između ovih teorija
je u tome što Teorija slabe centralne koherencije (Weak Central Coherence ‒ WCC)
insistira na sigurnom prisustvu nedostataka u globalnoj obradi, dok Teorija perceptivnog
funkcionisanja (Perceptual Functioning theory ‒ EPF) nije toliko isključiva i ukazuje na
to da poremećaj u globalnoj obradi može da bude prisutan, ali ne obavezno. Zaključak:
Može se zaključiti da je auditivna percepcija i obrada visine tona očuvana ili pojačana
kod osoba sa PSA bez obzira na vrstu zvučnog stimulusa, što se objašnjava povećanjem
auditivnog kapaciteta za obradu informacija. To je u nekim slučajevima korisno, dok u
drugim taj dodatni kap
AB  - Introduction. The occurrence of atypical reactions to auditory sensory stimuli is observed
in people with autism spectrum disorders (ASD) at an early age. Objective. The goal of
this review was to analyze behavioural and electrophysiological examinations of auditory
perception in people with ASD. Methods. The findings are organized according to the applied
methodology and stimuli used in assessing auditory perception. Results. When compared to
the typical population, identification and discrimination of isolated acoustic characteristics
are mostly preserved or advanced in people with ASD, both for complex tones and spoken
stimuli. The leading theories regarding auditory functioning of people with ASD indicate
that peripheral (local) processing of sound details is preserved or advanced compared to
the typical population and that difficulties arise in integrating locally analyzed information
into a meaningful whole (global processing). The difference between these theories is that
the Weak Central Coherence theory insists on a definite presence of deficiencies in global
processing, whereas the Perceptual Functioning theory is not as exclusionary and indicates
that the inconsistency in global processing can be present but is not requisite. Conclusion. It
may be concluded that auditory perception and the processing of tone height are preserved
or enhanced in people with ADS regardless of the type of the auditory stimulus. This may
be explained by the increase of the auditory capacity for information processing, which
is useful in some cases. However, in other cases, the same increased capacity result
PB  - Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation
T2  - Specijalna edukacija i rehabilitacija
T1  - Auditivna percepcija kod osoba s poremećajem iz spektra autizma - pregled istraživanja
T1  - Auditory perception in people with autism spectrum disorders
EP  - 49
IS  - 1
SP  - 31
VL  - 21
DO  - 10.5937/specedreh21-34559
ER  - 

@article{
author = "Đoković, Sanja and Gligorović, Milica and Ostojić-Zeljković, Sanja",
year = "2022",
abstract = "Uvod: Pojava atipičnih reakcija na auditivne senzorne draži kod osoba sa poremećajima
iz spektra autizma (PSA) zapaža se na ranom uzrastu. Cilj: Ovaj pregled literature imao
je za cilj analizu bihevioralnih i elektrofizioloških istraživanja auditivne percepcije kod
osoba sa PSA. Metode: Nalazi su organizovani u odnosu na primenjenu metodologiju
i stimuluse korišćene u ispitivanju auditivne percepcije. Rezultati: Identifikacija i
diskriminacija izolovanih akustičkih karakteristika uglavnom je očuvana ili bolja kod
osoba sa PSA, kako za čiste, tako i za složene tonove i govorne stimuluse u odnosu
na tipičnu populaciju. Vodeće teorije auditivnog funkcionisanja osoba sa PSA ukazuju
na to da je periferna (lokalna) obrada detalja zvuka očuvana ili napredna u odnosu na
tipičnu populaciju, a da se teškoće kod osoba sa PSA pojavljuju u integraciji lokalno
analiziranih informacija u smislenu celinu (globalna obrada). Razlika između ovih teorija
je u tome što Teorija slabe centralne koherencije (Weak Central Coherence ‒ WCC)
insistira na sigurnom prisustvu nedostataka u globalnoj obradi, dok Teorija perceptivnog
funkcionisanja (Perceptual Functioning theory ‒ EPF) nije toliko isključiva i ukazuje na
to da poremećaj u globalnoj obradi može da bude prisutan, ali ne obavezno. Zaključak:
Može se zaključiti da je auditivna percepcija i obrada visine tona očuvana ili pojačana
kod osoba sa PSA bez obzira na vrstu zvučnog stimulusa, što se objašnjava povećanjem
auditivnog kapaciteta za obradu informacija. To je u nekim slučajevima korisno, dok u
drugim taj dodatni kap, Introduction. The occurrence of atypical reactions to auditory sensory stimuli is observed
in people with autism spectrum disorders (ASD) at an early age. Objective. The goal of
this review was to analyze behavioural and electrophysiological examinations of auditory
perception in people with ASD. Methods. The findings are organized according to the applied
methodology and stimuli used in assessing auditory perception. Results. When compared to
the typical population, identification and discrimination of isolated acoustic characteristics
are mostly preserved or advanced in people with ASD, both for complex tones and spoken
stimuli. The leading theories regarding auditory functioning of people with ASD indicate
that peripheral (local) processing of sound details is preserved or advanced compared to
the typical population and that difficulties arise in integrating locally analyzed information
into a meaningful whole (global processing). The difference between these theories is that
the Weak Central Coherence theory insists on a definite presence of deficiencies in global
processing, whereas the Perceptual Functioning theory is not as exclusionary and indicates
that the inconsistency in global processing can be present but is not requisite. Conclusion. It
may be concluded that auditory perception and the processing of tone height are preserved
or enhanced in people with ADS regardless of the type of the auditory stimulus. This may
be explained by the increase of the auditory capacity for information processing, which
is useful in some cases. However, in other cases, the same increased capacity result",
publisher = "Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation",
journal = "Specijalna edukacija i rehabilitacija",
title = "Auditivna percepcija kod osoba s poremećajem iz spektra autizma - pregled istraživanja, Auditory perception in people with autism spectrum disorders",
pages = "49-31",
number = "1",
volume = "21",
doi = "10.5937/specedreh21-34559"
}

Đoković, S., Gligorović, M.,& Ostojić-Zeljković, S.. (2022). Auditivna percepcija kod osoba s poremećajem iz spektra autizma - pregled istraživanja. in Specijalna edukacija i rehabilitacija
Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation., 21(1), 31-49.
https://doi.org/10.5937/specedreh21-34559

Đoković S, Gligorović M, Ostojić-Zeljković S. Auditivna percepcija kod osoba s poremećajem iz spektra autizma - pregled istraživanja. in Specijalna edukacija i rehabilitacija. 2022;21(1):31-49.
doi:10.5937/specedreh21-34559 .

Đoković, Sanja, Gligorović, Milica, Ostojić-Zeljković, Sanja, "Auditivna percepcija kod osoba s poremećajem iz spektra autizma - pregled istraživanja" in Specijalna edukacija i rehabilitacija, 21, no. 1 (2022):31-49,
https://doi.org/10.5937/specedreh21-34559 . .

TY  - CONF
AU  - Nikolić, Mina
AU  - Ostojić-Zeljković, Sanja
AU  - Đoković, Sanja
PY  - 2022
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/4757
AB  - Oštećenje sluha predstavlja mnogo više od senzornog deficita koji, na prvi pogled, u najvećoj meri utiče na govor i jezik osobe. Oštećenje sluha se dovodi u vezu sa čitavim nizom negativnih fizičkih, psihičkih, socijalnih, kognitivnih, ekonomskih i emocionalnih posledica. Imajući to u vidu, multidisciplinarni pristup nameće se kao jedini ispravni izbor u surdološkoj rehabilitacionoj praksi čiji je glavni cilj da umanji negativni uticaj slušnog oštećenja na kvalitet života gluve i nagluve osobe. Multidisciplinarni pristup u surdologiji nije novina. Ipak, poslednjih decenija dolazi do izvesnih promena u strukturi korisnika surdoloških usluga koje su dovele do modifikacije ovog koncepta. U ovom radu autori će pokušati sistematično da prikažu promene koje su se dogodile u multidiciplinarnom pristupu, kao i da sagledaju faktore koji su doveli do tih promena. Očigledan porast broja dece sa kompleksnim smetnjama koja su korisnici surdoloških usluga imao je značajan uticaj na promene koje su se odigrale u surdološkoj rehabilitacionoj praksi. Istraživači sa Gallaudet Univerziteta navode da danas čak 40-50% gluve i nagluve populacije ima neku pridruženu dijagnozu (Hoffman et al., 2019). Takođe, sam fokus surdološkog interesovanja proširen je sa značajnih smetnji sluha u dečijem uzrastu na oštećenja sluha koja nastaju ili se ispoljavaju kasnije tokom života i u značajnoj meri narušavaju kvalitet života osobe. Sve veću pažnju izazivaju i minimalna, blaga i laka oštećenja sluha koja imaju značajan uticaj u ranom dečijem i školskom uzrastu, ali i tokom života, što ranije nije predstavljalo uobičajenu praksu. Promene u surdološkoj perspektivi vodile su ka preispitivanju do tada „uhodanih“ praksi ali i do unapređivanja saradnje između kolega srodnih profesija, kako bi se obezbedio efikasan i optimalan pristup svim korisnicima.
AB  - Hearing impairment is much more than isolated sensory deficit affecting mostly speech and hearing development. Hearing loss could be associated with variety of negative consequences affecting physical, psychological, social, cognitive, economic and emotional domain. Considering those facts, mutlidisciplinary approach in surdology practice is inevitable in order to minimize deleterious effect of hearing impairment on quality of life of the deaf and hard of hearing individuals. Multidisciplinary approach in surdology is not a new concept. However, the structure of the individuals requiring surdological intervention has been changed considerably in the last decades, so that the concept of multidisciplinary strategy had to be modified. The authors of this review are going to analyze the changes in multidisciplinary approch as well as the factors that have induced those changes. Surdological rehabilitation practice has been changed a great deal lately due to enormous increase of the deaf children with complex needs. Researchers from Gallaudet Universty have found 40-50% of the deaf or hard of hearing persons with additional diagnosis (Hoffman et al., 2019). The focus of the surdology intervention has been extended not only to congenital hearing impairment in children, but to hearing loss aqcuired accross the life span, which could considerably affect the quality of life of the individual as well. Minimal or mild hearing impairment has been taken into consideration lately due to serious consequences on learning process in school children and later in life. Changes in surdology perspective led to reconsideration of the classical approach and improved collaboration with other professionals in order to provide optimal aproach to all users.
PB  - Udruženje logopeda Srbije, 11070 Beograd, Bežanijskih ilegalaca 62
C3  - Timski rad u logopediji i defektologiji Zbornik radova Team work in logopedics and special education Collection of papers, 2022
T1  - Vidovi savremenog multidisciplinarnog pristupa u surdologiji
T1  - State of the art multidisciplinary approach in surdology
EP  - 220
SP  - 208
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4757
ER  - 

@conference{
author = "Nikolić, Mina and Ostojić-Zeljković, Sanja and Đoković, Sanja",
year = "2022",
abstract = "Oštećenje sluha predstavlja mnogo više od senzornog deficita koji, na prvi pogled, u najvećoj meri utiče na govor i jezik osobe. Oštećenje sluha se dovodi u vezu sa čitavim nizom negativnih fizičkih, psihičkih, socijalnih, kognitivnih, ekonomskih i emocionalnih posledica. Imajući to u vidu, multidisciplinarni pristup nameće se kao jedini ispravni izbor u surdološkoj rehabilitacionoj praksi čiji je glavni cilj da umanji negativni uticaj slušnog oštećenja na kvalitet života gluve i nagluve osobe. Multidisciplinarni pristup u surdologiji nije novina. Ipak, poslednjih decenija dolazi do izvesnih promena u strukturi korisnika surdoloških usluga koje su dovele do modifikacije ovog koncepta. U ovom radu autori će pokušati sistematično da prikažu promene koje su se dogodile u multidiciplinarnom pristupu, kao i da sagledaju faktore koji su doveli do tih promena. Očigledan porast broja dece sa kompleksnim smetnjama koja su korisnici surdoloških usluga imao je značajan uticaj na promene koje su se odigrale u surdološkoj rehabilitacionoj praksi. Istraživači sa Gallaudet Univerziteta navode da danas čak 40-50% gluve i nagluve populacije ima neku pridruženu dijagnozu (Hoffman et al., 2019). Takođe, sam fokus surdološkog interesovanja proširen je sa značajnih smetnji sluha u dečijem uzrastu na oštećenja sluha koja nastaju ili se ispoljavaju kasnije tokom života i u značajnoj meri narušavaju kvalitet života osobe. Sve veću pažnju izazivaju i minimalna, blaga i laka oštećenja sluha koja imaju značajan uticaj u ranom dečijem i školskom uzrastu, ali i tokom života, što ranije nije predstavljalo uobičajenu praksu. Promene u surdološkoj perspektivi vodile su ka preispitivanju do tada „uhodanih“ praksi ali i do unapređivanja saradnje između kolega srodnih profesija, kako bi se obezbedio efikasan i optimalan pristup svim korisnicima., Hearing impairment is much more than isolated sensory deficit affecting mostly speech and hearing development. Hearing loss could be associated with variety of negative consequences affecting physical, psychological, social, cognitive, economic and emotional domain. Considering those facts, mutlidisciplinary approach in surdology practice is inevitable in order to minimize deleterious effect of hearing impairment on quality of life of the deaf and hard of hearing individuals. Multidisciplinary approach in surdology is not a new concept. However, the structure of the individuals requiring surdological intervention has been changed considerably in the last decades, so that the concept of multidisciplinary strategy had to be modified. The authors of this review are going to analyze the changes in multidisciplinary approch as well as the factors that have induced those changes. Surdological rehabilitation practice has been changed a great deal lately due to enormous increase of the deaf children with complex needs. Researchers from Gallaudet Universty have found 40-50% of the deaf or hard of hearing persons with additional diagnosis (Hoffman et al., 2019). The focus of the surdology intervention has been extended not only to congenital hearing impairment in children, but to hearing loss aqcuired accross the life span, which could considerably affect the quality of life of the individual as well. Minimal or mild hearing impairment has been taken into consideration lately due to serious consequences on learning process in school children and later in life. Changes in surdology perspective led to reconsideration of the classical approach and improved collaboration with other professionals in order to provide optimal aproach to all users.",
publisher = "Udruženje logopeda Srbije, 11070 Beograd, Bežanijskih ilegalaca 62",
journal = "Timski rad u logopediji i defektologiji Zbornik radova Team work in logopedics and special education Collection of papers, 2022",
title = "Vidovi savremenog multidisciplinarnog pristupa u surdologiji, State of the art multidisciplinary approach in surdology",
pages = "220-208",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4757"
}

Nikolić, M., Ostojić-Zeljković, S.,& Đoković, S.. (2022). Vidovi savremenog multidisciplinarnog pristupa u surdologiji. in Timski rad u logopediji i defektologiji Zbornik radova Team work in logopedics and special education Collection of papers, 2022
Udruženje logopeda Srbije, 11070 Beograd, Bežanijskih ilegalaca 62., 208-220.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4757

Nikolić M, Ostojić-Zeljković S, Đoković S. Vidovi savremenog multidisciplinarnog pristupa u surdologiji. in Timski rad u logopediji i defektologiji Zbornik radova Team work in logopedics and special education Collection of papers, 2022. 2022;:208-220.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4757 .

Nikolić, Mina, Ostojić-Zeljković, Sanja, Đoković, Sanja, "Vidovi savremenog multidisciplinarnog pristupa u surdologiji" in Timski rad u logopediji i defektologiji Zbornik radova Team work in logopedics and special education Collection of papers, 2022 (2022):208-220,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4757 .

TY  - CONF
AU  - Kovačević, Tamara
AU  - Isaković, Ljubica
AU  - Đoković, Sanja
PY  - 2022
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/4153
AB  - Preporuke Svetske federacije gluvih (World Federation of the Deaf -WFD)
ukazuju na važnost znakovnog jezika, poštovanje kulture i identiteta gluvih osoba;
bilingvalno obrazovanje; dostupnost svim segmentima društvenog života i zaštitu od
diskriminacije; obezbeđivanje interpretatora znakovnog jezika koji olakšava
komunikaciju između gluvih i čujućih osoba. Pandemija Covid 19, uticala je i na znakovne
jezike.
Cilj ovog rada je da se kroz pregled istraživanja analizira pojava novih znakova
(termina) u nacionalnim znakovnim jezicima tokom pandemije. Svetska federacija gluvih
je u martu 2020. izdala saopštenje o većoj ranjivosti gluvih osoba, kao marginalizovane
grupe, tokom krize izazvane pandemijom. Ukazuje se da gluvim osobama treba
omogućiti pristup informacijama i zdravstvenim uslugama na nacionalnim znakovnim
jezicima. Neophodno je da znakovni interpretator prevodi sa govornog na nacionalni
znakovni jezik, da se izrečeno titluje što je značajno za važne i ključne događaje, koji se
prenose uživo. U video zapisima za opisivanje termina vezanih za Covid 19, mogu se
koristiti vizuelni opisi i ilustracije kako bi se informacije lakše razumele. Specifičnim i
apstraktnim terminima neophodna su detaljnija objašnjenja.
Pregledom dostupne literature, uočeno je da su se u nacionalnim znakovnim
jezicima pojavili tokom pandemije novi termini (znaci), kako bi se gluvim osobama što
bolje razjasnila nova situacija, rizici i pravila ponašanja. Novi znaci vezani za pandemiju
su: Covid-19; korona virus; pandemija; fizička distanca; zaključavanje; simptomi; zaraza;
izolacija; karantin; maske; vakcine. Za njih je karakteristično to što se pri pokazivanju
koristi i daktilologija (prstna azbuka-abeceda), pokazuje znak, a kod nekih pojmova se
znak sa više različitih znakova dodatno objašnjava.
Teško je prevoditi sa znakovnog na govorni jezik i obrnuto. Razlika je uslovljena
vizuelnom percepcijom, intenzitetom emocionalnog doživljaja i razvojem mišljenja i
govora. Gluva osoba, u želji da svoje unutrašnje potrebe ili stanja izrazi, neprekidno ima
potrebu da stvara nove znakove. Znaci-gestovi, plastično ocrtavaju suštinu predmeta ili
plastično kopiraju radnju ili simbolično označavaju pojam, što već predstavlja viši stupanj
znakovnog izražavanja, ali i osnovu za formiranje apstraktnih znakova. Video snimci na
znakovnom jeziku, koji uključuju vizuelne opise i razradu apstraktnih pojmova, treba da
budu edukativni, podrže razumevanje i efikasno prenesu informacije i pomognu da se
osigura bezbednost javnog zdravlja smanjenjem širenja virusa.
PB  - Drustvo defektologa Srbije
C3  - Zbornik rezimea – Međunarodna stručno naučna konferencija„Dani defektologa Srbije” , Zlatibor,17- 20. Februar, 2022.
T1  - Znakovni jezik i novi termini (znaci) tokom pandemije
EP  - 192
SP  - 192
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4153
ER  - 

@conference{
author = "Kovačević, Tamara and Isaković, Ljubica and Đoković, Sanja",
year = "2022",
abstract = "Preporuke Svetske federacije gluvih (World Federation of the Deaf -WFD)
ukazuju na važnost znakovnog jezika, poštovanje kulture i identiteta gluvih osoba;
bilingvalno obrazovanje; dostupnost svim segmentima društvenog života i zaštitu od
diskriminacije; obezbeđivanje interpretatora znakovnog jezika koji olakšava
komunikaciju između gluvih i čujućih osoba. Pandemija Covid 19, uticala je i na znakovne
jezike.
Cilj ovog rada je da se kroz pregled istraživanja analizira pojava novih znakova
(termina) u nacionalnim znakovnim jezicima tokom pandemije. Svetska federacija gluvih
je u martu 2020. izdala saopštenje o većoj ranjivosti gluvih osoba, kao marginalizovane
grupe, tokom krize izazvane pandemijom. Ukazuje se da gluvim osobama treba
omogućiti pristup informacijama i zdravstvenim uslugama na nacionalnim znakovnim
jezicima. Neophodno je da znakovni interpretator prevodi sa govornog na nacionalni
znakovni jezik, da se izrečeno titluje što je značajno za važne i ključne događaje, koji se
prenose uživo. U video zapisima za opisivanje termina vezanih za Covid 19, mogu se
koristiti vizuelni opisi i ilustracije kako bi se informacije lakše razumele. Specifičnim i
apstraktnim terminima neophodna su detaljnija objašnjenja.
Pregledom dostupne literature, uočeno je da su se u nacionalnim znakovnim
jezicima pojavili tokom pandemije novi termini (znaci), kako bi se gluvim osobama što
bolje razjasnila nova situacija, rizici i pravila ponašanja. Novi znaci vezani za pandemiju
su: Covid-19; korona virus; pandemija; fizička distanca; zaključavanje; simptomi; zaraza;
izolacija; karantin; maske; vakcine. Za njih je karakteristično to što se pri pokazivanju
koristi i daktilologija (prstna azbuka-abeceda), pokazuje znak, a kod nekih pojmova se
znak sa više različitih znakova dodatno objašnjava.
Teško je prevoditi sa znakovnog na govorni jezik i obrnuto. Razlika je uslovljena
vizuelnom percepcijom, intenzitetom emocionalnog doživljaja i razvojem mišljenja i
govora. Gluva osoba, u želji da svoje unutrašnje potrebe ili stanja izrazi, neprekidno ima
potrebu da stvara nove znakove. Znaci-gestovi, plastično ocrtavaju suštinu predmeta ili
plastično kopiraju radnju ili simbolično označavaju pojam, što već predstavlja viši stupanj
znakovnog izražavanja, ali i osnovu za formiranje apstraktnih znakova. Video snimci na
znakovnom jeziku, koji uključuju vizuelne opise i razradu apstraktnih pojmova, treba da
budu edukativni, podrže razumevanje i efikasno prenesu informacije i pomognu da se
osigura bezbednost javnog zdravlja smanjenjem širenja virusa.",
publisher = "Drustvo defektologa Srbije",
journal = "Zbornik rezimea – Međunarodna stručno naučna konferencija„Dani defektologa Srbije” , Zlatibor,17- 20. Februar, 2022.",
title = "Znakovni jezik i novi termini (znaci) tokom pandemije",
pages = "192-192",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4153"
}

Kovačević, T., Isaković, L.,& Đoković, S.. (2022). Znakovni jezik i novi termini (znaci) tokom pandemije. in Zbornik rezimea – Međunarodna stručno naučna konferencija„Dani defektologa Srbije” , Zlatibor,17- 20. Februar, 2022.
Drustvo defektologa Srbije., 192-192.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4153

Kovačević T, Isaković L, Đoković S. Znakovni jezik i novi termini (znaci) tokom pandemije. in Zbornik rezimea – Međunarodna stručno naučna konferencija„Dani defektologa Srbije” , Zlatibor,17- 20. Februar, 2022.. 2022;:192-192.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4153 .

Kovačević, Tamara, Isaković, Ljubica, Đoković, Sanja, "Znakovni jezik i novi termini (znaci) tokom pandemije" in Zbornik rezimea – Međunarodna stručno naučna konferencija„Dani defektologa Srbije” , Zlatibor,17- 20. Februar, 2022. (2022):192-192,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4153 .

TY  - JOUR
AU  - Plečević, Vladan
AU  - Đoković, Sanja
AU  - Kovačević, Tamara
PY  - 2021
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/3948
AB  - Background/Aim. Children with attention-deficit hyperactivity disorder (ADHD) show lower degree of recognition of their own emotions and greater behavioral difficulties than children who do not have this disorder. This also affects the recognition of other people's emotions that are expressed not only by their language content, but also by their facial expression and the way they express the emotional message through speech. Most research in this area focuses on recognizing emotions based on facial expressions rather than on emotions in speech. The aim of this study was to examine how children with ADHD recognize emotions in speech (joy, anger, fear, sadness) and affective attitudes (threat and commandment) in relation to children of typical development. Methods. The study included 31 children with ADHD and 29 typical developmental children aged 6 to 13. To assess the ability to recognize emotions and affective attitudes, a corpus of Speech Emotional Expression and Attitudes (Govorna emocionalna ekspresija i stavovi – GEES, in Serbian) was used. This corpus included sentences that expressed emotions of anger, joy, fear, and sadness, and of affective attitudes, threat and command.
AB  - Deca sa poremećajem pažnje i hipe-raktivnošću (ADHD) pokazuju slabije prepoznavanje sopstvenih emocija i veće ispoljavanje teškoća u ponašanju od dece koja nemaju tu smetnju. Samim tim je pogođeno i prepoznavanje tuđih emocija koje se ispoljavaju ne samo jezičkim sadržajem već i izrazom lica i načinom izražavanja emotivne poruke govorom. Cilj ovog istraživanja je bio da se ispita kako deca sa ADHD prepoznaju emocije u go-voru (radost, ljutnju, strah, tugu) i afektivne stavove (pretnju i zapovest) u odnosu na decu sa tipičnim razvo-jem. Većina istraživanja iz ove oblasti fokusirana je na prepoznavanje emocija na osnovu izraza lica, a ne na os-novu emocija u govoru. Metode. Istraživanje je obuhvati-lo 31 dete sa ADHD i 29 dece sa tipičnim razvojem uzras-ta od 6 do 13 godina. Za procenu sposobnosti prepoz-navanja emocija i afektivnih stavova korišćen je korpus za procenu Govorne emocionalne ekspresije i stavova (GEES). U tom korpusu su bile rečenice koje su izražavale emocije ljutnje, radosti, straha i tuge, a od afektivnih stavova pretnju i zapovest. Rezultati. Deca sa ADHD imala su lošije prepoznavanje emocija i afektivnih stavova u govoru u odnosu na decu sa tipičnim razvojem (t = 8.81; p = 0.000). Radost je bila jedina emocija gde nije utvrđena statistički značajna razlika. Za druge emocije i afektivne stavove utvrđene su statistički značajne razlike (p < 0.01). Utvrđena je statistički značajna povezanost između uzrasta i prepoznavanja emocija i afektivnih stavova u obe grupe, ali je ta povezanost bila izraženija kod dece sa tipičnim razvojem. Zaključak. Rezultati istraživanja su dali važne pokazatelje o percepciji emocija i afektivnih stavova u govoru kod dece sa ADHD. Ovi rezultati su veoma bitni za osmišljavanje terapijskih procedura, posebno u razvoju strategija za modeliranje ponašanja dece sa ADHD.
PB  - Vojnomedicinska akademija
T2  - Vojnosanitetski pregled
T1  - Recognition of emotions and affective attitudes in children with attention-deficit hyperactivity disorder
T1  - Prepoznavanje emocija i afektivnih stavova kod dece sa poremećajem pažnje i hiperaktivnošću
EP  - 1052
IS  - 10
SP  - 1046
VL  - 78
DO  - 10.2298/VSP191004025P
ER  - 

@article{
author = "Plečević, Vladan and Đoković, Sanja and Kovačević, Tamara",
year = "2021",
abstract = "Background/Aim. Children with attention-deficit hyperactivity disorder (ADHD) show lower degree of recognition of their own emotions and greater behavioral difficulties than children who do not have this disorder. This also affects the recognition of other people's emotions that are expressed not only by their language content, but also by their facial expression and the way they express the emotional message through speech. Most research in this area focuses on recognizing emotions based on facial expressions rather than on emotions in speech. The aim of this study was to examine how children with ADHD recognize emotions in speech (joy, anger, fear, sadness) and affective attitudes (threat and commandment) in relation to children of typical development. Methods. The study included 31 children with ADHD and 29 typical developmental children aged 6 to 13. To assess the ability to recognize emotions and affective attitudes, a corpus of Speech Emotional Expression and Attitudes (Govorna emocionalna ekspresija i stavovi – GEES, in Serbian) was used. This corpus included sentences that expressed emotions of anger, joy, fear, and sadness, and of affective attitudes, threat and command., Deca sa poremećajem pažnje i hipe-raktivnošću (ADHD) pokazuju slabije prepoznavanje sopstvenih emocija i veće ispoljavanje teškoća u ponašanju od dece koja nemaju tu smetnju. Samim tim je pogođeno i prepoznavanje tuđih emocija koje se ispoljavaju ne samo jezičkim sadržajem već i izrazom lica i načinom izražavanja emotivne poruke govorom. Cilj ovog istraživanja je bio da se ispita kako deca sa ADHD prepoznaju emocije u go-voru (radost, ljutnju, strah, tugu) i afektivne stavove (pretnju i zapovest) u odnosu na decu sa tipičnim razvo-jem. Većina istraživanja iz ove oblasti fokusirana je na prepoznavanje emocija na osnovu izraza lica, a ne na os-novu emocija u govoru. Metode. Istraživanje je obuhvati-lo 31 dete sa ADHD i 29 dece sa tipičnim razvojem uzras-ta od 6 do 13 godina. Za procenu sposobnosti prepoz-navanja emocija i afektivnih stavova korišćen je korpus za procenu Govorne emocionalne ekspresije i stavova (GEES). U tom korpusu su bile rečenice koje su izražavale emocije ljutnje, radosti, straha i tuge, a od afektivnih stavova pretnju i zapovest. Rezultati. Deca sa ADHD imala su lošije prepoznavanje emocija i afektivnih stavova u govoru u odnosu na decu sa tipičnim razvojem (t = 8.81; p = 0.000). Radost je bila jedina emocija gde nije utvrđena statistički značajna razlika. Za druge emocije i afektivne stavove utvrđene su statistički značajne razlike (p < 0.01). Utvrđena je statistički značajna povezanost između uzrasta i prepoznavanja emocija i afektivnih stavova u obe grupe, ali je ta povezanost bila izraženija kod dece sa tipičnim razvojem. Zaključak. Rezultati istraživanja su dali važne pokazatelje o percepciji emocija i afektivnih stavova u govoru kod dece sa ADHD. Ovi rezultati su veoma bitni za osmišljavanje terapijskih procedura, posebno u razvoju strategija za modeliranje ponašanja dece sa ADHD.",
publisher = "Vojnomedicinska akademija",
journal = "Vojnosanitetski pregled",
title = "Recognition of emotions and affective attitudes in children with attention-deficit hyperactivity disorder, Prepoznavanje emocija i afektivnih stavova kod dece sa poremećajem pažnje i hiperaktivnošću",
pages = "1052-1046",
number = "10",
volume = "78",
doi = "10.2298/VSP191004025P"
}

Plečević, V., Đoković, S.,& Kovačević, T.. (2021). Recognition of emotions and affective attitudes in children with attention-deficit hyperactivity disorder. in Vojnosanitetski pregled
Vojnomedicinska akademija., 78(10), 1046-1052.
https://doi.org/10.2298/VSP191004025P

Plečević V, Đoković S, Kovačević T. Recognition of emotions and affective attitudes in children with attention-deficit hyperactivity disorder. in Vojnosanitetski pregled. 2021;78(10):1046-1052.
doi:10.2298/VSP191004025P .

Plečević, Vladan, Đoković, Sanja, Kovačević, Tamara, "Recognition of emotions and affective attitudes in children with attention-deficit hyperactivity disorder" in Vojnosanitetski pregled, 78, no. 10 (2021):1046-1052,
https://doi.org/10.2298/VSP191004025P . .

TY  - CONF
AU  - Kovačević, Tamara
AU  - Đoković, Sanja
PY  - 2020
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/3294
AB  - The population of deaf and hard of hearing children   is   very   heterogeneous and, because of this, the existence of different approaches is needed in education in order to meet their communication and educational needs successfully. Hearing and speech impairment leads to certain specificities and difficulties in the development of these children, which requires adequate methods and approaches in the process of rehabilitation and education, and great support and encouragement from the family, the preschool institution, the school and the environment.
Results of numerous studies indicate that the best approach in education, for most of the deaf children, is bilingualism, or bilingual approach. Bilingualism is knowledge and regular use of sign and spoken language in deaf and hard of hearing children. Bilingualism of the hearing is different from the bilingualism of the deaf. Bilingual normal hearing children, as well as deaf children, learn two languages. The difference is that they learn a second language through auditory means, in the same modality as a first language. Deaf children learn two languages in two modalities, which is considerably more complex.
The basic objective of the paper is to, by reviewing the available literature, point to what the advantages of bilingualism in deaf and hard of hearing children are. Bilingualism is an advantage to typically developing children; likewise, it is an advantage to children with permanent hearing loss, beyond the points raised earlier. Exposure to sign language does not hinder the development of spoken language or any other cognitive development; to the contrary, many cognitive, social, and educational benefits follow from bilingualism.
PB  - University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation
C3  - Approaches and Models in Special Education and Rehabilitation – Thematic Collection of International Importance
T1  - The advantages of bilingualism of deaf and hard of hearing children
EP  - 303
EP  - 
SP  - 289
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3294
ER  - 

@conference{
author = "Kovačević, Tamara and Đoković, Sanja",
year = "2020",
abstract = "The population of deaf and hard of hearing children   is   very   heterogeneous and, because of this, the existence of different approaches is needed in education in order to meet their communication and educational needs successfully. Hearing and speech impairment leads to certain specificities and difficulties in the development of these children, which requires adequate methods and approaches in the process of rehabilitation and education, and great support and encouragement from the family, the preschool institution, the school and the environment.
Results of numerous studies indicate that the best approach in education, for most of the deaf children, is bilingualism, or bilingual approach. Bilingualism is knowledge and regular use of sign and spoken language in deaf and hard of hearing children. Bilingualism of the hearing is different from the bilingualism of the deaf. Bilingual normal hearing children, as well as deaf children, learn two languages. The difference is that they learn a second language through auditory means, in the same modality as a first language. Deaf children learn two languages in two modalities, which is considerably more complex.
The basic objective of the paper is to, by reviewing the available literature, point to what the advantages of bilingualism in deaf and hard of hearing children are. Bilingualism is an advantage to typically developing children; likewise, it is an advantage to children with permanent hearing loss, beyond the points raised earlier. Exposure to sign language does not hinder the development of spoken language or any other cognitive development; to the contrary, many cognitive, social, and educational benefits follow from bilingualism.",
publisher = "University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation",
journal = "Approaches and Models in Special Education and Rehabilitation – Thematic Collection of International Importance",
title = "The advantages of bilingualism of deaf and hard of hearing children",
pages = "303--289",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3294"
}

Kovačević, T.,& Đoković, S.. (2020). The advantages of bilingualism of deaf and hard of hearing children. in Approaches and Models in Special Education and Rehabilitation – Thematic Collection of International Importance
University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation., 289-303.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3294

Kovačević T, Đoković S. The advantages of bilingualism of deaf and hard of hearing children. in Approaches and Models in Special Education and Rehabilitation – Thematic Collection of International Importance. 2020;:289-303.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3294 .

Kovačević, Tamara, Đoković, Sanja, "The advantages of bilingualism of deaf and hard of hearing children" in Approaches and Models in Special Education and Rehabilitation – Thematic Collection of International Importance (2020):289-303,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3294 .

TY  - CONF
AU  - Kovačević, Tamara
AU  - Đoković, Sanja
PY  - 2020
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/3334
AB  - Osnovni cilj rada je da se pregledom dostupne literature ukaže na ulogu igre u razvoju gluve i
nagluve dece predškolskog uzrasta. Polazi se od teorijskog okvira koji ukazuje na edukativan
karakter dečije igre, kao specifičnog oblika učenja. Programska koncepcija predškolskog
vaspitanja i obrazovanja počiva na ideji da dete kroz igru uči.Gluva i nagluva deca u igri uče da
posmatraju stvari, da opažaju promene koje se dešavaju, analiziraju, upoređuju, pamte svojstva i
kvalitete predmeta i koriste ih u igri. Zbog toga igra ima i saznajno značenje kod gluve i
nagluve dece. Deca igrajući se, vežbaju artikulaciju i diskriminaciju glasova, reči, razvijaju
rečenicu i stalno bogate svoj rečnik. Učestvujući u nizu usmerenih i slobodnih aktivnosti u svim
područjima vaspitno–obrazovnog rada, gluva i nagluva deca kontaktiraju sa igračkama,
očiglednim sredstvima, predmetima, i uče njihova imena, uviđaju sličnosti i razlike među
njima, saznaju njihova svojstva i akumuliraju prva iskustva sa okolinom. Uzrasno adekvatno
usvajanje jezika i govora daje mogućnost detetu da se igra, usvaja pojmove i da bude uključeno
u socijalnu interakciju sa svojim vršnjacima. Detetova nemogućnost da se igra i komunicira sa
drugom decom ga vremenom izoluju i vode ka dubljim teškoćama u okviru svih aspekata
njegovog razvoja. Uključivanje gluve i nagluve dece predškolskog uzrasta u vaspitno-obrazovni
proces zahteva razumevanje i poseban pristup u radu sa njima zbog teškoća u procesu
komunikacije. Neophodan je specifičan tretman prilagođen njihovim individualnim
sposobnostima i mogućnostima (program, radno igrovna sredstva, metode, oblici rada i
komunikacije koji su u optimalnoj meri prilagođeni svakom detetu).
PB  - Udruženje za podršku i kreativni razvoj djece i mladih i Edukacijsko-rehabilitacijski fakultet, Univerzitet u Tuzli
C3  - Tematski zbornik radova XI Međunarodne naučno-stručne konferencije „Unapređenje kvalitete života djece i mladih“
T1  - Uloga igre u razvoju gluve i nagluve dece predškolskog uzrasta
T1  - The role of children's play in the
Development of deaf and hard of hearing
Children of preschool age
EP  - 344
SP  - 337
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3334
ER  - 

@conference{
author = "Kovačević, Tamara and Đoković, Sanja",
year = "2020",
abstract = "Osnovni cilj rada je da se pregledom dostupne literature ukaže na ulogu igre u razvoju gluve i
nagluve dece predškolskog uzrasta. Polazi se od teorijskog okvira koji ukazuje na edukativan
karakter dečije igre, kao specifičnog oblika učenja. Programska koncepcija predškolskog
vaspitanja i obrazovanja počiva na ideji da dete kroz igru uči.Gluva i nagluva deca u igri uče da
posmatraju stvari, da opažaju promene koje se dešavaju, analiziraju, upoređuju, pamte svojstva i
kvalitete predmeta i koriste ih u igri. Zbog toga igra ima i saznajno značenje kod gluve i
nagluve dece. Deca igrajući se, vežbaju artikulaciju i diskriminaciju glasova, reči, razvijaju
rečenicu i stalno bogate svoj rečnik. Učestvujući u nizu usmerenih i slobodnih aktivnosti u svim
područjima vaspitno–obrazovnog rada, gluva i nagluva deca kontaktiraju sa igračkama,
očiglednim sredstvima, predmetima, i uče njihova imena, uviđaju sličnosti i razlike među
njima, saznaju njihova svojstva i akumuliraju prva iskustva sa okolinom. Uzrasno adekvatno
usvajanje jezika i govora daje mogućnost detetu da se igra, usvaja pojmove i da bude uključeno
u socijalnu interakciju sa svojim vršnjacima. Detetova nemogućnost da se igra i komunicira sa
drugom decom ga vremenom izoluju i vode ka dubljim teškoćama u okviru svih aspekata
njegovog razvoja. Uključivanje gluve i nagluve dece predškolskog uzrasta u vaspitno-obrazovni
proces zahteva razumevanje i poseban pristup u radu sa njima zbog teškoća u procesu
komunikacije. Neophodan je specifičan tretman prilagođen njihovim individualnim
sposobnostima i mogućnostima (program, radno igrovna sredstva, metode, oblici rada i
komunikacije koji su u optimalnoj meri prilagođeni svakom detetu).",
publisher = "Udruženje za podršku i kreativni razvoj djece i mladih i Edukacijsko-rehabilitacijski fakultet, Univerzitet u Tuzli",
journal = "Tematski zbornik radova XI Međunarodne naučno-stručne konferencije „Unapređenje kvalitete života djece i mladih“",
title = "Uloga igre u razvoju gluve i nagluve dece predškolskog uzrasta, The role of children's play in the
Development of deaf and hard of hearing
Children of preschool age",
pages = "344-337",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3334"
}

Kovačević, T.,& Đoković, S.. (2020). Uloga igre u razvoju gluve i nagluve dece predškolskog uzrasta. in Tematski zbornik radova XI Međunarodne naučno-stručne konferencije „Unapređenje kvalitete života djece i mladih“
Udruženje za podršku i kreativni razvoj djece i mladih i Edukacijsko-rehabilitacijski fakultet, Univerzitet u Tuzli., 337-344.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3334

Kovačević T, Đoković S. Uloga igre u razvoju gluve i nagluve dece predškolskog uzrasta. in Tematski zbornik radova XI Međunarodne naučno-stručne konferencije „Unapređenje kvalitete života djece i mladih“. 2020;:337-344.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3334 .

Kovačević, Tamara, Đoković, Sanja, "Uloga igre u razvoju gluve i nagluve dece predškolskog uzrasta" in Tematski zbornik radova XI Međunarodne naučno-stručne konferencije „Unapređenje kvalitete života djece i mladih“ (2020):337-344,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3334 .

TY  - CONF
AU  - Kovačević, Tamara
AU  - Đoković, Sanja
AU  - Isaković, Ljubica
AU  - Dimić, Nadežda
PY  - 2020
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/3326
AB  - Bilingvizam gluvog deteta podrazumeva poznavanje i redovnu upotrebu
znakovnog jezika, koji koristi zajednica gluvih i govornog jezika koji koristi čujuća većina.
Rani bilingvizam gluve i nagluve dece (poznavanje znakovnog jezika i
govornog/pisanog jezika) je od neprocenjive važnosti za njihov razvoj. Primerena i
efikasna rana komunikacija bez obzira u okviru kog jezičkog modaliteta se odvija
(znakovni ili govorni), zajedno sa prihvatanjem deteta i njegovog oštećenja je osnova
uspešnog kognitivnog razvoja i razvoja ličnosti deteta, što predstavlja osnovu
komunikacije i izgradnje jezičkih veština. Koji način komunikacije će gluva i nagluva deca
koristiti i razviti u velikoj meri zavisi od toga da li potiču iz porodice gluvih ili roditelja
koji čuju.
Poznavajući i koristeći znakovni i govorni jezik, gluva i nagluva deca će ostvariti
svoje pune potencijale u intelektualnom, govornom i socijalnom razvoju.
Oštećenje sluha i govora dovodi do određenih specifičnosti i teškoća u razvoju
ove dece, što zahteva adekvatne metode i pristupe u procesu rehabilitacije i edukacije,
veliku podršku i podsticaj porodice, predškolske ustanove i okoline.
Bilingvalni pristup počinje primenom ranih interventnih programa u radu s
čujućim roditeljima i malim gluvim bebama. Ranim interventnim programima
omogućava se čujućim roditeljima: učenje nacionalnog znakovnog jezika; savetodavna
pomoć u pogledu postupaka s detetom; uključivanje u život zajednice gluvih; druženje s
odraslim gluvim osobama i gluvim vršnjacima njihove gluve dece.
Na predškolskom uzrastu, zadatak vrtića je omogućiti deci da nastave da usvajaju
jezik koja su počela da usvajaju u porodici, a najbolje će ga usvojiti kroz interakcije sa
drugim fluentnim govornicima- odraslima i decom
PB  - Društvo defektologa Srbije
C3  - Zbornik rezimea – Stručno-naučna konferencija sa međunarodnim učešćem „Dani defektologa Srbije”, Beograd, 20– 23.02.2020
T1  - Bilingvalni pristup u radu sa gluvom i nagluvom decom predškolskog uzrasta
EP  - 118
SP  - 108
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3326
ER  - 

@conference{
author = "Kovačević, Tamara and Đoković, Sanja and Isaković, Ljubica and Dimić, Nadežda",
year = "2020",
abstract = "Bilingvizam gluvog deteta podrazumeva poznavanje i redovnu upotrebu
znakovnog jezika, koji koristi zajednica gluvih i govornog jezika koji koristi čujuća većina.
Rani bilingvizam gluve i nagluve dece (poznavanje znakovnog jezika i
govornog/pisanog jezika) je od neprocenjive važnosti za njihov razvoj. Primerena i
efikasna rana komunikacija bez obzira u okviru kog jezičkog modaliteta se odvija
(znakovni ili govorni), zajedno sa prihvatanjem deteta i njegovog oštećenja je osnova
uspešnog kognitivnog razvoja i razvoja ličnosti deteta, što predstavlja osnovu
komunikacije i izgradnje jezičkih veština. Koji način komunikacije će gluva i nagluva deca
koristiti i razviti u velikoj meri zavisi od toga da li potiču iz porodice gluvih ili roditelja
koji čuju.
Poznavajući i koristeći znakovni i govorni jezik, gluva i nagluva deca će ostvariti
svoje pune potencijale u intelektualnom, govornom i socijalnom razvoju.
Oštećenje sluha i govora dovodi do određenih specifičnosti i teškoća u razvoju
ove dece, što zahteva adekvatne metode i pristupe u procesu rehabilitacije i edukacije,
veliku podršku i podsticaj porodice, predškolske ustanove i okoline.
Bilingvalni pristup počinje primenom ranih interventnih programa u radu s
čujućim roditeljima i malim gluvim bebama. Ranim interventnim programima
omogućava se čujućim roditeljima: učenje nacionalnog znakovnog jezika; savetodavna
pomoć u pogledu postupaka s detetom; uključivanje u život zajednice gluvih; druženje s
odraslim gluvim osobama i gluvim vršnjacima njihove gluve dece.
Na predškolskom uzrastu, zadatak vrtića je omogućiti deci da nastave da usvajaju
jezik koja su počela da usvajaju u porodici, a najbolje će ga usvojiti kroz interakcije sa
drugim fluentnim govornicima- odraslima i decom",
publisher = "Društvo defektologa Srbije",
journal = "Zbornik rezimea – Stručno-naučna konferencija sa međunarodnim učešćem „Dani defektologa Srbije”, Beograd, 20– 23.02.2020",
title = "Bilingvalni pristup u radu sa gluvom i nagluvom decom predškolskog uzrasta",
pages = "118-108",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3326"
}

Kovačević, T., Đoković, S., Isaković, L.,& Dimić, N.. (2020). Bilingvalni pristup u radu sa gluvom i nagluvom decom predškolskog uzrasta. in Zbornik rezimea – Stručno-naučna konferencija sa međunarodnim učešćem „Dani defektologa Srbije”, Beograd, 20– 23.02.2020
Društvo defektologa Srbije., 108-118.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3326

Kovačević T, Đoković S, Isaković L, Dimić N. Bilingvalni pristup u radu sa gluvom i nagluvom decom predškolskog uzrasta. in Zbornik rezimea – Stručno-naučna konferencija sa međunarodnim učešćem „Dani defektologa Srbije”, Beograd, 20– 23.02.2020. 2020;:108-118.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3326 .

Kovačević, Tamara, Đoković, Sanja, Isaković, Ljubica, Dimić, Nadežda, "Bilingvalni pristup u radu sa gluvom i nagluvom decom predškolskog uzrasta" in Zbornik rezimea – Stručno-naučna konferencija sa međunarodnim učešćem „Dani defektologa Srbije”, Beograd, 20– 23.02.2020 (2020):108-118,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3326 .

TY  - JOUR
AU  - Đoković, Sanja
AU  - Plećević, Vladan
AU  - Kovačević, Tamara
AU  - Šolaja, Siniša
AU  - Vuković, Bojana
PY  - 2020
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/1270
AB  - Introduction/Objective Tonsillitis is a very common condition found in the pediatric population but also in adult patients. One of the consequences of such conditions is poor voice quality. Hoarseness, poor voice impostation, interruption, and hypernazalization are just some of the differences in patient voice quality. The objective of this paper was to examine the effects of tonsillectomy on the voice quality. Methods the sample included 37 patients, 17 female and 20 male, ranging in age 3-39 years. The method involved recording patients one month before and one month after tonsillectomy with a digital sound recorder, with recordings analyzed in the Praat program. The variables monitored in the basic voice were as follows: voice pitch, standard deviation of voice, degree of voice interruption, jitter, shimmer, and signal-to-noise ratio. In the statistical analysis, in addition to standard descriptive analyzes, t-test and ACNOVA were also used. Results the results showed that there are effects of tonsillectomy on standard deviation of baseline voice (p = 0.002), shimmer (p = 0.002), baseline voice interruption rate (p = 0.023), signal to noise ratio (p = 0.003). There were no differences in the effects of tonsillectomy with respect to the sex of the subjects. Conclusion Based on the conducted research, there were some methodological conclusions that could be considered as a recommendation for future research: increase the number of persons in the sample, introduce a variable of chronological age, type of surgical intervention, and gradation of size of the tonsil and adenoid tissue.
AB  - Uvod/Cilj Oboljenja tonzila su veoma česta stanja koja se sreću u pedijatrijskoj populaciji ali i kod odraslih bolesnika. Jedna od posledica ovakvih stanja je loš kvalitet glasa. Promuklost, loša impostacija glasa, prekidnost i hipernazalizacija samo su neka odstupanja od normalnog kvaliteta glasa bolesnika. Cilj ovog rada je bio da se ispitaju efekti tonzilektomije na kvalitet glasa. Metode U uzorku je bilo 37 bolesnika, i to 17 ženskog i 20 muškog pola, starosti 3-39 godina. Metod je podrazumevao snimanje bolesnika pre i mesec dana posle tonzilektomije digitalnim snimačem zvuka; snimak je analiziran u programu Praat. Varijable koje su praćene u osnovnom glasu su visina glasa, standardna devijacija glasa, stepen prekidnosti glasa, jitter, shimmer i odnos signal-šum. U statističkoj analizi pored standardnih deskriptivnih analiza korišćeni su t-test i ACNOVA. Rezultati Rezultati pokazuju da postoje efekti tonzilektomije na standardnu devijaciju glasa (p = 0,002), stepen prekidnosti glasa (p = 0,002), shimmer (p = 0,023) i odnos signal-šum (p = 0,003). Nema razlika u efektima tonzilektomije u odnosu na pol ispitanika. Zaključak Na osnovu sprovedenog istraživanja došlo se i do nekih metodoloških zaključaka koji bi se mogli posmatrati kao preporuka za buduća istraživanja: povećati broj osoba u uzorku, uvesti varijablu hronološkog uzrasta, vrstu hirurške intervencije i gradaciju veličine tonzila i adenoidnog tkiva.
PB  - Srpsko lekarsko društvo, Beograd
T2  - Srpski arhiv za celokupno lekarstvo
T1  - The effect of tonsillectomy on voice quality
T1  - Uticaj tonzilektomije na kvalitet glasa
EP  - 564
IS  - 9-10
SP  - 560
VL  - 148
DO  - 10.2298/SARH191210039D
ER  - 

@article{
author = "Đoković, Sanja and Plećević, Vladan and Kovačević, Tamara and Šolaja, Siniša and Vuković, Bojana",
year = "2020",
abstract = "Introduction/Objective Tonsillitis is a very common condition found in the pediatric population but also in adult patients. One of the consequences of such conditions is poor voice quality. Hoarseness, poor voice impostation, interruption, and hypernazalization are just some of the differences in patient voice quality. The objective of this paper was to examine the effects of tonsillectomy on the voice quality. Methods the sample included 37 patients, 17 female and 20 male, ranging in age 3-39 years. The method involved recording patients one month before and one month after tonsillectomy with a digital sound recorder, with recordings analyzed in the Praat program. The variables monitored in the basic voice were as follows: voice pitch, standard deviation of voice, degree of voice interruption, jitter, shimmer, and signal-to-noise ratio. In the statistical analysis, in addition to standard descriptive analyzes, t-test and ACNOVA were also used. Results the results showed that there are effects of tonsillectomy on standard deviation of baseline voice (p = 0.002), shimmer (p = 0.002), baseline voice interruption rate (p = 0.023), signal to noise ratio (p = 0.003). There were no differences in the effects of tonsillectomy with respect to the sex of the subjects. Conclusion Based on the conducted research, there were some methodological conclusions that could be considered as a recommendation for future research: increase the number of persons in the sample, introduce a variable of chronological age, type of surgical intervention, and gradation of size of the tonsil and adenoid tissue., Uvod/Cilj Oboljenja tonzila su veoma česta stanja koja se sreću u pedijatrijskoj populaciji ali i kod odraslih bolesnika. Jedna od posledica ovakvih stanja je loš kvalitet glasa. Promuklost, loša impostacija glasa, prekidnost i hipernazalizacija samo su neka odstupanja od normalnog kvaliteta glasa bolesnika. Cilj ovog rada je bio da se ispitaju efekti tonzilektomije na kvalitet glasa. Metode U uzorku je bilo 37 bolesnika, i to 17 ženskog i 20 muškog pola, starosti 3-39 godina. Metod je podrazumevao snimanje bolesnika pre i mesec dana posle tonzilektomije digitalnim snimačem zvuka; snimak je analiziran u programu Praat. Varijable koje su praćene u osnovnom glasu su visina glasa, standardna devijacija glasa, stepen prekidnosti glasa, jitter, shimmer i odnos signal-šum. U statističkoj analizi pored standardnih deskriptivnih analiza korišćeni su t-test i ACNOVA. Rezultati Rezultati pokazuju da postoje efekti tonzilektomije na standardnu devijaciju glasa (p = 0,002), stepen prekidnosti glasa (p = 0,002), shimmer (p = 0,023) i odnos signal-šum (p = 0,003). Nema razlika u efektima tonzilektomije u odnosu na pol ispitanika. Zaključak Na osnovu sprovedenog istraživanja došlo se i do nekih metodoloških zaključaka koji bi se mogli posmatrati kao preporuka za buduća istraživanja: povećati broj osoba u uzorku, uvesti varijablu hronološkog uzrasta, vrstu hirurške intervencije i gradaciju veličine tonzila i adenoidnog tkiva.",
publisher = "Srpsko lekarsko društvo, Beograd",
journal = "Srpski arhiv za celokupno lekarstvo",
title = "The effect of tonsillectomy on voice quality, Uticaj tonzilektomije na kvalitet glasa",
pages = "564-560",
number = "9-10",
volume = "148",
doi = "10.2298/SARH191210039D"
}

Đoković, S., Plećević, V., Kovačević, T., Šolaja, S.,& Vuković, B.. (2020). The effect of tonsillectomy on voice quality. in Srpski arhiv za celokupno lekarstvo
Srpsko lekarsko društvo, Beograd., 148(9-10), 560-564.
https://doi.org/10.2298/SARH191210039D

Đoković S, Plećević V, Kovačević T, Šolaja S, Vuković B. The effect of tonsillectomy on voice quality. in Srpski arhiv za celokupno lekarstvo. 2020;148(9-10):560-564.
doi:10.2298/SARH191210039D .

Đoković, Sanja, Plećević, Vladan, Kovačević, Tamara, Šolaja, Siniša, Vuković, Bojana, "The effect of tonsillectomy on voice quality" in Srpski arhiv za celokupno lekarstvo, 148, no. 9-10 (2020):560-564,
https://doi.org/10.2298/SARH191210039D . .

TY  - CONF
AU  - Đoković, Sanja
AU  - Kovačević, Tamara
PY  - 2019
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/3196
AB  - Prezbiakuzija je progresivan gubitak sluha koji nastaje starenjem, a koji se karakteriše smanjenom osetljivošću za zvučne podražaje i razumevanje govora u
bučnim okruženjima, usporenom centralnom obradom akustičkih informacija
i poremećajem lokalizacije izvora zvuka. Prezbiakuzija je veoma čest tip oštećenja sluha, koji ima značajan uticaj na kvalitet života starih osoba. Kako se
povećava broj starih osoba, očekuje se da će se u budućnosti povećati i incidencija prezbiaukuzije. Napori da se poboljša komunikacija u starosti su važni
i može se očekivati da će oni dovesti do poboljšanja kvaliteta života starijih
osoba. Cilj ovog istraživanja je bio da se utvrde neke karkteristike povezane sa
pojavom, uslovima, oblikom ispoljavanja i teškoćama koje su izazvane prezbiakuzijom. U istraživanju je učestvovalo 50 ispitanika starosti od 42 do 89
godina, oba pola, 28 muškaraca i 22 žene. Za ispitivanje je korišćen upitnik
konstruisan za ovo istraživanje koji je obuhvatao 4 grupe pitanja: opšti podaci, medicinsku istoriju, stanje sluha i korišćenje slušnih aparata. Rezultati
pokazuju da se prosečan prag sluha kod ispitanika kretao od 26,8 dB do 103,7
db sa descedentnom konfiguracijom simetrično prisutnom na oba uva. Prema
stepenu oštećenja sluha najviše je bilo umerenih (42%) a najmanje praktičnih
gluvoća (4%). Oštećenje sluha se najčešće postepeno pojavljivalo u (84%), a
tinitus je bio prisutan kod 70% ispitanika. Najveće teškoće izazvane oštećenjem sluha su prisutne prilikom gledanja TV i to u 40%. Slušni aparat koristi
samo jedna osoba (2%). Na osnovu rezultata se može zaključiti da je oštećenje
sluha izazvano starenjem prisutno kod oba pola sa tendencijom pogoršanja
sa povećanjem godina starosti. Takođe, prisutan je kormobiditet sa drugim
smetnjama i poremećajima što značajno usložnjava lečenje i rehabilitaciju
starih osoba. Mali procenat ispitinaka koji koriste slušni aparat ukazuje na
nisku svest starih osoba o mogućnostima i prednostima ovog uređaja.
AB  - Presbycusis is a progressive age-related hearing loss characterized by reduced hearing
sensitivity and speech understanding in noisy environments, slowed central processing of
acoustic information, and impaired localization of sound sources. Presbycusis is a very common
type of hearing loss, often having profound effects on the quality of life of the elderly. Since
the number of elderly persons is increasing, the incidence of presbycusis is also expected to
increase in the future. Efforts to improve auditory communication in old age are important,
and can be expected to result in improved quality of life for elderly persons. The aim of this
research was to determine some characteristics related to the phenomenon, conditions, form
manifestation and difficulties caused by the presbycusis. The study included 50 subjects aged
42 to 89, of both genders, 28 men and 22 women. A questionnaire designed for this research
was used for the examination, which covered 4 groups of questions: general data, medical
history, hearing state and the use of hearing aids. The results show that the average hearing
threshold in the examinees ranged from 26.8 dB to 103.7 dB with a descendent configuration
symmetrically present on both ears. According to the degree of hearing loss, the most was
moderate (42%) and the least profound (4%). Hearing loss occurred progressively in (84%),
and tinnitus was present in 70% of subjects. The greatest difficulty caused by hearing loss
was present when watching TV, up to 40%. A hearing aid was used by only one person (2%).
Based on the results, it can be concluded that hearing loss related to aging was present in
both genders with a tendency of deterioration with an increase in age. A small percentage
of examinees using a hearing aid indicates low awareness of the elderly about the possibility
and benefits of this device
PB  - Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation
C3  - Zbornik radova - 10. Međunarodni naučni skup „Specijalna edukacija i rehabilitacija danas“, Beograd, Srbija,
T1  - Oštećenje sluha izazvano starenjem-prezbiakuzija
T1  - Hearing loss caused by aging – presbyacusis
EP  - 463
SP  - 457
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3196
ER  - 

@conference{
author = "Đoković, Sanja and Kovačević, Tamara",
year = "2019",
abstract = "Prezbiakuzija je progresivan gubitak sluha koji nastaje starenjem, a koji se karakteriše smanjenom osetljivošću za zvučne podražaje i razumevanje govora u
bučnim okruženjima, usporenom centralnom obradom akustičkih informacija
i poremećajem lokalizacije izvora zvuka. Prezbiakuzija je veoma čest tip oštećenja sluha, koji ima značajan uticaj na kvalitet života starih osoba. Kako se
povećava broj starih osoba, očekuje se da će se u budućnosti povećati i incidencija prezbiaukuzije. Napori da se poboljša komunikacija u starosti su važni
i može se očekivati da će oni dovesti do poboljšanja kvaliteta života starijih
osoba. Cilj ovog istraživanja je bio da se utvrde neke karkteristike povezane sa
pojavom, uslovima, oblikom ispoljavanja i teškoćama koje su izazvane prezbiakuzijom. U istraživanju je učestvovalo 50 ispitanika starosti od 42 do 89
godina, oba pola, 28 muškaraca i 22 žene. Za ispitivanje je korišćen upitnik
konstruisan za ovo istraživanje koji je obuhvatao 4 grupe pitanja: opšti podaci, medicinsku istoriju, stanje sluha i korišćenje slušnih aparata. Rezultati
pokazuju da se prosečan prag sluha kod ispitanika kretao od 26,8 dB do 103,7
db sa descedentnom konfiguracijom simetrično prisutnom na oba uva. Prema
stepenu oštećenja sluha najviše je bilo umerenih (42%) a najmanje praktičnih
gluvoća (4%). Oštećenje sluha se najčešće postepeno pojavljivalo u (84%), a
tinitus je bio prisutan kod 70% ispitanika. Najveće teškoće izazvane oštećenjem sluha su prisutne prilikom gledanja TV i to u 40%. Slušni aparat koristi
samo jedna osoba (2%). Na osnovu rezultata se može zaključiti da je oštećenje
sluha izazvano starenjem prisutno kod oba pola sa tendencijom pogoršanja
sa povećanjem godina starosti. Takođe, prisutan je kormobiditet sa drugim
smetnjama i poremećajima što značajno usložnjava lečenje i rehabilitaciju
starih osoba. Mali procenat ispitinaka koji koriste slušni aparat ukazuje na
nisku svest starih osoba o mogućnostima i prednostima ovog uređaja., Presbycusis is a progressive age-related hearing loss characterized by reduced hearing
sensitivity and speech understanding in noisy environments, slowed central processing of
acoustic information, and impaired localization of sound sources. Presbycusis is a very common
type of hearing loss, often having profound effects on the quality of life of the elderly. Since
the number of elderly persons is increasing, the incidence of presbycusis is also expected to
increase in the future. Efforts to improve auditory communication in old age are important,
and can be expected to result in improved quality of life for elderly persons. The aim of this
research was to determine some characteristics related to the phenomenon, conditions, form
manifestation and difficulties caused by the presbycusis. The study included 50 subjects aged
42 to 89, of both genders, 28 men and 22 women. A questionnaire designed for this research
was used for the examination, which covered 4 groups of questions: general data, medical
history, hearing state and the use of hearing aids. The results show that the average hearing
threshold in the examinees ranged from 26.8 dB to 103.7 dB with a descendent configuration
symmetrically present on both ears. According to the degree of hearing loss, the most was
moderate (42%) and the least profound (4%). Hearing loss occurred progressively in (84%),
and tinnitus was present in 70% of subjects. The greatest difficulty caused by hearing loss
was present when watching TV, up to 40%. A hearing aid was used by only one person (2%).
Based on the results, it can be concluded that hearing loss related to aging was present in
both genders with a tendency of deterioration with an increase in age. A small percentage
of examinees using a hearing aid indicates low awareness of the elderly about the possibility
and benefits of this device",
publisher = "Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation",
journal = "Zbornik radova - 10. Međunarodni naučni skup „Specijalna edukacija i rehabilitacija danas“, Beograd, Srbija,",
title = "Oštećenje sluha izazvano starenjem-prezbiakuzija, Hearing loss caused by aging – presbyacusis",
pages = "463-457",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3196"
}

Đoković, S.,& Kovačević, T.. (2019). Oštećenje sluha izazvano starenjem-prezbiakuzija. in Zbornik radova - 10. Međunarodni naučni skup „Specijalna edukacija i rehabilitacija danas“, Beograd, Srbija,
Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation., 457-463.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3196

Đoković S, Kovačević T. Oštećenje sluha izazvano starenjem-prezbiakuzija. in Zbornik radova - 10. Međunarodni naučni skup „Specijalna edukacija i rehabilitacija danas“, Beograd, Srbija,. 2019;:457-463.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3196 .

Đoković, Sanja, Kovačević, Tamara, "Oštećenje sluha izazvano starenjem-prezbiakuzija" in Zbornik radova - 10. Međunarodni naučni skup „Specijalna edukacija i rehabilitacija danas“, Beograd, Srbija, (2019):457-463,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3196 .

TY  - CONF
AU  - Kovačević, Tamara
AU  - Đoković, Sanja
PY  - 2019
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/3178
AB  - Bimodalni bilingvizam gluve i nagluve dece podrazumeva poznavanje i redovnu
upotrebu znakovnog jezika, koji koristi zajednica gluvih i govornog jezika
koji koristi čujuća većina. Bilingvizam čujućih se razlikuje od bilingvizma gluvih.
Bilingvalna čujuća deca, uče dva jezika kao i gluvi. Razlika je u tome što
drugi jezik uče auditivnim putem, u istom modalitetu kao i prvi jezik. Gluva
deca uče dva jezika, u dva modaliteta, što je znatno složenije. Znakovni i govorni
jezici uključuju različite perceptivne i produktivne sisteme. Dok, govorni
jezici uključuju mehanizme auditivne obrade i govorne produkcije, znakovni
jezici se percipiraju vizuelno i njihova artikulacija uključuje sistematsko korišćenje
delova tela i prostora. Primerena i efikasna rana komunikacija bez obzira
u okviru kog jezičkog modaliteta se odvija (znakovni ili govorni), zajedno
sa prihvatanjem deteta i njegovog oštećenja je osnova uspešnog kognitivnog
razvoja i razvoja ličnosti deteta, što predstavlja osnovu komunikacije i izgradnje
jezičkih veština. Na predškolskom uzrastu, zadatak vrtića je omogućiti deci
da nastave da usvajaju jezik koji su počela da usvajaju u porodici (znakovni ili
govorni). Deca će najbolje usvojiti oba jezička modaliteta kroz interakcije sa
drugim fluentnim govornicima (odraslima i decom). Gluva deca gluvih roditelja
su u svakodnevnim situacijama okružena svojim prvim (primarnim) jezikom
u porodici, za razliku od gluve dece, čujućih roditelja. Kod gluve dece, čujućih
roditelja, vaspitno-obrazovna ustanova je odgovorna za afirmaciju znakovnog
jezika, kulture i identiteta gluvih i važna je za povezivanje porodice sa zajednicom
gluvih.
AB  - Bimodal bilingualism of deaf and hard of hearing children implies the knowledge and
regular use of sign language, which is used by the community of the deaf, and the spoken
language, which is used by the majority who can hear. Bilingualism of the hearing is different
from the bilingualism of the deaf. Bilingual hearing children, as well as deaf children, learn
two languages. The difference is that hearing children learn a second language through
auditory means, in the same modality as a first language. Deaf children learn two languages
in two modalities, which is considerably more complex. Sign and spoken languages include
various perceptual and productive systems. While spoken languages include mechanisms
of auditory processing and speech production, sign languages are perceived visually, and their articulation involves the systematic use of parts of the body and space. Appropriate
and effective early communication, regardless of within which linguistic modality (sign or
spoken) it takes place, together with the acceptance of the child and its impairment is the
basis of successful cognitive development and the development of the child’s personality,
which is the basis of communication and of building language skills. At preschool age, the
task of a kindergarten is to enable children to continue to learn the language which they
started learning in the family (sign or spoken language). Children will learn both linguistic
modalities best through the interaction with other fluent speakers (adults and children).
The deaf children of deaf parents are, in everyday situations, surrounded with their first
(primary) language in the family, unlike the deaf children of hearing parents. In the deaf
children of hearing parents, the educational institution is responsible for the affirmation of
sign language, the culture and identity of the deaf, and it is important for connecting the
family with the deaf community.
PB  - Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation
C3  - Zbornik radova - 10. Međunarodni naučni skup „Specijalna edukacija i rehabilitacija danas“, Beograd, Srbija, 25–26. 10.2019
T1  - Bimodalni bilingvizam gluve i nagluve dece predškolskog uzrasta
T1  - Bimodal bilingualism in deaf and hard of hearing
children of preschool age
EP  - 416
SP  - 409
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3178
ER  - 

@conference{
author = "Kovačević, Tamara and Đoković, Sanja",
year = "2019",
abstract = "Bimodalni bilingvizam gluve i nagluve dece podrazumeva poznavanje i redovnu
upotrebu znakovnog jezika, koji koristi zajednica gluvih i govornog jezika
koji koristi čujuća većina. Bilingvizam čujućih se razlikuje od bilingvizma gluvih.
Bilingvalna čujuća deca, uče dva jezika kao i gluvi. Razlika je u tome što
drugi jezik uče auditivnim putem, u istom modalitetu kao i prvi jezik. Gluva
deca uče dva jezika, u dva modaliteta, što je znatno složenije. Znakovni i govorni
jezici uključuju različite perceptivne i produktivne sisteme. Dok, govorni
jezici uključuju mehanizme auditivne obrade i govorne produkcije, znakovni
jezici se percipiraju vizuelno i njihova artikulacija uključuje sistematsko korišćenje
delova tela i prostora. Primerena i efikasna rana komunikacija bez obzira
u okviru kog jezičkog modaliteta se odvija (znakovni ili govorni), zajedno
sa prihvatanjem deteta i njegovog oštećenja je osnova uspešnog kognitivnog
razvoja i razvoja ličnosti deteta, što predstavlja osnovu komunikacije i izgradnje
jezičkih veština. Na predškolskom uzrastu, zadatak vrtića je omogućiti deci
da nastave da usvajaju jezik koji su počela da usvajaju u porodici (znakovni ili
govorni). Deca će najbolje usvojiti oba jezička modaliteta kroz interakcije sa
drugim fluentnim govornicima (odraslima i decom). Gluva deca gluvih roditelja
su u svakodnevnim situacijama okružena svojim prvim (primarnim) jezikom
u porodici, za razliku od gluve dece, čujućih roditelja. Kod gluve dece, čujućih
roditelja, vaspitno-obrazovna ustanova je odgovorna za afirmaciju znakovnog
jezika, kulture i identiteta gluvih i važna je za povezivanje porodice sa zajednicom
gluvih., Bimodal bilingualism of deaf and hard of hearing children implies the knowledge and
regular use of sign language, which is used by the community of the deaf, and the spoken
language, which is used by the majority who can hear. Bilingualism of the hearing is different
from the bilingualism of the deaf. Bilingual hearing children, as well as deaf children, learn
two languages. The difference is that hearing children learn a second language through
auditory means, in the same modality as a first language. Deaf children learn two languages
in two modalities, which is considerably more complex. Sign and spoken languages include
various perceptual and productive systems. While spoken languages include mechanisms
of auditory processing and speech production, sign languages are perceived visually, and their articulation involves the systematic use of parts of the body and space. Appropriate
and effective early communication, regardless of within which linguistic modality (sign or
spoken) it takes place, together with the acceptance of the child and its impairment is the
basis of successful cognitive development and the development of the child’s personality,
which is the basis of communication and of building language skills. At preschool age, the
task of a kindergarten is to enable children to continue to learn the language which they
started learning in the family (sign or spoken language). Children will learn both linguistic
modalities best through the interaction with other fluent speakers (adults and children).
The deaf children of deaf parents are, in everyday situations, surrounded with their first
(primary) language in the family, unlike the deaf children of hearing parents. In the deaf
children of hearing parents, the educational institution is responsible for the affirmation of
sign language, the culture and identity of the deaf, and it is important for connecting the
family with the deaf community.",
publisher = "Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation",
journal = "Zbornik radova - 10. Međunarodni naučni skup „Specijalna edukacija i rehabilitacija danas“, Beograd, Srbija, 25–26. 10.2019",
title = "Bimodalni bilingvizam gluve i nagluve dece predškolskog uzrasta, Bimodal bilingualism in deaf and hard of hearing
children of preschool age",
pages = "416-409",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3178"
}

Kovačević, T.,& Đoković, S.. (2019). Bimodalni bilingvizam gluve i nagluve dece predškolskog uzrasta. in Zbornik radova - 10. Međunarodni naučni skup „Specijalna edukacija i rehabilitacija danas“, Beograd, Srbija, 25–26. 10.2019
Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation., 409-416.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3178

Kovačević T, Đoković S. Bimodalni bilingvizam gluve i nagluve dece predškolskog uzrasta. in Zbornik radova - 10. Međunarodni naučni skup „Specijalna edukacija i rehabilitacija danas“, Beograd, Srbija, 25–26. 10.2019. 2019;:409-416.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3178 .

Kovačević, Tamara, Đoković, Sanja, "Bimodalni bilingvizam gluve i nagluve dece predškolskog uzrasta" in Zbornik radova - 10. Međunarodni naučni skup „Specijalna edukacija i rehabilitacija danas“, Beograd, Srbija, 25–26. 10.2019 (2019):409-416,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3178 .

TY  - BOOK
AU  - Đoković, Sanja
AU  - Kovačević, Tamara
PY  - 2019
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/3812
AB  - Nažalost, u današnje vreme ima veoma veliki procenat dece koja
se rađaju sa nekom dugotrajnom smetnjom ili poremećajem, a još veći
procenat je onih koji u svom životnom veku zbog različitih okolno-
sti smetnju ili poremećaj steknu. Iako se mnoge porodice sa ovakvim
članovima uspešno prilagođavaju i rukovode svojim životom, nekim
porodicama je potrebno savetovanje ili terapija kako bi što lakše
integrisali članove u porodičnu zajednicu. Činjenica je da kontakt
porodice sa stručnjacima koji pomažu njihovim članovima sa smetnja-
ma i poremećajima nikako ne smeju da se prekinu posle postavljanja
dijagnoze već je potrebno da se ti kontakti prodube i postanu inten-
zivniji. Jedan od razloga zašto je defektološko savetovanje porodi-
ca sa detetom ili odraslom osobom sa smetnjom ili poremećajem veoma
važna je to da na prilagođavanje i uspeh re/habilitacije utiču snage,
slabosti i emocionalne reakcije porodice.
Cilj ove publikacije je da upozna studente Specijalne edukacije i
rehabilitacije i druge stručnjake koji se bave porodicom, decom i od-
raslim osobama saå smetnjama i poremećajima sa: različitim modeli-
ma prilagođavanja u uslovima invaliditeta, sa globalnom prevalencom
ovih pojava, sa porodicom i porodičnim funkcionisanjem dece i oso-
ba sa smetnjama i poremećajima, sa defektološkim savetovanjem, nači-
nima komunikacije i ponašanjem defektologa u toku savetovanja kao i
o tipovima defektološkog savetovanja.
Ova publikacija sadrži četiri poglavlja sa rezimeom, pitanjima,
literaturom, indeksom pojmova i indeksom autora. U prvom poglavlju
prikazane su opšte karakteristike defektološkog savetovanja, speci-
fičnosti u funkcionisanju porodica sa decom i osobama sa smetnjama i
poremećajima, kao i faktori koji utiču na prilagođavanje ovih porodi-
ca kao što su: trajne karakteristike i individualne razlike, socijalne
karakteristike i karakteristike okruženja, procesi prilagođavanja i
intervencija. U drugom poglavlju prikazana su brojna epidemiološka
istraživanja koja se odnose na prevalencu smetnji i poremećaja na svet-
skom nivou ali i po pojedinim regionima sveta sa posebnim osvrtom na
prevalencu na dečjem uzrastu i na prevalencu kod odraslih osoba. Treće
poglavlje je posvećeno sveobuhvatnom opisu porodice i porodičnog
funkcionisanja u uslovim invaliditeta. Pored opisa funkcionalnih
i disfunkcionalnih porodičnih sistema posebna pažnja je posveće-
na opisu uticaja stresa na porodično funkcionisanje. Takođe, u ovom poglavlju su posebno obrađene i opisane porodice u uslovima različi-
tih vrsta smetnji i poremećaja. U četvrtom poglavlju su opisani poje-
dini oblici podrške porodicama sa decom ili osobama sa smetnjama i
poremećajima kao što su socijalna i institucionalna podrška. U pe-
tom poglavlju prikazani su načini i pristupi u defektološkom saveto-
davnom radu i to načina vođenja razgovora sa korisnicima, ponašanja,
saopštavanja loših vesti, i korišćenja pomoći iz okruženja. U šestom
poglavlju opisan su osnovne karakteristike kvalitetnog savetodavnog
rada, razumevanja ljudskih reakcija a prikazani su i različiti tipovi
savetovanja.
Želja autora je da ovom publikacijom unapredi kvalitet defek-
tološkog rada u oblasti savetovanja porodica i odraslih osoba sa
smetnjama i poremećajima i da studentima osnovnih, master i doktor-
skih studija olakša učenje i savladavanje gradiva iz ove oblasti, kao i
da pomogne istraživačima i stručnjacima koji rade u praksi. Autori
se ovom prilikom zahvaljuju svima koji su svojim sugestijama, savetima
i dobrim namerama pomogli u nastanku ove publikacije.
PB  - Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju (ICF)
T1  - Defektološki savetodavni rad
EP  - 242
SP  - 1
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3812
ER  - 

@book{
author = "Đoković, Sanja and Kovačević, Tamara",
year = "2019",
abstract = "Nažalost, u današnje vreme ima veoma veliki procenat dece koja
se rađaju sa nekom dugotrajnom smetnjom ili poremećajem, a još veći
procenat je onih koji u svom životnom veku zbog različitih okolno-
sti smetnju ili poremećaj steknu. Iako se mnoge porodice sa ovakvim
članovima uspešno prilagođavaju i rukovode svojim životom, nekim
porodicama je potrebno savetovanje ili terapija kako bi što lakše
integrisali članove u porodičnu zajednicu. Činjenica je da kontakt
porodice sa stručnjacima koji pomažu njihovim članovima sa smetnja-
ma i poremećajima nikako ne smeju da se prekinu posle postavljanja
dijagnoze već je potrebno da se ti kontakti prodube i postanu inten-
zivniji. Jedan od razloga zašto je defektološko savetovanje porodi-
ca sa detetom ili odraslom osobom sa smetnjom ili poremećajem veoma
važna je to da na prilagođavanje i uspeh re/habilitacije utiču snage,
slabosti i emocionalne reakcije porodice.
Cilj ove publikacije je da upozna studente Specijalne edukacije i
rehabilitacije i druge stručnjake koji se bave porodicom, decom i od-
raslim osobama saå smetnjama i poremećajima sa: različitim modeli-
ma prilagođavanja u uslovima invaliditeta, sa globalnom prevalencom
ovih pojava, sa porodicom i porodičnim funkcionisanjem dece i oso-
ba sa smetnjama i poremećajima, sa defektološkim savetovanjem, nači-
nima komunikacije i ponašanjem defektologa u toku savetovanja kao i
o tipovima defektološkog savetovanja.
Ova publikacija sadrži četiri poglavlja sa rezimeom, pitanjima,
literaturom, indeksom pojmova i indeksom autora. U prvom poglavlju
prikazane su opšte karakteristike defektološkog savetovanja, speci-
fičnosti u funkcionisanju porodica sa decom i osobama sa smetnjama i
poremećajima, kao i faktori koji utiču na prilagođavanje ovih porodi-
ca kao što su: trajne karakteristike i individualne razlike, socijalne
karakteristike i karakteristike okruženja, procesi prilagođavanja i
intervencija. U drugom poglavlju prikazana su brojna epidemiološka
istraživanja koja se odnose na prevalencu smetnji i poremećaja na svet-
skom nivou ali i po pojedinim regionima sveta sa posebnim osvrtom na
prevalencu na dečjem uzrastu i na prevalencu kod odraslih osoba. Treće
poglavlje je posvećeno sveobuhvatnom opisu porodice i porodičnog
funkcionisanja u uslovim invaliditeta. Pored opisa funkcionalnih
i disfunkcionalnih porodičnih sistema posebna pažnja je posveće-
na opisu uticaja stresa na porodično funkcionisanje. Takođe, u ovom poglavlju su posebno obrađene i opisane porodice u uslovima različi-
tih vrsta smetnji i poremećaja. U četvrtom poglavlju su opisani poje-
dini oblici podrške porodicama sa decom ili osobama sa smetnjama i
poremećajima kao što su socijalna i institucionalna podrška. U pe-
tom poglavlju prikazani su načini i pristupi u defektološkom saveto-
davnom radu i to načina vođenja razgovora sa korisnicima, ponašanja,
saopštavanja loših vesti, i korišćenja pomoći iz okruženja. U šestom
poglavlju opisan su osnovne karakteristike kvalitetnog savetodavnog
rada, razumevanja ljudskih reakcija a prikazani su i različiti tipovi
savetovanja.
Želja autora je da ovom publikacijom unapredi kvalitet defek-
tološkog rada u oblasti savetovanja porodica i odraslih osoba sa
smetnjama i poremećajima i da studentima osnovnih, master i doktor-
skih studija olakša učenje i savladavanje gradiva iz ove oblasti, kao i
da pomogne istraživačima i stručnjacima koji rade u praksi. Autori
se ovom prilikom zahvaljuju svima koji su svojim sugestijama, savetima
i dobrim namerama pomogli u nastanku ove publikacije.",
publisher = "Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju (ICF)",
title = "Defektološki savetodavni rad",
pages = "242-1",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3812"
}

Đoković, S.,& Kovačević, T.. (2019). Defektološki savetodavni rad. 
Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju (ICF)., 1-242.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3812

Đoković S, Kovačević T. Defektološki savetodavni rad. 2019;:1-242.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3812 .

Đoković, Sanja, Kovačević, Tamara, "Defektološki savetodavni rad" (2019):1-242,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3812 .

TY  - CONF
AU  - Kovačević, Tamara
AU  - Đoković, Sanja
PY  - 2019
UR  - http://www.fasper.bg.ac.rs/nauka/nacionalni-skup-doc/20191224_1-ZBORNIK-RADOVA-SKUP-NAC2019.pdf
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/3493
AB  - Families with a deaf or hard of hearing child
are different from other families in many
respects. In these families, seeking support
is the most used strategy for overcoming
stressful situations.Due to hearing impairments and a changed
way of communicating with the environment,
deaf and hard of hearing children of preschool
age develop under more unfavorable
conditions than normal hearing children.
A large number of deaf and hard of hearing
children of preschool age have specific
problems in the fields of communication and
interaction. Appropriate and efficient early
communication, no matter in what language
(sign language or spoken language), together
with the acceptance of the child and its
impairment, are the basis for successful
development of the child’s personality.
A large number of studies, indicate that
families of deaf and hard of hearing children
are in need of various forms of social support:
psychological, financial, informational,
spiritual and educational support. The
support of the community – of the health,
education and social protection systems is
necessary to the parents. The family needs
to be educated on hearing impairment, its
consequences, amplification models, different
ways of communicating with, upbringing and
educating deaf and hard of hearing children.
Providing adequate educational support
to the families of deaf and hard of hearing
preschool children is very important. It
is necessary to organize various support
programs, to improve communication within
the family as well as the cooperation of
families and experts of various specialties
involved in the rehabilitation and education
of deaf and hard of hearing preschool
children.
AB  - Porodice sa gluvim i nagluvim detetom se u mnogim aspektima razlikuju od drugih porodica. U ovim porodicama traženje podrške je najviše korišćena strategija prevladavanja stresnih situacija. Zbog oštećenja sluha i izmenjenog načina komuniciranja sa okolinom, gluva i na- gluva deca razvijaju se pod nepovoljnijim uslovima nego deca koja čuju. Veliki broj gluve i nagluve dece predškolskog uzrasta ima specifične probleme na planu komunikacije i interakcije. Primerena i efikasna rana komunikacija bez obzira na kom se jeziku odvija (znakovnom ili govornom), zajedno sa prihvatanjem dete- ta i njegovog oštećenja osnova su uspešnog razvoja ličnosti deteta. Veći broj istraživanja, ukazuje da su porodici gluve i nagluve dece, potrebni različiti oblici socijalne podrške: psihološka, finansijska, informacijska, duhovna i edukativna podrška. Roditeljima je neophodna podrška društvene zajednice; zdravstvenog, obrazovnog i sistema socijalne zaštite. Porodicu je po- trebno edukovati o oštećenju sluha, posledicama, modelima amplifikacije, raz- ličitim načinima komunikacije, vaspitanju i obrazovanju gluve i nagluve dece. Veoma je važna adekvatna edukativna podrška porodici gluve i nagluve dece predškolskog uzrasta.Neohodno je organizovati različite programe podrške, poboljšati komunikaciju u okviru porodice, kao i saradnju porodice i stručnjaka raznih specijalnosti koji učestvuju u rehabilitaciji i edukaciji gluve i naglu- ve dece predškolskog uzrasta.
PB  - Univerzitet u Beogradu - Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju
C3  - Nacionalni naučni skup „edukativna i rehabilitaciona podrška detetu, porodici i instituciji” zbornik radova
T1  - Edukativna podrška porodici gluve i nagluve dece predškolskog uzrasta
T1  - Educational support to families of deaf and hard of hearing preschool children
EP  - 64
SP  - 59
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3493
ER  - 

@conference{
author = "Kovačević, Tamara and Đoković, Sanja",
year = "2019",
abstract = "Families with a deaf or hard of hearing child
are different from other families in many
respects. In these families, seeking support
is the most used strategy for overcoming
stressful situations.Due to hearing impairments and a changed
way of communicating with the environment,
deaf and hard of hearing children of preschool
age develop under more unfavorable
conditions than normal hearing children.
A large number of deaf and hard of hearing
children of preschool age have specific
problems in the fields of communication and
interaction. Appropriate and efficient early
communication, no matter in what language
(sign language or spoken language), together
with the acceptance of the child and its
impairment, are the basis for successful
development of the child’s personality.
A large number of studies, indicate that
families of deaf and hard of hearing children
are in need of various forms of social support:
psychological, financial, informational,
spiritual and educational support. The
support of the community – of the health,
education and social protection systems is
necessary to the parents. The family needs
to be educated on hearing impairment, its
consequences, amplification models, different
ways of communicating with, upbringing and
educating deaf and hard of hearing children.
Providing adequate educational support
to the families of deaf and hard of hearing
preschool children is very important. It
is necessary to organize various support
programs, to improve communication within
the family as well as the cooperation of
families and experts of various specialties
involved in the rehabilitation and education
of deaf and hard of hearing preschool
children., Porodice sa gluvim i nagluvim detetom se u mnogim aspektima razlikuju od drugih porodica. U ovim porodicama traženje podrške je najviše korišćena strategija prevladavanja stresnih situacija. Zbog oštećenja sluha i izmenjenog načina komuniciranja sa okolinom, gluva i na- gluva deca razvijaju se pod nepovoljnijim uslovima nego deca koja čuju. Veliki broj gluve i nagluve dece predškolskog uzrasta ima specifične probleme na planu komunikacije i interakcije. Primerena i efikasna rana komunikacija bez obzira na kom se jeziku odvija (znakovnom ili govornom), zajedno sa prihvatanjem dete- ta i njegovog oštećenja osnova su uspešnog razvoja ličnosti deteta. Veći broj istraživanja, ukazuje da su porodici gluve i nagluve dece, potrebni različiti oblici socijalne podrške: psihološka, finansijska, informacijska, duhovna i edukativna podrška. Roditeljima je neophodna podrška društvene zajednice; zdravstvenog, obrazovnog i sistema socijalne zaštite. Porodicu je po- trebno edukovati o oštećenju sluha, posledicama, modelima amplifikacije, raz- ličitim načinima komunikacije, vaspitanju i obrazovanju gluve i nagluve dece. Veoma je važna adekvatna edukativna podrška porodici gluve i nagluve dece predškolskog uzrasta.Neohodno je organizovati različite programe podrške, poboljšati komunikaciju u okviru porodice, kao i saradnju porodice i stručnjaka raznih specijalnosti koji učestvuju u rehabilitaciji i edukaciji gluve i naglu- ve dece predškolskog uzrasta.",
publisher = "Univerzitet u Beogradu - Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju",
journal = "Nacionalni naučni skup „edukativna i rehabilitaciona podrška detetu, porodici i instituciji” zbornik radova",
title = "Edukativna podrška porodici gluve i nagluve dece predškolskog uzrasta, Educational support to families of deaf and hard of hearing preschool children",
pages = "64-59",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3493"
}

Kovačević, T.,& Đoković, S.. (2019). Edukativna podrška porodici gluve i nagluve dece predškolskog uzrasta. in Nacionalni naučni skup „edukativna i rehabilitaciona podrška detetu, porodici i instituciji” zbornik radova
Univerzitet u Beogradu - Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju., 59-64.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3493

Kovačević T, Đoković S. Edukativna podrška porodici gluve i nagluve dece predškolskog uzrasta. in Nacionalni naučni skup „edukativna i rehabilitaciona podrška detetu, porodici i instituciji” zbornik radova. 2019;:59-64.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3493 .

Kovačević, Tamara, Đoković, Sanja, "Edukativna podrška porodici gluve i nagluve dece predškolskog uzrasta" in Nacionalni naučni skup „edukativna i rehabilitaciona podrška detetu, porodici i instituciji” zbornik radova (2019):59-64,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3493 .

TY  - CONF
AU  - Plećević, Vladan
AU  - Đoković, Sanja
PY  - 2019
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/3186
C3  - Proceedings VII International Conference Speech and Language
T1  - Effects of multimodal treatment to attention in children with ADHD
EP  - 247
SP  - 242
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3186
ER  - 

@conference{
author = "Plećević, Vladan and Đoković, Sanja",
year = "2019",
journal = "Proceedings VII International Conference Speech and Language",
title = "Effects of multimodal treatment to attention in children with ADHD",
pages = "247-242",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3186"
}

Plećević, V.,& Đoković, S.. (2019). Effects of multimodal treatment to attention in children with ADHD. in Proceedings VII International Conference Speech and Language, 242-247.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3186

Plećević V, Đoković S. Effects of multimodal treatment to attention in children with ADHD. in Proceedings VII International Conference Speech and Language. 2019;:242-247.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3186 .

Plećević, Vladan, Đoković, Sanja, "Effects of multimodal treatment to attention in children with ADHD" in Proceedings VII International Conference Speech and Language (2019):242-247,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3186 .

TY  - CONF
AU  - Ostojić-Zeljković, Sanja
AU  - Slavnić, Svetlana
AU  - Đoković, Sanja
AU  - Nikolić, Mina
AU  - Veselinović, Ivana
AU  - Juhas, Čila
PY  - 2018
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/2912
AB  - Značajan pomak auditivnih i ukupnih komunikacijskih sposobnosti
gluve i nagluve dece desio se zahvaljujući: 1) primeni programa rane in-
tervencije (Early Hearing Detection and Intervention programs), 2) inova-
tivnim tehnikama procene stanja sluha i 3) naprednim tehnološkim
pomagalima za sluh. Auditivni kapacitet se definiše kao sposobnost
kortikalnih i subkortikalnih auditivnih struktura (uz upotre-
bu kohlearnog implanta i slušnih aparata) da šalju konzistetnu i
preciznu informaciju do viših kortikalnih centara. Za auditivni
kapacitet važni su auditivna osetljivost i auditivna rezolucija.
Predmet ovog istraživanja su faktori koji utiču na početnu fazu
razvoja auditivnog kapaciteta kohlearno implantirane dece. Za po-
trebe ovog istraživanja ispitivan je početni nivo senzorne percep-
cije iz modela auditornog senzornog razvoja kao početne faze u razvoju
ukupnog auditivnog kapaciteta. U uzorku je ispitano 45 gluve i nagluve
dece sa različitim modelima amplifikacije, uzrasta od 2 do 7 godina.
Instrument u ovom istraživanju je bio test za Procenu dečjih sluš-
nih sposobnosti – Infant Listening Skills Assessment (ILIP), jedan od testo-
va baterije testova za ranu procenu auditivnih i komunikacijskih
sposobnosti korisnika kohlearnog implanta. Kao značajan faktor u
početnoj fazi razvoja auditivnog kapaciteta ustanovljena je stati-
stička značajnost hronološkog i slušnog uzrasta.
AB  - Successful implementation of Early Hearing Detection and Intervention
programs contributed to effective communication skill development in young
children with hearing loss. This breakthrough is possible because of innovative
techniques in hearing assessment combined with advances in sensory device
technology. Auditory capacity is defined as an ability of cortical and subcortical
auditory systems (plus cochlear implants or hearing aids, if used)
to send consistent and differentiable information to higher brain centers.
Auditory capacity involves auditory sensitivity and auditory resolution.
The object of this study was determination of factors of auditory perceptual
development (level I) in infants and toddlers. In this study we examinee sound
awareness. The sample consisted of 45 children with hearing loss age 2 to 7,
with cochlear implants and hearing aids. Instrument used in this research was
Infant Listening Skills Assessment (ILIP) that belongs to Nottingham Early
Assessment Package (NEAP), The Ear Foundation 2004. Results shows that
main factors in early phase of auditory capacity development is chronological
and hearing age in the group of cochlear implanted and children with hearing
aids.
PB  - Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation
C3  - Tematski zbornik radova - 
„Specifičnost oštećenja
sluha – koraci i iskoraci,” Beograd, 2018.
T1  - Faktori razvoja auditivnog kapaciteta kod kohlearno implantirane dece
T1  - Factors cobntributing to auditory capacity of cochlerar
implanted children
EP  - 83
SP  - 73
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_2912
ER  - 

@conference{
author = "Ostojić-Zeljković, Sanja and Slavnić, Svetlana and Đoković, Sanja and Nikolić, Mina and Veselinović, Ivana and Juhas, Čila",
year = "2018",
abstract = "Značajan pomak auditivnih i ukupnih komunikacijskih sposobnosti
gluve i nagluve dece desio se zahvaljujući: 1) primeni programa rane in-
tervencije (Early Hearing Detection and Intervention programs), 2) inova-
tivnim tehnikama procene stanja sluha i 3) naprednim tehnološkim
pomagalima za sluh. Auditivni kapacitet se definiše kao sposobnost
kortikalnih i subkortikalnih auditivnih struktura (uz upotre-
bu kohlearnog implanta i slušnih aparata) da šalju konzistetnu i
preciznu informaciju do viših kortikalnih centara. Za auditivni
kapacitet važni su auditivna osetljivost i auditivna rezolucija.
Predmet ovog istraživanja su faktori koji utiču na početnu fazu
razvoja auditivnog kapaciteta kohlearno implantirane dece. Za po-
trebe ovog istraživanja ispitivan je početni nivo senzorne percep-
cije iz modela auditornog senzornog razvoja kao početne faze u razvoju
ukupnog auditivnog kapaciteta. U uzorku je ispitano 45 gluve i nagluve
dece sa različitim modelima amplifikacije, uzrasta od 2 do 7 godina.
Instrument u ovom istraživanju je bio test za Procenu dečjih sluš-
nih sposobnosti – Infant Listening Skills Assessment (ILIP), jedan od testo-
va baterije testova za ranu procenu auditivnih i komunikacijskih
sposobnosti korisnika kohlearnog implanta. Kao značajan faktor u
početnoj fazi razvoja auditivnog kapaciteta ustanovljena je stati-
stička značajnost hronološkog i slušnog uzrasta., Successful implementation of Early Hearing Detection and Intervention
programs contributed to effective communication skill development in young
children with hearing loss. This breakthrough is possible because of innovative
techniques in hearing assessment combined with advances in sensory device
technology. Auditory capacity is defined as an ability of cortical and subcortical
auditory systems (plus cochlear implants or hearing aids, if used)
to send consistent and differentiable information to higher brain centers.
Auditory capacity involves auditory sensitivity and auditory resolution.
The object of this study was determination of factors of auditory perceptual
development (level I) in infants and toddlers. In this study we examinee sound
awareness. The sample consisted of 45 children with hearing loss age 2 to 7,
with cochlear implants and hearing aids. Instrument used in this research was
Infant Listening Skills Assessment (ILIP) that belongs to Nottingham Early
Assessment Package (NEAP), The Ear Foundation 2004. Results shows that
main factors in early phase of auditory capacity development is chronological
and hearing age in the group of cochlear implanted and children with hearing
aids.",
publisher = "Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation",
journal = "Tematski zbornik radova - 
„Specifičnost oštećenja
sluha – koraci i iskoraci,” Beograd, 2018.",
title = "Faktori razvoja auditivnog kapaciteta kod kohlearno implantirane dece, Factors cobntributing to auditory capacity of cochlerar
implanted children",
pages = "83-73",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_2912"
}

Ostojić-Zeljković, S., Slavnić, S., Đoković, S., Nikolić, M., Veselinović, I.,& Juhas, Č.. (2018). Faktori razvoja auditivnog kapaciteta kod kohlearno implantirane dece. in Tematski zbornik radova - 
„Specifičnost oštećenja
sluha – koraci i iskoraci,” Beograd, 2018.
Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation., 73-83.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_2912

Ostojić-Zeljković S, Slavnić S, Đoković S, Nikolić M, Veselinović I, Juhas Č. Faktori razvoja auditivnog kapaciteta kod kohlearno implantirane dece. in Tematski zbornik radova - 
„Specifičnost oštećenja
sluha – koraci i iskoraci,” Beograd, 2018.. 2018;:73-83.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_2912 .

Ostojić-Zeljković, Sanja, Slavnić, Svetlana, Đoković, Sanja, Nikolić, Mina, Veselinović, Ivana, Juhas, Čila, "Faktori razvoja auditivnog kapaciteta kod kohlearno implantirane dece" in Tematski zbornik radova - 
„Specifičnost oštećenja
sluha – koraci i iskoraci,” Beograd, 2018. (2018):73-83,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_2912 .

TY  - CONF
AU  - Kovačević, Tamara
AU  - Đoković, Sanja
PY  - 2018
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/2916
AB  - U ovom radu date su neke odlike funcionisanja porodice sa gluvim i
nagluvim detetom. Porodice sa gluvim i nagluvim detetom se u mno-
gim aspektima razlikuju od drugih porodica. U ovim porodicama tra-
ženje podrške je najviše korišćena strategija prevladavanja stresnih
situacija.
Veći broj istraživanja iz ove oblasti, ukazuje da su porodici glu-
ve i nagluve dece, potrebni različiti oblici podrške: emocionalna,
socijalna i edukativna podrška. Roditeljima je neophodna podrška
društvene zajednice; zdravstvenog, obrazovnog i sistema socijalne za-
štite. Porodicu je potrebno edukovati o oštećenju sluha, posledi-
cama, modelima amplifikacije, različitim načinima komunikacije,
vaspitanju i obrazovanju gluve i nagluve dece.
Jedna od komponenti kvalitetne podrške je svest stručnjaka da ne
treba svim roditeljima ista podrška. Nekima je potrebna emocionalna
podrška, nekima su potrebne informacije, neki žele tehnička
pomagala. Pojedinim roditeljima je potrebna obuka u učenju znakovnog
jezika i upoznavanje sa kulturom gluvih. Roditeljima će biti potrebni
svi aspekti podrške, ali u različito vreme i iz različitih izvora.
Neophodan je kontinuiran i sistematski rad sa roditeljima, u vidu
individualnih ili grupnih savetovanja. Kao i realizacija surdološkog
savetovanja koje može biti: informativno, edukativno i krizno.
Roditeljima i članovima šire porodice neophodno je obezbediti u sa-
radnji sa lokalnom zajednicom, adekvatne programe podrške
AB  - In this paper certain features of functioning of families with deaf and hard
of hearing children are given. Families with a deaf or hard of hearing child
are different from other families in many respects. In these families, seeking
support is the most used strategy for overcoming stressful situations.
A large number of studies in this field indicate that families of deaf and
hard of hearing children are in need of various forms of support: emotional,
social and educational support. The support of the community-of the health,
education and social protection systems is necessary to the parents. The family
needs to be educated on hearing impairment, its consequences, amplification
models, different ways of communicating with, upbringing and educating
deaf and hard of hearing children.
One of the components of good-quality support is the experts’ awareness
that not all parents need the same kind of support. Some parents need
emotional support, some need information, some want technical aids. Some
parents need to be trained in learning sign language and to get to know the
culture of the deaf. Parents will need all aspects of support, but at different
times and from different sources.
Continuous and systematic working with the parents is necessary, in
the form of individual or group counseling. As well as realizing audiology
counseling, which can be: informative, educational or crisis counseling. It
is necessary, in cooperation with the local community, to provide adequate
support programs for the parents and extended family members.
PB  - Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation
C3  - Tematski zbornik radova - 
„Specifičnost oštećenja
sluha – koraci i iskoraci,” Beograd, 2018.
T1  - Različiti aspekti podrške porodicama sa gluvom i nagluvom decom
T1  - Different aspects of support for families with deaf and
hard of hearing children
EP  - 282
SP  - 267
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_2916
ER  - 

@conference{
author = "Kovačević, Tamara and Đoković, Sanja",
year = "2018",
abstract = "U ovom radu date su neke odlike funcionisanja porodice sa gluvim i
nagluvim detetom. Porodice sa gluvim i nagluvim detetom se u mno-
gim aspektima razlikuju od drugih porodica. U ovim porodicama tra-
ženje podrške je najviše korišćena strategija prevladavanja stresnih
situacija.
Veći broj istraživanja iz ove oblasti, ukazuje da su porodici glu-
ve i nagluve dece, potrebni različiti oblici podrške: emocionalna,
socijalna i edukativna podrška. Roditeljima je neophodna podrška
društvene zajednice; zdravstvenog, obrazovnog i sistema socijalne za-
štite. Porodicu je potrebno edukovati o oštećenju sluha, posledi-
cama, modelima amplifikacije, različitim načinima komunikacije,
vaspitanju i obrazovanju gluve i nagluve dece.
Jedna od komponenti kvalitetne podrške je svest stručnjaka da ne
treba svim roditeljima ista podrška. Nekima je potrebna emocionalna
podrška, nekima su potrebne informacije, neki žele tehnička
pomagala. Pojedinim roditeljima je potrebna obuka u učenju znakovnog
jezika i upoznavanje sa kulturom gluvih. Roditeljima će biti potrebni
svi aspekti podrške, ali u različito vreme i iz različitih izvora.
Neophodan je kontinuiran i sistematski rad sa roditeljima, u vidu
individualnih ili grupnih savetovanja. Kao i realizacija surdološkog
savetovanja koje može biti: informativno, edukativno i krizno.
Roditeljima i članovima šire porodice neophodno je obezbediti u sa-
radnji sa lokalnom zajednicom, adekvatne programe podrške, In this paper certain features of functioning of families with deaf and hard
of hearing children are given. Families with a deaf or hard of hearing child
are different from other families in many respects. In these families, seeking
support is the most used strategy for overcoming stressful situations.
A large number of studies in this field indicate that families of deaf and
hard of hearing children are in need of various forms of support: emotional,
social and educational support. The support of the community-of the health,
education and social protection systems is necessary to the parents. The family
needs to be educated on hearing impairment, its consequences, amplification
models, different ways of communicating with, upbringing and educating
deaf and hard of hearing children.
One of the components of good-quality support is the experts’ awareness
that not all parents need the same kind of support. Some parents need
emotional support, some need information, some want technical aids. Some
parents need to be trained in learning sign language and to get to know the
culture of the deaf. Parents will need all aspects of support, but at different
times and from different sources.
Continuous and systematic working with the parents is necessary, in
the form of individual or group counseling. As well as realizing audiology
counseling, which can be: informative, educational or crisis counseling. It
is necessary, in cooperation with the local community, to provide adequate
support programs for the parents and extended family members.",
publisher = "Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation",
journal = "Tematski zbornik radova - 
„Specifičnost oštećenja
sluha – koraci i iskoraci,” Beograd, 2018.",
title = "Različiti aspekti podrške porodicama sa gluvom i nagluvom decom, Different aspects of support for families with deaf and
hard of hearing children",
pages = "282-267",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_2916"
}

Kovačević, T.,& Đoković, S.. (2018). Različiti aspekti podrške porodicama sa gluvom i nagluvom decom. in Tematski zbornik radova - 
„Specifičnost oštećenja
sluha – koraci i iskoraci,” Beograd, 2018.
Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation., 267-282.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_2916

Kovačević T, Đoković S. Različiti aspekti podrške porodicama sa gluvom i nagluvom decom. in Tematski zbornik radova - 
„Specifičnost oštećenja
sluha – koraci i iskoraci,” Beograd, 2018.. 2018;:267-282.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_2916 .

Kovačević, Tamara, Đoković, Sanja, "Različiti aspekti podrške porodicama sa gluvom i nagluvom decom" in Tematski zbornik radova - 
„Specifičnost oštećenja
sluha – koraci i iskoraci,” Beograd, 2018. (2018):267-282,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_2916 .