Korelacija vizuomotorne integracije i veština čitanja i pisanja kod učenika sa smetnjama u razvoju osnovnoškolskog uzrasta

Abstract

Vizuomotorna integracija predstavlja sposobnost usaglašavanja motoričkih pokreta sa vizuelnim nadražajima, neophodna je za kvalitetno i tačno izvođenje grafomotornih aktivnosti. Grafomotorna aktivnost predstavlja organizovanost praksije, zatim finih motoričkih pokreta prstiju i pokretljivost zglobova šake. Razvoj ovih sposobnosti počinje veoma rano, a problemi u ovim aktivnostima utiču na razvoj veštine pisanja, disgrafiju. Disgrafija je često povezana sa disleksijom, koja predstavlja nesposobnost ovladavanja deteta u procesu spajanja slova u slogove i slogove u reči. Problemi sa čitanjem i pisanjem najčešće se otkrivaju u periodu kada dete krene u školu. Deca sa smetnjama u razvoju čine veoma heterogenu grupu. Smetnje u razvoju mogu biti različitog porekla, što utiče na sposobnosti ove dece, te su problemi u vizuomotornoj integraciji, čitanju i pisanju kod njih učestaliji i duže traju u odnosu na decu tipičnog razvoja. Cilj ovog rada je bio da se utvrdi da li postoji korelacija između vizuomotorne integracije i veština čitanja i pisanja kod učenika sa smetnjama u razvoju osnovnoškolskog uzrasta. Istraživanjem je bilo obuhvaćeno 34 učenika, oba pola, od I do VIII razreda. Instrumenti korišćeni prilikom procene su: Beery-Buktenica test vizuomotorne integracije, procena leksičke sposobnosti i disleksičnog čitanja i skala za procenu zrelosti rukopisa. Istraživanje je sprovedeno u martu 2020. godine. Rezultati istraživanja ukazuju na postojanje pozitivne korelacije između VMI i veštine pisanja (r = 0,89) i negativne korelacije između VMI i veštine čitanja (r = - 0,79). Međutim, dobro razvijena vizuomotorna integracija prati dobru veštinu čitanja. Rezultati dalje ukazuju na to da su ispitanici muškog pola ostvarili bolje rezultate na sva tri korišćena instrumenta, zatim da je razred ispitanika značajan faktor i da utiče na sve tri veštine. Na postignuće ispitanika imaju uticaj i vrsta ometenosti, kao i školski uspeh ispitanika. Rezultati pokazuju da su ispitanici sa lakom intelektualnom ometenošću ostvarili najbolje rezultate, dok su najlošije rezultate na sva tri instrumenta ostvarili ispitanici iz grupe ostalo, u kojoj je ujedno bilo i najviše ispitanika koji ne pišu. Zaključak, donešen na osnovu rezultata istraživanja, je da vizuomotorna integracija utiče na razvoj veštine pisanja i prati razvijenost veštine čitanja. Ove veštine su slabije razvijene kod učenika nižih razreda, kao i kod ispitanika koji ostvaruju dobar školski uspeh. Ovi podaci ukazuju na to da se razvoju ovih veština treba posvetiti posebna pažnja jer ostavljaju posledice na celokupan uspeh ispitanika.