TY  - JOUR
AU  - Drljan, Bojana
AU  - Ječmenica, Nevena
AU  - Buha, Nataša
PY  - 2024
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/5420
AB  - Theory of mind (ToM) refers to the complex cognitive ability allowing attribution of mental states to others and understanding that others may have different beliefs, intentions and desires which are different than our own. Developmental language disorder (DLD) is characterized by persistent deficits in the acquisition, comprehension, production or use of language. These children, in addition to language difficulties, may also have a spectrum of cognitive deficits. Research of ToM in DLD children started relatively recently, and the data so far have been quite inconsistent. The aim of our study is to compare ToM abilities and their developmental pattern between DLD and typically developing (TD) children, as well as to investigate potential differences between two main DLD subtypes (expressive and mixed) which differ dominantly regarding to the level of difficulties in language comprehension. The sample consisted of 119 participants aged between five to ten years, divided into two groups, 69 children with DLD and 50 TD children. Sally-Anne false belief task was used as a measure of ToM ability. The results indicate a significant developmental delay of ToM ability in children with DLD with no significant differences between the two DLD types. This indicates that children with DLD have significant difficulties in understanding that actions of others depend on their beliefs rather than simply the real situation itself, as well as that belief and reality often diverge. The results of the research are discussed from two aspects, by comparison with the results of other studies that investigated ToM in DLD children and through the prism of difficulties in social and academic functioning that these children may have. Practical implications are also given, as well as some of the specific techniques that can facilitate the ToM development in children with DLD within the school environment.
AB  - Теорија ума (ТУ) односи се на сложену социокогнитивну способност, која омогућава закључивање о сопственим менталним стањима, као и менталним стањима других људи. Она омогућава тумачење и предвиђање понашања других на основу разумевања њихових осећања, намера, жеља, ставова, веровања и знања, што имплицира да се веровања, намере и жеље могу разликовати од особе до особе (Preckel et al., 2018). ТУ се постепено развија током детињства, при чему је развој обележен неколиким кључним прекретницама. На раном предшколском узрасту деца почињу да овладавају способношћу заузимања перспективе, што им омогућава да разумеју да друге особе могу видети ствари другачије него они сами. Током раног школског узраста почињу да схватају концепт ума као активног тумача, овладавајући базичним разумевањем менталних процеса (на пример, Barquero et al., 2003). Значајна прекретница у развоју ТУ је разумевање лажних веровања, односно препознавање да веровања других људи могу бити другачија од стварности и различита код појединаца. Типично, до четврте године деца овладавају ТУ првог реда, разумевајући веровања као менталне ентитете одвојене од стварности (Poulin-Dubois, 2020). Око седме године обично овладавају ТУ другог реда, што им омогућава да размишљају о мисаоним процесима других (Miller, 2009). Однос између језика и ТУ током развоја указује на комплексну интеракцију когнитивних и језичких вештина. Сматра се да код деце типичног развоја (ТР) усмереност на намере других људи и интерперсонална преференција, које се јављају веома рано током развоја, претходе и поспешују језички развој (De Villiers, 2007). Узрочна веза између ТУ и језичких способности није у потпуности разјашњена, иако истраживања указују на то да, када је реч о разумевању веровања, развој језика ипак претходи развоју ТУ (на пример, De Villiers & Piers, 2002; Slade & Ruffman, 2005). Овај однос постаје посебно важан када је реч о популацији деце са развојним језичким поремећајем (РЈП), где тешкоће у изражавању или разумевању језика могу утицати на развој ТУ. Код деце са РЈП експресивног типа тешкоће у изражавању могу ометати овладавање вештинама разумевања менталних стања других. С друге стране, деца са РЈП мешовитог типа, који се манифестује тешкоћама у доменима и рецептивних и  експресивних језичких способности, могу имати додатне проблеме у разумевању социјалних интеракција и интерпретирању намера других. Стога је разумевање развоја ТУ кључно за свеобухватно сагледавање развојних изазова са којим се срећу деца са РЈП.Циљ овог истраживања је да се упореди ТУ и њен развојни ток између деце са РЈП и деце ТР, као и да се испитају потенцијалне разлике између два главна подтипа РЈП (експресивни и мешовити), који се разликују претежно по нивоу тешкоћа у разумевању језика. У ту сврху одабран је узорак од 119 испитаника узраста од пет до десет година, подељених у две групе, 69 деце са РЈП и 50 деце ТР. За процену ТУ коришћен је задатак лажног веровања „Сања и Ана” (енг. Sally-Anne test, Baron-Cohen et al., 1985). Резултати истраживања указују на то да деца са тешкоћама у језичком развоју постижу значајно нижи резултат на примењеном задатку у односу на децу ТР (F(1,115) =32,487, p=0,000, парцијални η2=0,22). Наредним анализама је утврђено да су ове разлике присутне и на предшколском и на основношколском узрасту, као и да не зависе од типа РЈП. Додатно, утврђено је да је код деце са РЈП присутно развојно кашњење од две године и више, имајући у виду да ова деца и на школском узрасту имају тешкоће у разумевању ТУ првог реда. Изостанак разлика у нивоу развијености ТУ између деце са различитим типовима РЈП указује на то да ниво језичког разумевања није пресудан чинилац у разумевању лажног веровања. Резултати нашег истраживања који указују на недовољно развијену ТУ код деце са РЈП, уз чињеницу да језичке тешкоће код ове деце могу перзистирати и на школском узрасту (нпр. Del Valle et al., 2018; Drljan & Vuković, 2019) и да често доводе до проблема у савладавању академских вештина (нпр. Harrison et al., 2009; Oliveira et al., 2021), указују на присуство двоструког ризика код ове популације – потенцијално лоша академска постигнућа и проблеми у вези са социјалном укључености у школском контексту. Овакав налаз имплицира потребу за применом додатних дидактичких метода у раду са овом децом које би олакшале савладавање градива и поспешиле формирање позитивних односа са вршњацима и наставницима, што је од посебног значаја имајући у виду да се током школског периода даљи језички развој одвија углавном кроз учење и интензивну комуникацију у школи.
PB  - Учитељски факултет Универзитета у Београду
T2  - Inovacije u nastavi
T1  - Theory of mind in children with developmental language disorder – developmental tendencies
T1  - Теорија ума деце са развојним језичким поремећајем –  развојне тенденције
EP  - 60
IS  - 1
SP  - 43
VL  - 37
DO  - https://doi.org/10.5937/inovacije2401043D
ER  - 

@article{
author = "Drljan, Bojana and Ječmenica, Nevena and Buha, Nataša",
year = "2024",
abstract = "Theory of mind (ToM) refers to the complex cognitive ability allowing attribution of mental states to others and understanding that others may have different beliefs, intentions and desires which are different than our own. Developmental language disorder (DLD) is characterized by persistent deficits in the acquisition, comprehension, production or use of language. These children, in addition to language difficulties, may also have a spectrum of cognitive deficits. Research of ToM in DLD children started relatively recently, and the data so far have been quite inconsistent. The aim of our study is to compare ToM abilities and their developmental pattern between DLD and typically developing (TD) children, as well as to investigate potential differences between two main DLD subtypes (expressive and mixed) which differ dominantly regarding to the level of difficulties in language comprehension. The sample consisted of 119 participants aged between five to ten years, divided into two groups, 69 children with DLD and 50 TD children. Sally-Anne false belief task was used as a measure of ToM ability. The results indicate a significant developmental delay of ToM ability in children with DLD with no significant differences between the two DLD types. This indicates that children with DLD have significant difficulties in understanding that actions of others depend on their beliefs rather than simply the real situation itself, as well as that belief and reality often diverge. The results of the research are discussed from two aspects, by comparison with the results of other studies that investigated ToM in DLD children and through the prism of difficulties in social and academic functioning that these children may have. Practical implications are also given, as well as some of the specific techniques that can facilitate the ToM development in children with DLD within the school environment., Теорија ума (ТУ) односи се на сложену социокогнитивну способност, која омогућава закључивање о сопственим менталним стањима, као и менталним стањима других људи. Она омогућава тумачење и предвиђање понашања других на основу разумевања њихових осећања, намера, жеља, ставова, веровања и знања, што имплицира да се веровања, намере и жеље могу разликовати од особе до особе (Preckel et al., 2018). ТУ се постепено развија током детињства, при чему је развој обележен неколиким кључним прекретницама. На раном предшколском узрасту деца почињу да овладавају способношћу заузимања перспективе, што им омогућава да разумеју да друге особе могу видети ствари другачије него они сами. Током раног школског узраста почињу да схватају концепт ума као активног тумача, овладавајући базичним разумевањем менталних процеса (на пример, Barquero et al., 2003). Значајна прекретница у развоју ТУ је разумевање лажних веровања, односно препознавање да веровања других људи могу бити другачија од стварности и различита код појединаца. Типично, до четврте године деца овладавају ТУ првог реда, разумевајући веровања као менталне ентитете одвојене од стварности (Poulin-Dubois, 2020). Око седме године обично овладавају ТУ другог реда, што им омогућава да размишљају о мисаоним процесима других (Miller, 2009). Однос између језика и ТУ током развоја указује на комплексну интеракцију когнитивних и језичких вештина. Сматра се да код деце типичног развоја (ТР) усмереност на намере других људи и интерперсонална преференција, које се јављају веома рано током развоја, претходе и поспешују језички развој (De Villiers, 2007). Узрочна веза између ТУ и језичких способности није у потпуности разјашњена, иако истраживања указују на то да, када је реч о разумевању веровања, развој језика ипак претходи развоју ТУ (на пример, De Villiers & Piers, 2002; Slade & Ruffman, 2005). Овај однос постаје посебно важан када је реч о популацији деце са развојним језичким поремећајем (РЈП), где тешкоће у изражавању или разумевању језика могу утицати на развој ТУ. Код деце са РЈП експресивног типа тешкоће у изражавању могу ометати овладавање вештинама разумевања менталних стања других. С друге стране, деца са РЈП мешовитог типа, који се манифестује тешкоћама у доменима и рецептивних и  експресивних језичких способности, могу имати додатне проблеме у разумевању социјалних интеракција и интерпретирању намера других. Стога је разумевање развоја ТУ кључно за свеобухватно сагледавање развојних изазова са којим се срећу деца са РЈП.Циљ овог истраживања је да се упореди ТУ и њен развојни ток између деце са РЈП и деце ТР, као и да се испитају потенцијалне разлике између два главна подтипа РЈП (експресивни и мешовити), који се разликују претежно по нивоу тешкоћа у разумевању језика. У ту сврху одабран је узорак од 119 испитаника узраста од пет до десет година, подељених у две групе, 69 деце са РЈП и 50 деце ТР. За процену ТУ коришћен је задатак лажног веровања „Сања и Ана” (енг. Sally-Anne test, Baron-Cohen et al., 1985). Резултати истраживања указују на то да деца са тешкоћама у језичком развоју постижу значајно нижи резултат на примењеном задатку у односу на децу ТР (F(1,115) =32,487, p=0,000, парцијални η2=0,22). Наредним анализама је утврђено да су ове разлике присутне и на предшколском и на основношколском узрасту, као и да не зависе од типа РЈП. Додатно, утврђено је да је код деце са РЈП присутно развојно кашњење од две године и више, имајући у виду да ова деца и на школском узрасту имају тешкоће у разумевању ТУ првог реда. Изостанак разлика у нивоу развијености ТУ између деце са различитим типовима РЈП указује на то да ниво језичког разумевања није пресудан чинилац у разумевању лажног веровања. Резултати нашег истраживања који указују на недовољно развијену ТУ код деце са РЈП, уз чињеницу да језичке тешкоће код ове деце могу перзистирати и на школском узрасту (нпр. Del Valle et al., 2018; Drljan & Vuković, 2019) и да често доводе до проблема у савладавању академских вештина (нпр. Harrison et al., 2009; Oliveira et al., 2021), указују на присуство двоструког ризика код ове популације – потенцијално лоша академска постигнућа и проблеми у вези са социјалном укључености у школском контексту. Овакав налаз имплицира потребу за применом додатних дидактичких метода у раду са овом децом које би олакшале савладавање градива и поспешиле формирање позитивних односа са вршњацима и наставницима, што је од посебног значаја имајући у виду да се током школског периода даљи језички развој одвија углавном кроз учење и интензивну комуникацију у школи.",
publisher = "Учитељски факултет Универзитета у Београду",
journal = "Inovacije u nastavi",
title = "Theory of mind in children with developmental language disorder – developmental tendencies, Теорија ума деце са развојним језичким поремећајем –  развојне тенденције",
pages = "60-43",
number = "1",
volume = "37",
doi = "https://doi.org/10.5937/inovacije2401043D"
}

Drljan, B., Ječmenica, N.,& Buha, N.. (2024). Theory of mind in children with developmental language disorder – developmental tendencies. in Inovacije u nastavi
Учитељски факултет Универзитета у Београду., 37(1), 43-60.
https://doi.org/https://doi.org/10.5937/inovacije2401043D

Drljan B, Ječmenica N, Buha N. Theory of mind in children with developmental language disorder – developmental tendencies. in Inovacije u nastavi. 2024;37(1):43-60.
doi:https://doi.org/10.5937/inovacije2401043D .

Drljan, Bojana, Ječmenica, Nevena, Buha, Nataša, "Theory of mind in children with developmental language disorder – developmental tendencies" in Inovacije u nastavi, 37, no. 1 (2024):43-60,
https://doi.org/https://doi.org/10.5937/inovacije2401043D . .

TY  - CONF
AU  - Japundza-Milisavljevic, Mirjana
AU  - Milanović-Dobrota, Biljana
AU  - Buha, Nataša
PY  - 2024
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/5413
AB  - Matematička kreativnost može da se odredi kao sposobnost da se matematički
zadatak analizira iz drugačije perspektive, da se identifikuju obrasci, razlike i sličnosti kako
bi se odabrale odgovarajuće strategije za njegovo rešavanje. S obzirom na važnost
kreativnog potencijala kod učenika sa teškoćama u mentalnom razvoju s jedne strane i
mogućnost razvoja te veštine s druge, pred defektologe se stavlja izazovan zadatak. U
procesu podučavanja matematike, posebno je bitno razvijati sposobnost fleksibilnosti
mišljenja kako bi učenici mogli da sagledaju matematički problem iz različitih uglova, što
je od posebnog značaja za efikasno rešavanje svakodnevnih životnih situacija. Da bi se
prepoznala, podsticala i razvijala kreativnost kod učenika sa teškoćama u mentalnom
razvoju neophodno je i da defektolog bude kreativan. Defektolozi s matematičkom
kreativnošću imaju tendenciju da koriste različite metode i pristupe tokom nastave, čime
prilagođavaju svoj pristup individualnim sposobnostima učenika što dovodi do
podsticanja kreativnosti, efikasnije nastave i boljeg razumevanja sadržaja matematike. Cilj
rada bio je utvrđivanje matematičke kreativnosti studenata studijskog programa
Specijalna edukacija i rehabilitacija osoba sa teškoćama u mentalnom razvoju. Istraživanje
je sprovedeno na prigodnom uzorku od ukupno 37 studenata starosne dobi od 22 do 28
godina (AS=22,81; SD=1,57). Primenjen je Upitnik samoprocene matematičke
kreativnosti koji se sastoji od 13 pitanja. Analizom dobijenih rezultata istraživanja uočava
se da 43,3% ispitanika pokazuje matematičku kreativnost, dok 56,7% ne pokazuje
matematički kreativno ponašanje. Posmatranjem pojedinačnih ajtema iz Upitnika
primećuje se najbolje postignuće na zadatku koji se odnosi na uočavanje matematičke
pravilnosti u okolini, dok su najlošija postignuća zabeležena na zadatku koji se odnosi na
smišljanje matematičkih simbola. Na osnovu dobijenih rezultata sugerišemo da se
studenti ohrabruju da primenjuju matematiku kako bi rešavali svakodnevne probleme
kao i da se insistira da matematičke sadržaje sagledaju kroz slike, pokret, grafikon ili
jednačinu. Predlažemo da se buduća istraživanja fokusiraju na detaljnom sagledavanju
složenosti matematičke kreativnosti kako bi se razumeli pojedinačni oblici opažajnih
matematičkih ponašanja.
PB  - Drustvo defektologa Srbije
C3  - Dani defektologa Srbije, stručno-naučna кonferencija sa međunarodnim učešćem
T1  - Matematička kreativnost studenata Fakulteta za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju
SP  - 173
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5413
ER  - 

@conference{
author = "Japundza-Milisavljevic, Mirjana and Milanović-Dobrota, Biljana and Buha, Nataša",
year = "2024",
abstract = "Matematička kreativnost može da se odredi kao sposobnost da se matematički
zadatak analizira iz drugačije perspektive, da se identifikuju obrasci, razlike i sličnosti kako
bi se odabrale odgovarajuće strategije za njegovo rešavanje. S obzirom na važnost
kreativnog potencijala kod učenika sa teškoćama u mentalnom razvoju s jedne strane i
mogućnost razvoja te veštine s druge, pred defektologe se stavlja izazovan zadatak. U
procesu podučavanja matematike, posebno je bitno razvijati sposobnost fleksibilnosti
mišljenja kako bi učenici mogli da sagledaju matematički problem iz različitih uglova, što
je od posebnog značaja za efikasno rešavanje svakodnevnih životnih situacija. Da bi se
prepoznala, podsticala i razvijala kreativnost kod učenika sa teškoćama u mentalnom
razvoju neophodno je i da defektolog bude kreativan. Defektolozi s matematičkom
kreativnošću imaju tendenciju da koriste različite metode i pristupe tokom nastave, čime
prilagođavaju svoj pristup individualnim sposobnostima učenika što dovodi do
podsticanja kreativnosti, efikasnije nastave i boljeg razumevanja sadržaja matematike. Cilj
rada bio je utvrđivanje matematičke kreativnosti studenata studijskog programa
Specijalna edukacija i rehabilitacija osoba sa teškoćama u mentalnom razvoju. Istraživanje
je sprovedeno na prigodnom uzorku od ukupno 37 studenata starosne dobi od 22 do 28
godina (AS=22,81; SD=1,57). Primenjen je Upitnik samoprocene matematičke
kreativnosti koji se sastoji od 13 pitanja. Analizom dobijenih rezultata istraživanja uočava
se da 43,3% ispitanika pokazuje matematičku kreativnost, dok 56,7% ne pokazuje
matematički kreativno ponašanje. Posmatranjem pojedinačnih ajtema iz Upitnika
primećuje se najbolje postignuće na zadatku koji se odnosi na uočavanje matematičke
pravilnosti u okolini, dok su najlošija postignuća zabeležena na zadatku koji se odnosi na
smišljanje matematičkih simbola. Na osnovu dobijenih rezultata sugerišemo da se
studenti ohrabruju da primenjuju matematiku kako bi rešavali svakodnevne probleme
kao i da se insistira da matematičke sadržaje sagledaju kroz slike, pokret, grafikon ili
jednačinu. Predlažemo da se buduća istraživanja fokusiraju na detaljnom sagledavanju
složenosti matematičke kreativnosti kako bi se razumeli pojedinačni oblici opažajnih
matematičkih ponašanja.",
publisher = "Drustvo defektologa Srbije",
journal = "Dani defektologa Srbije, stručno-naučna кonferencija sa međunarodnim učešćem",
title = "Matematička kreativnost studenata Fakulteta za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju",
pages = "173",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5413"
}

Japundza-Milisavljevic, M., Milanović-Dobrota, B.,& Buha, N.. (2024). Matematička kreativnost studenata Fakulteta za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju. in Dani defektologa Srbije, stručno-naučna кonferencija sa međunarodnim učešćem
Drustvo defektologa Srbije., 173.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5413

Japundza-Milisavljevic M, Milanović-Dobrota B, Buha N. Matematička kreativnost studenata Fakulteta za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju. in Dani defektologa Srbije, stručno-naučna кonferencija sa međunarodnim učešćem. 2024;:173.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5413 .

Japundza-Milisavljevic, Mirjana, Milanović-Dobrota, Biljana, Buha, Nataša, "Matematička kreativnost studenata Fakulteta za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju" in Dani defektologa Srbije, stručno-naučna кonferencija sa međunarodnim učešćem (2024):173,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5413 .

TY  - JOUR
AU  - Buha, Nataša
AU  - Banković, Slobodan
AU  - Gligorović, Milica
PY  - 2023
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/5356
AB  - Uvod: Uloga motorike u veštini čitanja nije toliko očigledna, te je i znatno ređe proučavana. Rezultati pojedinih istraživanja ukazuju na to da je veza između motorike i čitanja prisutna i da zavisi od ispitivane motoričke komponente. Cilj: Cilj istraživanja je da se utvrdi povezanost vizuomotoričke koordinacije i vizuomotoričke integracije sa tehnikom čitanja kod učenika mlađeg školskog uzrasta. Metode: Uzorkom je obuhvaćeno 103 ispitanika uzrasta od devet do 11 godina. Za procenu tehnike čitanja korišćena je skala Likertovog tipa sa četiri deskriptora, kojima su obuhvaćeni najčešći tipovi problema tokom čitanja. Fina motorika je procenjena subtestovima Akadija testa razvojnih sposobnosti – Vizuomotorička koordinacija i mogućnost sleda i Crtanje oblika. Kao kovarijati odabrani su inteligencija, radna memorija i inhibitorna kontrola. Inteligencija je procenjena Ravenovim progresivnim matricama, radna memorija zadatkom Raspon cifara unazad, a inhibitorna kontrola Kreni/stani zadatkom. Rezultati: Primenom hijerarhijske regresione analize utvrđeno je da su vizuomotorička koordinacija i radna memorija nezavisni prediktori tehnike čitanja. Vizuomotorička koordinacija objašnjava 5.2% varijanse, nakon što je uklonjen uticaj inteligencije i bazičnih egzekutivnih funkcija. Vizuomotorička integracija nije razmatrana kao prediktor tehnike čitanja pošto je utvrđeno da sa njom nije statistički značajno povezana. Zaključak: U razmatranju značaja fine motorike potrebno je analizirati pojedinačne komponente, jer rezultati ovog, kao i prethodnih istraživanja, ukazuju na to da nisu svi aspekti fine motorike podjednako značajni činioci razvoja veštine čitanja. U kontekstu prevencije teškoća u usvajanju čitanja bilo bi poželjno primenjivati aktivnosti kojima bi se stimulisao razvoj fine motorike i radne memorije već od predškolskog uzrasta.
AB  - Introduction. The role of motor skills in reading seems counter-intuitive, and thus it has played a minor role in studies on predictors of reading skills. The results of some studies indicate that the connection between motor skills and reading is present and that it depends on the examined motor component. Objective. The aim of this research was to determine the relation between visuomotor coordination and visuomotor integration with reading skills in younger school-age students. Methods. The sample included 103 participants aged 9 to 11 years. A Likert-type scale with four descriptors covering the most common types of problems during reading was used to evaluate reading skills. Fine motor skills were assessed with the subtests of the Acadia Test of Developmental Abilities – Visuomotor Coordination and Sequencing and Figure Copying. Intelligence, working memory, and inhibitory control were selected as covariates. Intelligence was assessed by Raven’s Progressive Matrices, working memory by the Digit Span Backward task, and inhibitory control by the Go/NoGo task. Results. Hierarchical regression analysis showed that visuomotor coordination and working memory are independent predictors of reading skills. Visuomotor coordination explains 5.2% of the variance after removing the influence of intelligence and basic executive functions. A statistically significant relationship between visuomotor integration and reading skills was not found, so visuomotor integration was not considered a predictor in further analysis. Conclusion. When considering the importance of fine motor skills, it is necessary to analyze its individual components, because the results of this, as well as previous studies, indicate that not all aspects of fine motor skills are equally important factors in the development of reading skills. In the context of preventing difficulties in learning to read, it would be desirable to apply activities that would stimulate the development of fine motor skills and working memory from preschool age.
PB  - Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation
T2  - Specijalna edukacija i rehabilitacija
T1  - Odnos tehnike čitanja i fine motorike kod učenika mlađeg školskog uzrasta
T1  - The relationship between reading skills and fine motor abilities in younger school-age children
EP  - 165
IS  - 2
SP  - 149
VL  - 22
DO  - 10.5937/specedreh22-41085
ER  - 

@article{
author = "Buha, Nataša and Banković, Slobodan and Gligorović, Milica",
year = "2023",
abstract = "Uvod: Uloga motorike u veštini čitanja nije toliko očigledna, te je i znatno ređe proučavana. Rezultati pojedinih istraživanja ukazuju na to da je veza između motorike i čitanja prisutna i da zavisi od ispitivane motoričke komponente. Cilj: Cilj istraživanja je da se utvrdi povezanost vizuomotoričke koordinacije i vizuomotoričke integracije sa tehnikom čitanja kod učenika mlađeg školskog uzrasta. Metode: Uzorkom je obuhvaćeno 103 ispitanika uzrasta od devet do 11 godina. Za procenu tehnike čitanja korišćena je skala Likertovog tipa sa četiri deskriptora, kojima su obuhvaćeni najčešći tipovi problema tokom čitanja. Fina motorika je procenjena subtestovima Akadija testa razvojnih sposobnosti – Vizuomotorička koordinacija i mogućnost sleda i Crtanje oblika. Kao kovarijati odabrani su inteligencija, radna memorija i inhibitorna kontrola. Inteligencija je procenjena Ravenovim progresivnim matricama, radna memorija zadatkom Raspon cifara unazad, a inhibitorna kontrola Kreni/stani zadatkom. Rezultati: Primenom hijerarhijske regresione analize utvrđeno je da su vizuomotorička koordinacija i radna memorija nezavisni prediktori tehnike čitanja. Vizuomotorička koordinacija objašnjava 5.2% varijanse, nakon što je uklonjen uticaj inteligencije i bazičnih egzekutivnih funkcija. Vizuomotorička integracija nije razmatrana kao prediktor tehnike čitanja pošto je utvrđeno da sa njom nije statistički značajno povezana. Zaključak: U razmatranju značaja fine motorike potrebno je analizirati pojedinačne komponente, jer rezultati ovog, kao i prethodnih istraživanja, ukazuju na to da nisu svi aspekti fine motorike podjednako značajni činioci razvoja veštine čitanja. U kontekstu prevencije teškoća u usvajanju čitanja bilo bi poželjno primenjivati aktivnosti kojima bi se stimulisao razvoj fine motorike i radne memorije već od predškolskog uzrasta., Introduction. The role of motor skills in reading seems counter-intuitive, and thus it has played a minor role in studies on predictors of reading skills. The results of some studies indicate that the connection between motor skills and reading is present and that it depends on the examined motor component. Objective. The aim of this research was to determine the relation between visuomotor coordination and visuomotor integration with reading skills in younger school-age students. Methods. The sample included 103 participants aged 9 to 11 years. A Likert-type scale with four descriptors covering the most common types of problems during reading was used to evaluate reading skills. Fine motor skills were assessed with the subtests of the Acadia Test of Developmental Abilities – Visuomotor Coordination and Sequencing and Figure Copying. Intelligence, working memory, and inhibitory control were selected as covariates. Intelligence was assessed by Raven’s Progressive Matrices, working memory by the Digit Span Backward task, and inhibitory control by the Go/NoGo task. Results. Hierarchical regression analysis showed that visuomotor coordination and working memory are independent predictors of reading skills. Visuomotor coordination explains 5.2% of the variance after removing the influence of intelligence and basic executive functions. A statistically significant relationship between visuomotor integration and reading skills was not found, so visuomotor integration was not considered a predictor in further analysis. Conclusion. When considering the importance of fine motor skills, it is necessary to analyze its individual components, because the results of this, as well as previous studies, indicate that not all aspects of fine motor skills are equally important factors in the development of reading skills. In the context of preventing difficulties in learning to read, it would be desirable to apply activities that would stimulate the development of fine motor skills and working memory from preschool age.",
publisher = "Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation",
journal = "Specijalna edukacija i rehabilitacija",
title = "Odnos tehnike čitanja i fine motorike kod učenika mlađeg školskog uzrasta, The relationship between reading skills and fine motor abilities in younger school-age children",
pages = "165-149",
number = "2",
volume = "22",
doi = "10.5937/specedreh22-41085"
}

Buha, N., Banković, S.,& Gligorović, M.. (2023). Odnos tehnike čitanja i fine motorike kod učenika mlađeg školskog uzrasta. in Specijalna edukacija i rehabilitacija
Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation., 22(2), 149-165.
https://doi.org/10.5937/specedreh22-41085

Buha N, Banković S, Gligorović M. Odnos tehnike čitanja i fine motorike kod učenika mlađeg školskog uzrasta. in Specijalna edukacija i rehabilitacija. 2023;22(2):149-165.
doi:10.5937/specedreh22-41085 .

Buha, Nataša, Banković, Slobodan, Gligorović, Milica, "Odnos tehnike čitanja i fine motorike kod učenika mlađeg školskog uzrasta" in Specijalna edukacija i rehabilitacija, 22, no. 2 (2023):149-165,
https://doi.org/10.5937/specedreh22-41085 . .

TY  - CONF
AU  - Japundža-Milisavljević, Mirjana
AU  - Buha, Nataša
AU  - Jelić, Marija
AU  - Stojković, Irena
AU  - Milanović-Dobrota, Biljana
PY  - 2023
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/5362
AB  - Interesovanje za proučavanje problematičnih oblika ponašanja kod dece sa
teškoćama u metalnom razvoju predškolskog uzrasta proizilazi iz činjenice
da je to period koji označava ključnu fazu za razvoj društvenih, kognitivnih
i emocionalnih veština. Rad se bavi utvrđivanjem prevalencije problema
ponašanja kao i sagledavanjem povezanosti između eksternalizovanih i internalizovanih oblika problematičnog ponašanja kod dece sa teškoćama u mentalnom razvoju predškolskog uzrasta. Istraživanje je sprovedeno na uzorku
od 35 dece, oba pola, uzrasta od 4 do 7 godina. Ispoljavanje eksternalizovanih
i internalizovanih oblika problematičnog ponašanja ispitana su primenom
Skale problematičnog ponašanja koju su popunjavali vaspitači koji rade za decom koja su obuhvaćena uzorkom. Analizom dobijenih podataka može se uočiti
da prosečne vrednosti ukazuju na to da su deca iz uzorka ponekad usamljena, da
ponekad ispoljavaju anksioznost u grupi kao i da ponekad deluju tužno ili depresivno. Iako se nijedan eksternalizovan oblik problematičnog ponašanja
ne ispoljava često, svi procenjeni problemi ispoljavaju se ponekad. Testirane
korelacije na nivoima značajnosti od 0,01 i 0,05 ukazuju na činjenicu da postoji
statistički značajna povezanost između eksternalizovanih i internalizovanih problema ponašanja kod dece sa teškoćama u mentalnom razvoju ranog i
predškolskog uzrasta.
AB  - The motivation for this study is rooted in the importance of understanding problematic behavior in children with mental development difficulties during their early stages of growth. This period is critical for their social, cognitive, and emotional development. The study aimed to determine the occurrence of behavioral problems and explore potential relationships between externalized and internalized problematic behaviors in children facing challenges in mental development. The research was conducted with a sample of 35 children, comprising both boys and girls, aged 4 to 7 years. Externalized and internalized forms of problematic behavior were assessed using The Problem Behaviors Scale, which was completed by educators who interacted with the children in the sample. The analysis of the collected data revealed that, on average, the children in the sample occasionally experienced feelings of loneliness, displayed anxiety in group settings, and sometimes exhibited signs of sadness or depression. While individual externalized forms of problematic behavior were not frequently observed, all assessed problems were occasionally present. The study identified significant correlations at the 0.01 and 0.05 significance levels, indicating a statistically significant relationship between externalized and internalized problematic behaviors among children with difficulties in mental development.
PB  - Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation
C3  - Zbornik radova-„Intervencije u ranom detinjstvu i predškolstvu” Beograd, 22. Decembar 2023.
T1  - Problematični oblici ponašanja kod dece sa teškoćama u mentalnom razvoju predškolskog uzrasta
T1  - Problematic forms of behavior in preschool children with difficulties in mental development
EP  - 104
SP  - 97
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5362
ER  - 

@conference{
author = "Japundža-Milisavljević, Mirjana and Buha, Nataša and Jelić, Marija and Stojković, Irena and Milanović-Dobrota, Biljana",
year = "2023",
abstract = "Interesovanje za proučavanje problematičnih oblika ponašanja kod dece sa
teškoćama u metalnom razvoju predškolskog uzrasta proizilazi iz činjenice
da je to period koji označava ključnu fazu za razvoj društvenih, kognitivnih
i emocionalnih veština. Rad se bavi utvrđivanjem prevalencije problema
ponašanja kao i sagledavanjem povezanosti između eksternalizovanih i internalizovanih oblika problematičnog ponašanja kod dece sa teškoćama u mentalnom razvoju predškolskog uzrasta. Istraživanje je sprovedeno na uzorku
od 35 dece, oba pola, uzrasta od 4 do 7 godina. Ispoljavanje eksternalizovanih
i internalizovanih oblika problematičnog ponašanja ispitana su primenom
Skale problematičnog ponašanja koju su popunjavali vaspitači koji rade za decom koja su obuhvaćena uzorkom. Analizom dobijenih podataka može se uočiti
da prosečne vrednosti ukazuju na to da su deca iz uzorka ponekad usamljena, da
ponekad ispoljavaju anksioznost u grupi kao i da ponekad deluju tužno ili depresivno. Iako se nijedan eksternalizovan oblik problematičnog ponašanja
ne ispoljava često, svi procenjeni problemi ispoljavaju se ponekad. Testirane
korelacije na nivoima značajnosti od 0,01 i 0,05 ukazuju na činjenicu da postoji
statistički značajna povezanost između eksternalizovanih i internalizovanih problema ponašanja kod dece sa teškoćama u mentalnom razvoju ranog i
predškolskog uzrasta., The motivation for this study is rooted in the importance of understanding problematic behavior in children with mental development difficulties during their early stages of growth. This period is critical for their social, cognitive, and emotional development. The study aimed to determine the occurrence of behavioral problems and explore potential relationships between externalized and internalized problematic behaviors in children facing challenges in mental development. The research was conducted with a sample of 35 children, comprising both boys and girls, aged 4 to 7 years. Externalized and internalized forms of problematic behavior were assessed using The Problem Behaviors Scale, which was completed by educators who interacted with the children in the sample. The analysis of the collected data revealed that, on average, the children in the sample occasionally experienced feelings of loneliness, displayed anxiety in group settings, and sometimes exhibited signs of sadness or depression. While individual externalized forms of problematic behavior were not frequently observed, all assessed problems were occasionally present. The study identified significant correlations at the 0.01 and 0.05 significance levels, indicating a statistically significant relationship between externalized and internalized problematic behaviors among children with difficulties in mental development.",
publisher = "Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation",
journal = "Zbornik radova-„Intervencije u ranom detinjstvu i predškolstvu” Beograd, 22. Decembar 2023.",
title = "Problematični oblici ponašanja kod dece sa teškoćama u mentalnom razvoju predškolskog uzrasta, Problematic forms of behavior in preschool children with difficulties in mental development",
pages = "104-97",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5362"
}

Japundža-Milisavljević, M., Buha, N., Jelić, M., Stojković, I.,& Milanović-Dobrota, B.. (2023). Problematični oblici ponašanja kod dece sa teškoćama u mentalnom razvoju predškolskog uzrasta. in Zbornik radova-„Intervencije u ranom detinjstvu i predškolstvu” Beograd, 22. Decembar 2023.
Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation., 97-104.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5362

Japundža-Milisavljević M, Buha N, Jelić M, Stojković I, Milanović-Dobrota B. Problematični oblici ponašanja kod dece sa teškoćama u mentalnom razvoju predškolskog uzrasta. in Zbornik radova-„Intervencije u ranom detinjstvu i predškolstvu” Beograd, 22. Decembar 2023.. 2023;:97-104.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5362 .

Japundža-Milisavljević, Mirjana, Buha, Nataša, Jelić, Marija, Stojković, Irena, Milanović-Dobrota, Biljana, "Problematični oblici ponašanja kod dece sa teškoćama u mentalnom razvoju predškolskog uzrasta" in Zbornik radova-„Intervencije u ranom detinjstvu i predškolstvu” Beograd, 22. Decembar 2023. (2023):97-104,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5362 .

TY  - JOUR
AU  - Ječmenica, Nevena
AU  - Drljan, Bojana
AU  - Buha, Nataša
PY  - 2023
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/5275
AB  - Predškolski uzrast predstavlja period suštinskih promena u sposobnostima dece da eksplicitno rasuđuju o mentalnim stanjima drugih. Cilj istraživanja je bio da se utvrdi odnos između teorije uma, radne memorije i jezičkih sposobnosti kod dece tipičnog razvoja, uzrasta od četiri do osam godina. Za procenu navedenih sposobnosti korišćeni su merni instrumenti: Zadatak lažnog verovanja „Sanja i Ana”, Raspon brojeva unazad, Test verbalnog pamćenja, Test brzine odlučivanja, Gramatika mališana i FONT test. Rezultati istraživanja su ukazali na statistički značajne korelacije između teorije uma, verbalnog pamćenja, kao i nekih aspekata jezičkih sposobnosti. Ipak, kao statistički značajan pokazatelj postignuća na zadacima teorije uma izdvaja se samo verbalno pamćenje (p < .05) koje zajedno sa verbalnom radnom memorijom predviđa 26% varijanse postignuća u usvojenosti teorije uma prvog reda (F = 9.40; df = 2; p = .00) i 15% varijanse postignuća u ukupnom skoru na zadacima procene teorije uma (F = 4.55; df = 2; p = .01). Rezultati istraživanja sugerišu blizak ali intrigantan odnos između teorije uma, egzekutivnih funkcija i jezičkih sposobnosti.
AB  - Preschool age is a period of fundamental changes in child's ability to explicitly reason about the other people’s mental states. The aim of the research was to determine the relationship between the development of theory of mind, working memory and language abilities in children with typical development, aged four to eight years. For the assessment of listed abilities several instruments were used: "Sanja and Ana" False belief task, Backward span task, Verbal memory test, Decision speed test, Toddler grammar and FONT test. The results of the research indicated statistically significant correlations between theory of mind, verbal memory, as well as some aspects of language abilities. However, as a statistically significant indicator of achievement on theory of mind tasks, only verbal memory stands out (p < .05) which together with verbal working memory predicts 26% of the variance of achievement in first-order theory of mind acquisition (F = 9.40, df = 2; p = .00) and 15% of the achievement variance in the total score on theory of mind tasks (F = 4.55, df = 2, p = .01). Research results suggest a close but intriguing relationship between theory of mind, executive functions, and language abilities.
PB  - SAO – Belgrade
PB  - Pedagogical Faculty in Vranje, University of Nis
PB  - College of Vocational Studies for Preschool Teachers and Medical Nurses in Vrsac
T2  - Research in Pedagogy / Istraživanja u Pedagogiji
T1  - Teorija uma kod dece – preliminarno istraživanje o ulozi pamćenja i jezičkih sposobnosti kao razvojnih pokazatelja
T1  - Theory of mind in children – preliminary research the role of memory  and language abilities as developmental indicators
EP  - 118
IS  - 1
SP  - 98
VL  - 13
DO  - 10.5937/IstrPed2301098J
ER  - 

@article{
author = "Ječmenica, Nevena and Drljan, Bojana and Buha, Nataša",
year = "2023",
abstract = "Predškolski uzrast predstavlja period suštinskih promena u sposobnostima dece da eksplicitno rasuđuju o mentalnim stanjima drugih. Cilj istraživanja je bio da se utvrdi odnos između teorije uma, radne memorije i jezičkih sposobnosti kod dece tipičnog razvoja, uzrasta od četiri do osam godina. Za procenu navedenih sposobnosti korišćeni su merni instrumenti: Zadatak lažnog verovanja „Sanja i Ana”, Raspon brojeva unazad, Test verbalnog pamćenja, Test brzine odlučivanja, Gramatika mališana i FONT test. Rezultati istraživanja su ukazali na statistički značajne korelacije između teorije uma, verbalnog pamćenja, kao i nekih aspekata jezičkih sposobnosti. Ipak, kao statistički značajan pokazatelj postignuća na zadacima teorije uma izdvaja se samo verbalno pamćenje (p < .05) koje zajedno sa verbalnom radnom memorijom predviđa 26% varijanse postignuća u usvojenosti teorije uma prvog reda (F = 9.40; df = 2; p = .00) i 15% varijanse postignuća u ukupnom skoru na zadacima procene teorije uma (F = 4.55; df = 2; p = .01). Rezultati istraživanja sugerišu blizak ali intrigantan odnos između teorije uma, egzekutivnih funkcija i jezičkih sposobnosti., Preschool age is a period of fundamental changes in child's ability to explicitly reason about the other people’s mental states. The aim of the research was to determine the relationship between the development of theory of mind, working memory and language abilities in children with typical development, aged four to eight years. For the assessment of listed abilities several instruments were used: "Sanja and Ana" False belief task, Backward span task, Verbal memory test, Decision speed test, Toddler grammar and FONT test. The results of the research indicated statistically significant correlations between theory of mind, verbal memory, as well as some aspects of language abilities. However, as a statistically significant indicator of achievement on theory of mind tasks, only verbal memory stands out (p < .05) which together with verbal working memory predicts 26% of the variance of achievement in first-order theory of mind acquisition (F = 9.40, df = 2; p = .00) and 15% of the achievement variance in the total score on theory of mind tasks (F = 4.55, df = 2, p = .01). Research results suggest a close but intriguing relationship between theory of mind, executive functions, and language abilities.",
publisher = "SAO – Belgrade, Pedagogical Faculty in Vranje, University of Nis, College of Vocational Studies for Preschool Teachers and Medical Nurses in Vrsac",
journal = "Research in Pedagogy / Istraživanja u Pedagogiji",
title = "Teorija uma kod dece – preliminarno istraživanje o ulozi pamćenja i jezičkih sposobnosti kao razvojnih pokazatelja, Theory of mind in children – preliminary research the role of memory  and language abilities as developmental indicators",
pages = "118-98",
number = "1",
volume = "13",
doi = "10.5937/IstrPed2301098J"
}

Ječmenica, N., Drljan, B.,& Buha, N.. (2023). Teorija uma kod dece – preliminarno istraživanje o ulozi pamćenja i jezičkih sposobnosti kao razvojnih pokazatelja. in Research in Pedagogy / Istraživanja u Pedagogiji
SAO – Belgrade., 13(1), 98-118.
https://doi.org/10.5937/IstrPed2301098J

Ječmenica N, Drljan B, Buha N. Teorija uma kod dece – preliminarno istraživanje o ulozi pamćenja i jezičkih sposobnosti kao razvojnih pokazatelja. in Research in Pedagogy / Istraživanja u Pedagogiji. 2023;13(1):98-118.
doi:10.5937/IstrPed2301098J .

Ječmenica, Nevena, Drljan, Bojana, Buha, Nataša, "Teorija uma kod dece – preliminarno istraživanje o ulozi pamćenja i jezičkih sposobnosti kao razvojnih pokazatelja" in Research in Pedagogy / Istraživanja u Pedagogiji, 13, no. 1 (2023):98-118,
https://doi.org/10.5937/IstrPed2301098J . .

TY  - CONF
AU  - Drljan, Bojana
AU  - Buha, Nataša
AU  - Ječmenica, Nevena
PY  - 2023
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/5336
AB  - Uvod: Radna memorija predstavlja kognitivni proces koji se odnosi na održavanje
i manipulaciju ograničenog broja informacija tokom kratkog vremenskog
perioda, a koji je ključan za funkcionisanje u različitim sferama života jer ima
značajnu ulogu u procesiranju jezika. Rezultati prethodnih studija ukazuju na to
da deca sa razvojnim jezičkim poremećajem (RJP) imaju manji kapacitet verbalne
radne memorije od dece tipičnog jezičkog razvoja istog hronološkog uzrasta,
dok nalazi u domenu neverbalne radne memorije nisu tako jednoznačni.
Cilj: Ovo istraživanje ima za cilj da utvrdi nivo razvoja verbalne i neverbalne radne
memorije kod dece sa RJP ekspresivnog tipa.
Metode: Uzorkom je obuhvaćeno 18 ispitanika sa RJP ekspresivnog tipa,
uzrasta od pet do devet godina (AS = 6,44; SD = 1,20), većinom muškog pola
(83,3%). Za procenu verbalne radne memorije upotrebljen je zadatak Raspon
brojeva unazad, a za procenu neverbalne radne memorije zadatak Izbaci uljeza.
Rezultati: Analizom postignuća ispitanika utvrđeno je da je kapacitet verbalne
radne memorije značajno veći od kapaciteta neverbalne radne memorije (p
= 0,008; Cohen’s d = 0,71). Većina ove dece može sa sigurnošću da zadrži i istovremeno
obrađuje dve informacije verbalnog tipa, odnosno jednu informaciju
vizuospacijalnog karaktera.
Zaključak: Rezultati istraživanja pokazuju da deca sa DLD, pored dobro dokumentovanih
deficita verbalne radne memorije, mogu imati teškoće i sa vizuospacijalnim
aspektom ove sposobnosti. Pored toga neka deca sa DLD mogu ispoljavati
više teškoća na planu neverbalne, u poređenju sa verbalnom radnom
memorijom. S obzirom na to da je odnos vizuospacijalnih i jezičkih sposobnosti
nedovoljno istražen, buduća istraživanja trebalo bi usmeriti ka proučavanju
povezanosti neverbalnog aspekta radne memorije i strukturnih aspekata jezika,
a radi boljeg uvida kognitivnih mehanizama u osnovi jezičkog profila koji
karakteriše DLD.
AB  - Introduction: Working memory is a cognitive process that involves maintaining and
manipulating a limited amount of information over a short period of time, and is crucial for
functioning in various spheres of life because it plays a significant role in language processing.
Previous studies have shown that children with developmental language disorder (DLD) have
a smaller verbal working memory capacity than typically developing peers, while findings in
the domain of nonverbal working memory are not as clear.
Aim: This study aims to determine the developmental level of verbal and nonverbal
working memory in children with expressive-type DLD.
Methods: The sample included 18 participants with expressive-type DLD, aged 5-9
years (M = 6.44; SD = 1.20), mostly male (83.3%). The Backward Digit Span task was used
to assess verbal working memory, and the Odd- One-Out task was used to assess nonverbal
working memory.
Results: Analysis of participants’ performance revealed that verbal working memory
capacity was significantly higher than nonverbal working memory capacity (p = 0.008; Cohen’s
d = 0.71). Most of these children can confidently retain and process two pieces of verbal type
information or one piece of visuospatial information simultaneously.
Conclusion: The results of the study show that children with DLD, in addition to
well-documented deficits in verbal working memory, may also have difficulties with the
visuospatial aspect of this ability. In addition, some children with DLD may experience more
difficulties with nonverbal compared to verbal working memory. Given that the relationship
between visuospatial and language abilities is underexplored, future research should focus
on studying the association between the nonverbal aspect of working memory and the
structural aspects of language, in order to gain better insight into the cognitive mechanisms
underlying the language profile that characterizes DLD.
PB  - Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation
C3  - Zbornik radova - 12. Međunarodni naučni skup Specijalna edukacija i rehabilitacija danas Beograd, 27–28. oktobar 2023. Godine
T1  - Verbalna i neverbalna radna memorija kod dece sa razvojnim Jezičkim poremećajem ekspresivnog tipa – preliminarno Istraživanje
T1  - Verbal and nonverbal working memory in children with Expressive type of developmental language disorder – a Preliminary research
EP  - 253
SP  - 245
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5336
ER  - 

@conference{
author = "Drljan, Bojana and Buha, Nataša and Ječmenica, Nevena",
year = "2023",
abstract = "Uvod: Radna memorija predstavlja kognitivni proces koji se odnosi na održavanje
i manipulaciju ograničenog broja informacija tokom kratkog vremenskog
perioda, a koji je ključan za funkcionisanje u različitim sferama života jer ima
značajnu ulogu u procesiranju jezika. Rezultati prethodnih studija ukazuju na to
da deca sa razvojnim jezičkim poremećajem (RJP) imaju manji kapacitet verbalne
radne memorije od dece tipičnog jezičkog razvoja istog hronološkog uzrasta,
dok nalazi u domenu neverbalne radne memorije nisu tako jednoznačni.
Cilj: Ovo istraživanje ima za cilj da utvrdi nivo razvoja verbalne i neverbalne radne
memorije kod dece sa RJP ekspresivnog tipa.
Metode: Uzorkom je obuhvaćeno 18 ispitanika sa RJP ekspresivnog tipa,
uzrasta od pet do devet godina (AS = 6,44; SD = 1,20), većinom muškog pola
(83,3%). Za procenu verbalne radne memorije upotrebljen je zadatak Raspon
brojeva unazad, a za procenu neverbalne radne memorije zadatak Izbaci uljeza.
Rezultati: Analizom postignuća ispitanika utvrđeno je da je kapacitet verbalne
radne memorije značajno veći od kapaciteta neverbalne radne memorije (p
= 0,008; Cohen’s d = 0,71). Većina ove dece može sa sigurnošću da zadrži i istovremeno
obrađuje dve informacije verbalnog tipa, odnosno jednu informaciju
vizuospacijalnog karaktera.
Zaključak: Rezultati istraživanja pokazuju da deca sa DLD, pored dobro dokumentovanih
deficita verbalne radne memorije, mogu imati teškoće i sa vizuospacijalnim
aspektom ove sposobnosti. Pored toga neka deca sa DLD mogu ispoljavati
više teškoća na planu neverbalne, u poređenju sa verbalnom radnom
memorijom. S obzirom na to da je odnos vizuospacijalnih i jezičkih sposobnosti
nedovoljno istražen, buduća istraživanja trebalo bi usmeriti ka proučavanju
povezanosti neverbalnog aspekta radne memorije i strukturnih aspekata jezika,
a radi boljeg uvida kognitivnih mehanizama u osnovi jezičkog profila koji
karakteriše DLD., Introduction: Working memory is a cognitive process that involves maintaining and
manipulating a limited amount of information over a short period of time, and is crucial for
functioning in various spheres of life because it plays a significant role in language processing.
Previous studies have shown that children with developmental language disorder (DLD) have
a smaller verbal working memory capacity than typically developing peers, while findings in
the domain of nonverbal working memory are not as clear.
Aim: This study aims to determine the developmental level of verbal and nonverbal
working memory in children with expressive-type DLD.
Methods: The sample included 18 participants with expressive-type DLD, aged 5-9
years (M = 6.44; SD = 1.20), mostly male (83.3%). The Backward Digit Span task was used
to assess verbal working memory, and the Odd- One-Out task was used to assess nonverbal
working memory.
Results: Analysis of participants’ performance revealed that verbal working memory
capacity was significantly higher than nonverbal working memory capacity (p = 0.008; Cohen’s
d = 0.71). Most of these children can confidently retain and process two pieces of verbal type
information or one piece of visuospatial information simultaneously.
Conclusion: The results of the study show that children with DLD, in addition to
well-documented deficits in verbal working memory, may also have difficulties with the
visuospatial aspect of this ability. In addition, some children with DLD may experience more
difficulties with nonverbal compared to verbal working memory. Given that the relationship
between visuospatial and language abilities is underexplored, future research should focus
on studying the association between the nonverbal aspect of working memory and the
structural aspects of language, in order to gain better insight into the cognitive mechanisms
underlying the language profile that characterizes DLD.",
publisher = "Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation",
journal = "Zbornik radova - 12. Međunarodni naučni skup Specijalna edukacija i rehabilitacija danas Beograd, 27–28. oktobar 2023. Godine",
title = "Verbalna i neverbalna radna memorija kod dece sa razvojnim Jezičkim poremećajem ekspresivnog tipa – preliminarno Istraživanje, Verbal and nonverbal working memory in children with Expressive type of developmental language disorder – a Preliminary research",
pages = "253-245",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5336"
}

Drljan, B., Buha, N.,& Ječmenica, N.. (2023). Verbalna i neverbalna radna memorija kod dece sa razvojnim Jezičkim poremećajem ekspresivnog tipa – preliminarno Istraživanje. in Zbornik radova - 12. Međunarodni naučni skup Specijalna edukacija i rehabilitacija danas Beograd, 27–28. oktobar 2023. Godine
Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation., 245-253.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5336

Drljan B, Buha N, Ječmenica N. Verbalna i neverbalna radna memorija kod dece sa razvojnim Jezičkim poremećajem ekspresivnog tipa – preliminarno Istraživanje. in Zbornik radova - 12. Međunarodni naučni skup Specijalna edukacija i rehabilitacija danas Beograd, 27–28. oktobar 2023. Godine. 2023;:245-253.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5336 .

Drljan, Bojana, Buha, Nataša, Ječmenica, Nevena, "Verbalna i neverbalna radna memorija kod dece sa razvojnim Jezičkim poremećajem ekspresivnog tipa – preliminarno Istraživanje" in Zbornik radova - 12. Međunarodni naučni skup Specijalna edukacija i rehabilitacija danas Beograd, 27–28. oktobar 2023. Godine (2023):245-253,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5336 .

TY  - CONF
AU  - Buha, Nataša
AU  - Gligorović, Milica
PY  - 2023
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/5064
AB  - Prema stranim istraživanjima, zastupljenost teškoća u domenu matematike se kreće u rasponu od 3-14%, a najčešće se javlja kod oko 6% školske populacije. Ove razlike u učestalosti uglavnom počivaju na primeni različitih kriterijuma definisanja teškoća (odstupanje za 2, 1,5 ili 1 standardnu devijaciju/ SD). Cilj ovog istraživanja je da se na osnovu nastavničke procene utvrdi zastupljenost teškoća u matematici među učenicima IV razreda osnovne škole.
Uzorkom je obuhvaćeno 53 učenika (50,9% devojčica) tipičnih intelektualnih sposobnosti. Za procenu učestalosti matematičkih teškoća primenjena je skala Likertovog tipa sa ocenama od 1 (uvek) do 5 (nikada) koja se sastoji od 12 izjava koje opisuju teškoće u različitim oblastima matematike. Prilikom utvrđivanja učestalosti teškoća primenjena su sva tri kriterijuma definisanja smetnji.
Analizom podataka utvrđeno je da se, prema kriterijumu odstupanja za 2 SD, matematičke teškoće registruju kod 1,9% učenika. Primenom “mekših” kriterijuma, zastupljenost učenika sa teškoćama se znatno povećava: 5,7% učenika odstupa za 1,5 SD, a 18,9% njih za 1 SD. Analizom učestalosti smetnji u odnosu na pol utvrđeno je da su dečaci i devojčice podjednako zastupljeni u grupama dece koja ispoljavaju teškoće, nezavisno od primenjenog kriterijuma (p > 0,05).
Detaljnijom analizom je utvrđeno da 9,4% dece često brka računske operacije; teškoće usmenog sabiranja i oduzimanja se javljaju kod 3,8% učenika, a 5,7% njih ne zna u potpunosti tablicu množenja. Isto toliko dece ima teškoće u razumevanju i korišćenju matematičkog jezika, pa greše u zadacima zasnovanim na terminima za označavanje matematičkih simbola, operacija ili geometrijskih figura/tela. Znatno veći broj dece ima probleme u rešavanju tekstualnih zadataka (21,8%) i crtanju geometrijskih oblika i tela (24,6%). Teškoće proceduralnog tipa se javljaju kod  9,4-15,1% učenika, a manifestuju se u vidu preskakanja obaveznog koraka, parcijalnim pristupanjem rešavanju zadatka, upornim ponavljanjem računske operacije koja je bila adekvatna u prethodnom zadatku i sl..
Dobijeni podaci su u skladu sa rezultatima stranih istraživanja iako je procena rađena indirektnim putem. Ukoliko se nekim narednim istraživanjem utvrdi visoka povezanost nastavničke i direktne procene primenom testova i zadataka za detekciju teškoća u matematici, nastavnička procena bi mogla da služi kao skrining instrument za otkrivanje dece sa rizikom za pojavu diskalkulije.
PB  - Društvo defektologa Srbije
PB  - Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju
C3  - Dani defektologa Srbije, stručno-naučna кonferencija sa međunarodnim učešćem; Zlatibor 16-19. februar 2023
T1  - Zastupljenost teškoća u matematici među učenicima iv razreda osnovne škole
EP  - 167
SP  - 167
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5064
ER  - 

@conference{
author = "Buha, Nataša and Gligorović, Milica",
year = "2023",
abstract = "Prema stranim istraživanjima, zastupljenost teškoća u domenu matematike se kreće u rasponu od 3-14%, a najčešće se javlja kod oko 6% školske populacije. Ove razlike u učestalosti uglavnom počivaju na primeni različitih kriterijuma definisanja teškoća (odstupanje za 2, 1,5 ili 1 standardnu devijaciju/ SD). Cilj ovog istraživanja je da se na osnovu nastavničke procene utvrdi zastupljenost teškoća u matematici među učenicima IV razreda osnovne škole.
Uzorkom je obuhvaćeno 53 učenika (50,9% devojčica) tipičnih intelektualnih sposobnosti. Za procenu učestalosti matematičkih teškoća primenjena je skala Likertovog tipa sa ocenama od 1 (uvek) do 5 (nikada) koja se sastoji od 12 izjava koje opisuju teškoće u različitim oblastima matematike. Prilikom utvrđivanja učestalosti teškoća primenjena su sva tri kriterijuma definisanja smetnji.
Analizom podataka utvrđeno je da se, prema kriterijumu odstupanja za 2 SD, matematičke teškoće registruju kod 1,9% učenika. Primenom “mekših” kriterijuma, zastupljenost učenika sa teškoćama se znatno povećava: 5,7% učenika odstupa za 1,5 SD, a 18,9% njih za 1 SD. Analizom učestalosti smetnji u odnosu na pol utvrđeno je da su dečaci i devojčice podjednako zastupljeni u grupama dece koja ispoljavaju teškoće, nezavisno od primenjenog kriterijuma (p > 0,05).
Detaljnijom analizom je utvrđeno da 9,4% dece često brka računske operacije; teškoće usmenog sabiranja i oduzimanja se javljaju kod 3,8% učenika, a 5,7% njih ne zna u potpunosti tablicu množenja. Isto toliko dece ima teškoće u razumevanju i korišćenju matematičkog jezika, pa greše u zadacima zasnovanim na terminima za označavanje matematičkih simbola, operacija ili geometrijskih figura/tela. Znatno veći broj dece ima probleme u rešavanju tekstualnih zadataka (21,8%) i crtanju geometrijskih oblika i tela (24,6%). Teškoće proceduralnog tipa se javljaju kod  9,4-15,1% učenika, a manifestuju se u vidu preskakanja obaveznog koraka, parcijalnim pristupanjem rešavanju zadatka, upornim ponavljanjem računske operacije koja je bila adekvatna u prethodnom zadatku i sl..
Dobijeni podaci su u skladu sa rezultatima stranih istraživanja iako je procena rađena indirektnim putem. Ukoliko se nekim narednim istraživanjem utvrdi visoka povezanost nastavničke i direktne procene primenom testova i zadataka za detekciju teškoća u matematici, nastavnička procena bi mogla da služi kao skrining instrument za otkrivanje dece sa rizikom za pojavu diskalkulije.",
publisher = "Društvo defektologa Srbije, Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju",
journal = "Dani defektologa Srbije, stručno-naučna кonferencija sa međunarodnim učešćem; Zlatibor 16-19. februar 2023",
title = "Zastupljenost teškoća u matematici među učenicima iv razreda osnovne škole",
pages = "167-167",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5064"
}

Buha, N.,& Gligorović, M.. (2023). Zastupljenost teškoća u matematici među učenicima iv razreda osnovne škole. in Dani defektologa Srbije, stručno-naučna кonferencija sa međunarodnim učešćem; Zlatibor 16-19. februar 2023
Društvo defektologa Srbije., 167-167.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5064

Buha N, Gligorović M. Zastupljenost teškoća u matematici među učenicima iv razreda osnovne škole. in Dani defektologa Srbije, stručno-naučna кonferencija sa međunarodnim učešćem; Zlatibor 16-19. februar 2023. 2023;:167-167.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5064 .

Buha, Nataša, Gligorović, Milica, "Zastupljenost teškoća u matematici među učenicima iv razreda osnovne škole" in Dani defektologa Srbije, stručno-naučna кonferencija sa međunarodnim učešćem; Zlatibor 16-19. februar 2023 (2023):167-167,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_5064 .

TY  - CONF
AU  - Vidojković, Sara
AU  - Milanović Dobrota, Biljana
AU  - Buha, Nataša
AU  - Đurić Zdravković, Aleksandra
AU  - Japundža Milisavljević, Mirjana
PY  - 2022
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/4952
AB  - Rad ili zaposlenost ima značajnu vrednost u životima odraslih osoba sa in-
telektualnom ometenošću. Uprkos velikom napretku u oblasti zapošljavanja
ove populacije još uvek postoje mnogobrojne prepreke koje ometaju njihov pri-
stup socijalnom i radnom domenu. Prevazilaženje barijera može se obezbediti
razumnim adaptacijama radnih mesta, čija je centralna komponenta upotre-
ba asistivne tehnologije. Cilj rada je da se pregledom dostupne literature iz
poslednje dve decenije predstave benefiti upotrebe različitih sredstava asi-
stivne tehnologije kod osoba sa intelektualnom ometenošću u radnoj sredini.
Upotreba širokog spektra različitih uređaja, sistema, aplikacija i softvera
omogućava poboljšavanja veština organizacije vremena, povećanja radnih per-
formansi, efikasnosti, tačnosti i samostalnosti u izvršavanju radnih za-
dataka. Primena asistivne tehnologije kod odraslih osoba sa intelektualnom
ometenošću u radnoj sredini može doprineti prevazilaženju unutrašnjih i
spoljašnjih barijera, povećati zadovoljstvo ovih osoba u radu, ali i smanjiti
troškove i povećati profite preduzeća.
AB  - Employment has a significant value in the
lives of adults with intellectual disabilities.
Despite the great progress in employment of this population there are still a lot of
barriers that hinder their access to the
social and work domain. Overcoming of
the barriers can be ensured by reasonable
workplace accommodations, which the
central component of the use is assistive
technology. The aim of this paper is to
review the available literature from the
last two decades to present the benefits of
using different assistive technology tools for
people with intellectual disabilities in the
work environment. The use of wide range
of different devices, systems, applications
and software enables the improvement
of time-management skills, increase of
work performances, efficiency, accuracy
and independence in accomplishing the
work tasks. The use of assistive technology
with adults with intellectual disabilities in
the work environment can contribute to
overcoming internal and external barriers,
increase the satisfaction with work of these
persons, but also reduce costs and increase
the company’s profit.
PB  - Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation
C3  - Zbornik radova - Nacionalni naučni skup " obrazovanje i rehabilitacija odraslih osoba sa smetnjama u razvoju i problemima u ponašanju ", Beograd, Srbija, 21. decembar 2022. godine
T1  - Primena asistivne tehnologije kod odraslih osoba sa intelektualnom ometenošću u radnoj sredini
T1  - Use of assistive technology in adults with intellectual disabilities in work environment
EP  - 73
SP  - 67
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4952
ER  - 

@conference{
author = "Vidojković, Sara and Milanović Dobrota, Biljana and Buha, Nataša and Đurić Zdravković, Aleksandra and Japundža Milisavljević, Mirjana",
year = "2022",
abstract = "Rad ili zaposlenost ima značajnu vrednost u životima odraslih osoba sa in-
telektualnom ometenošću. Uprkos velikom napretku u oblasti zapošljavanja
ove populacije još uvek postoje mnogobrojne prepreke koje ometaju njihov pri-
stup socijalnom i radnom domenu. Prevazilaženje barijera može se obezbediti
razumnim adaptacijama radnih mesta, čija je centralna komponenta upotre-
ba asistivne tehnologije. Cilj rada je da se pregledom dostupne literature iz
poslednje dve decenije predstave benefiti upotrebe različitih sredstava asi-
stivne tehnologije kod osoba sa intelektualnom ometenošću u radnoj sredini.
Upotreba širokog spektra različitih uređaja, sistema, aplikacija i softvera
omogućava poboljšavanja veština organizacije vremena, povećanja radnih per-
formansi, efikasnosti, tačnosti i samostalnosti u izvršavanju radnih za-
dataka. Primena asistivne tehnologije kod odraslih osoba sa intelektualnom
ometenošću u radnoj sredini može doprineti prevazilaženju unutrašnjih i
spoljašnjih barijera, povećati zadovoljstvo ovih osoba u radu, ali i smanjiti
troškove i povećati profite preduzeća., Employment has a significant value in the
lives of adults with intellectual disabilities.
Despite the great progress in employment of this population there are still a lot of
barriers that hinder their access to the
social and work domain. Overcoming of
the barriers can be ensured by reasonable
workplace accommodations, which the
central component of the use is assistive
technology. The aim of this paper is to
review the available literature from the
last two decades to present the benefits of
using different assistive technology tools for
people with intellectual disabilities in the
work environment. The use of wide range
of different devices, systems, applications
and software enables the improvement
of time-management skills, increase of
work performances, efficiency, accuracy
and independence in accomplishing the
work tasks. The use of assistive technology
with adults with intellectual disabilities in
the work environment can contribute to
overcoming internal and external barriers,
increase the satisfaction with work of these
persons, but also reduce costs and increase
the company’s profit.",
publisher = "Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation",
journal = "Zbornik radova - Nacionalni naučni skup " obrazovanje i rehabilitacija odraslih osoba sa smetnjama u razvoju i problemima u ponašanju ", Beograd, Srbija, 21. decembar 2022. godine",
title = "Primena asistivne tehnologije kod odraslih osoba sa intelektualnom ometenošću u radnoj sredini, Use of assistive technology in adults with intellectual disabilities in work environment",
pages = "73-67",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4952"
}

Vidojković, S., Milanović Dobrota, B., Buha, N., Đurić Zdravković, A.,& Japundža Milisavljević, M.. (2022). Primena asistivne tehnologije kod odraslih osoba sa intelektualnom ometenošću u radnoj sredini. in Zbornik radova - Nacionalni naučni skup " obrazovanje i rehabilitacija odraslih osoba sa smetnjama u razvoju i problemima u ponašanju ", Beograd, Srbija, 21. decembar 2022. godine
Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation., 67-73.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4952

Vidojković S, Milanović Dobrota B, Buha N, Đurić Zdravković A, Japundža Milisavljević M. Primena asistivne tehnologije kod odraslih osoba sa intelektualnom ometenošću u radnoj sredini. in Zbornik radova - Nacionalni naučni skup " obrazovanje i rehabilitacija odraslih osoba sa smetnjama u razvoju i problemima u ponašanju ", Beograd, Srbija, 21. decembar 2022. godine. 2022;:67-73.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4952 .

Vidojković, Sara, Milanović Dobrota, Biljana, Buha, Nataša, Đurić Zdravković, Aleksandra, Japundža Milisavljević, Mirjana, "Primena asistivne tehnologije kod odraslih osoba sa intelektualnom ometenošću u radnoj sredini" in Zbornik radova - Nacionalni naučni skup " obrazovanje i rehabilitacija odraslih osoba sa smetnjama u razvoju i problemima u ponašanju ", Beograd, Srbija, 21. decembar 2022. godine (2022):67-73,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4952 .

TY  - CONF
AU  - Gligorović, Milica
AU  - Buha, Nataša
PY  - 2022
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/4946
AB  - Cilj ovog istraživanja je da se utvrdi nivo sposobnosti verbalnog planiranja
kod osoba sa lakom i umerenom intelektualnom ometenošću (IO).
U istraživanju je učestvovalo 36 odraslih osoba sa lakom (n = 19/52,8%) i ume-
renom IO (n = 17/47,2%), starosti 27–50 godina (AS = 38,25; SD = 6,93), oba pola (n
= 20/55,6% žena).
Verbalno planiranje procenjeno je zatvorenom formom Testa 20 pitanja, bazira-
nog na poznatoj igri pogađanja zamišljenog predmeta. Beleženi su: tačni odgo-
vori, broj postavljenih pitanja, prisustvo opštih, pojedinačnih, pseudoopštih
i redundantnih (bez eliminacionog potencijala) pitanja. U statističkoj obra-
di primenjene su osnovne deskriptivne mere, Pirsonov i Spirmanov koeficijent
korelacije, χ2 test i t-test.
Analizom rezultata uočeno je da većina ispitanika sa IO koristi nedovoljno
efikasnu strategiju rešavanja zadatka koja se zasniva na pristupu od
pojedinačnog ka pojedinačnom. Opšta pitanja, zasnovana na kategorijalnom
pristupu, prisutna su kod nešto više od trećine (13/36,1%) ispitanika.
Nije utvrđena statistički značajna povezanost starosti i pola ispitanika
sa uspešnošću rešavanja Testa 20 pitanja i primenjenom strategijom njegovog
rešavanja.
AB  - The aim of this research is to determine the
level of verbal planning ability in people with
mild and moderate intellectual disability
(ID).
The sample consisted of 36 adults with
mild (n = 19/52.8%) and moderate ID (n =
17/47.2%), aged 27–50 years (AS = 38.25; SD
= 6.93) of both sexes (n = 20/55.6% women).
Verbal planning was assessed with the closed
form of the 20 Question Task, based on the
well-known game of guessing an object
that researcher has in mind. The following
variables were recorded: correct answers,
the number of questions asked, the presence
of general, individual, pseudo-general and
redundant (without elimination potential)
questions. Basic descriptive measures,
Pearson’s and Spearman’s correlation
coefficient, χ2 test and t-test were used in the
statistical analysis.
Analyzing the results, it was observed that
the majority of participants with ID use an
insufficiently effective task-solving strategy
based on an individual-to-individual
approach. General questions, based on a
categorical approach, are present in slightly
more than a third (13/36.1%) of participants.
There was no statistically significant
correlation between the age and sex of the
participants with the success of solving the
20 Questions Task and the applied strategy
for solving it.
Analyzing the number and type of questions,
it was established that there were
statistically significant differences between
participants with mild ID and moderate
ID according to the number of questions  asked (p = 0.048), while according to the
representation of individual questions, the
difference was at the limit of statistical
significance (p = 0.057).
PB  - Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation
C3  - Zbornik radova - Nacionalni naučni skup " obrazovanje i rehabilitacija odraslih osoba sa smetnjama u razvoju i problemima u ponašanju ", Beograd, Srbija, 21. decembar 2022. godine
T1  - Verbalno planiranje kod odraslih osoba s intelektualnom ometenošću
T1  - Verbal planning in adults with intellectual disability
EP  - 34
SP  - 29
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4946
ER  - 

@conference{
author = "Gligorović, Milica and Buha, Nataša",
year = "2022",
abstract = "Cilj ovog istraživanja je da se utvrdi nivo sposobnosti verbalnog planiranja
kod osoba sa lakom i umerenom intelektualnom ometenošću (IO).
U istraživanju je učestvovalo 36 odraslih osoba sa lakom (n = 19/52,8%) i ume-
renom IO (n = 17/47,2%), starosti 27–50 godina (AS = 38,25; SD = 6,93), oba pola (n
= 20/55,6% žena).
Verbalno planiranje procenjeno je zatvorenom formom Testa 20 pitanja, bazira-
nog na poznatoj igri pogađanja zamišljenog predmeta. Beleženi su: tačni odgo-
vori, broj postavljenih pitanja, prisustvo opštih, pojedinačnih, pseudoopštih
i redundantnih (bez eliminacionog potencijala) pitanja. U statističkoj obra-
di primenjene su osnovne deskriptivne mere, Pirsonov i Spirmanov koeficijent
korelacije, χ2 test i t-test.
Analizom rezultata uočeno je da većina ispitanika sa IO koristi nedovoljno
efikasnu strategiju rešavanja zadatka koja se zasniva na pristupu od
pojedinačnog ka pojedinačnom. Opšta pitanja, zasnovana na kategorijalnom
pristupu, prisutna su kod nešto više od trećine (13/36,1%) ispitanika.
Nije utvrđena statistički značajna povezanost starosti i pola ispitanika
sa uspešnošću rešavanja Testa 20 pitanja i primenjenom strategijom njegovog
rešavanja., The aim of this research is to determine the
level of verbal planning ability in people with
mild and moderate intellectual disability
(ID).
The sample consisted of 36 adults with
mild (n = 19/52.8%) and moderate ID (n =
17/47.2%), aged 27–50 years (AS = 38.25; SD
= 6.93) of both sexes (n = 20/55.6% women).
Verbal planning was assessed with the closed
form of the 20 Question Task, based on the
well-known game of guessing an object
that researcher has in mind. The following
variables were recorded: correct answers,
the number of questions asked, the presence
of general, individual, pseudo-general and
redundant (without elimination potential)
questions. Basic descriptive measures,
Pearson’s and Spearman’s correlation
coefficient, χ2 test and t-test were used in the
statistical analysis.
Analyzing the results, it was observed that
the majority of participants with ID use an
insufficiently effective task-solving strategy
based on an individual-to-individual
approach. General questions, based on a
categorical approach, are present in slightly
more than a third (13/36.1%) of participants.
There was no statistically significant
correlation between the age and sex of the
participants with the success of solving the
20 Questions Task and the applied strategy
for solving it.
Analyzing the number and type of questions,
it was established that there were
statistically significant differences between
participants with mild ID and moderate
ID according to the number of questions  asked (p = 0.048), while according to the
representation of individual questions, the
difference was at the limit of statistical
significance (p = 0.057).",
publisher = "Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation",
journal = "Zbornik radova - Nacionalni naučni skup " obrazovanje i rehabilitacija odraslih osoba sa smetnjama u razvoju i problemima u ponašanju ", Beograd, Srbija, 21. decembar 2022. godine",
title = "Verbalno planiranje kod odraslih osoba s intelektualnom ometenošću, Verbal planning in adults with intellectual disability",
pages = "34-29",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4946"
}

Gligorović, M.,& Buha, N.. (2022). Verbalno planiranje kod odraslih osoba s intelektualnom ometenošću. in Zbornik radova - Nacionalni naučni skup " obrazovanje i rehabilitacija odraslih osoba sa smetnjama u razvoju i problemima u ponašanju ", Beograd, Srbija, 21. decembar 2022. godine
Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation., 29-34.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4946

Gligorović M, Buha N. Verbalno planiranje kod odraslih osoba s intelektualnom ometenošću. in Zbornik radova - Nacionalni naučni skup " obrazovanje i rehabilitacija odraslih osoba sa smetnjama u razvoju i problemima u ponašanju ", Beograd, Srbija, 21. decembar 2022. godine. 2022;:29-34.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4946 .

Gligorović, Milica, Buha, Nataša, "Verbalno planiranje kod odraslih osoba s intelektualnom ometenošću" in Zbornik radova - Nacionalni naučni skup " obrazovanje i rehabilitacija odraslih osoba sa smetnjama u razvoju i problemima u ponašanju ", Beograd, Srbija, 21. decembar 2022. godine (2022):29-34,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4946 .

TY  - CONF
AU  - Buha, Nataša
AU  - Gligorović, Milica
PY  - 2022
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/4965
AB  - Cilj ovog istraživanja je da se utvrdi povezanost između bazičnih egzekutiv- nih funkcija i uspeha u studiranju (prosečne ocene i dužine studiranja). Uzorkom je obuhvaćen 101 student Fakulteta za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju sa dva studijska programa: Logopedija i Prevencija i tretman poremećaja ponašanja. Za procenu egzekutivnih funkcija upotrebljeni su Dodrilova verzija Strup testa, Test praćenja traga i Raspon cifara unazad.
Rezultati istraživanja ukazuju na to da su radna memorija i kognitivna flek- sibilnost značajno povezani sa prosečnom ocenom tokom studiranja. Za uspeh studenata Logopedije je značajniji kapacitet radne memorije, a za studente Prevencije kognitivna fleksibilnost. Egzekutivne funkcije se nisu pokazale kao značajan činilac dužine studiranja.
AB  - The aim of this research is to determine the relation between basic executive functions and success in studying (overall average grade and length of study). The sample included 101 students of the Faculty of Special Education and Rehabilitation attending two study programs: Speech Therapy and Prevention and Treatment of Behavioral
Disorders. Dodrill’s version of the Stroop Test, Trail Making Test, and Backward Digit Span were used to assess executive functions.
The research results indicate that working memory and cognitive flexibility are significantly related to the overall average grade of students. Working memory capacity is more important for the success of Speech Therapy students, and cognitive flexibility for students studying “Prevention“ program.
Executive functions did not prove to be a significant factor of the length of study.
PB  - Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju (ICF)
C3  - Zbornik radova - Nacionalni naučni skup " obrazovanje i rehabilitacija odraslih osoba sa smetnjama u razvoju i problemima u ponašanju ", Beograd, Srbija, 21. decembar 2022. godine
T1  - Da li je nivo egzekutivnih funkcija bitan činilac uspešnog studiranja?
T1  - Is the level of executive functioning important for academic success among university students?
EP  - 200
SP  - 193
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4965
ER  - 

@conference{
author = "Buha, Nataša and Gligorović, Milica",
year = "2022",
abstract = "Cilj ovog istraživanja je da se utvrdi povezanost između bazičnih egzekutiv- nih funkcija i uspeha u studiranju (prosečne ocene i dužine studiranja). Uzorkom je obuhvaćen 101 student Fakulteta za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju sa dva studijska programa: Logopedija i Prevencija i tretman poremećaja ponašanja. Za procenu egzekutivnih funkcija upotrebljeni su Dodrilova verzija Strup testa, Test praćenja traga i Raspon cifara unazad.
Rezultati istraživanja ukazuju na to da su radna memorija i kognitivna flek- sibilnost značajno povezani sa prosečnom ocenom tokom studiranja. Za uspeh studenata Logopedije je značajniji kapacitet radne memorije, a za studente Prevencije kognitivna fleksibilnost. Egzekutivne funkcije se nisu pokazale kao značajan činilac dužine studiranja., The aim of this research is to determine the relation between basic executive functions and success in studying (overall average grade and length of study). The sample included 101 students of the Faculty of Special Education and Rehabilitation attending two study programs: Speech Therapy and Prevention and Treatment of Behavioral
Disorders. Dodrill’s version of the Stroop Test, Trail Making Test, and Backward Digit Span were used to assess executive functions.
The research results indicate that working memory and cognitive flexibility are significantly related to the overall average grade of students. Working memory capacity is more important for the success of Speech Therapy students, and cognitive flexibility for students studying “Prevention“ program.
Executive functions did not prove to be a significant factor of the length of study.",
publisher = "Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju (ICF)",
journal = "Zbornik radova - Nacionalni naučni skup " obrazovanje i rehabilitacija odraslih osoba sa smetnjama u razvoju i problemima u ponašanju ", Beograd, Srbija, 21. decembar 2022. godine",
title = "Da li je nivo egzekutivnih funkcija bitan činilac uspešnog studiranja?, Is the level of executive functioning important for academic success among university students?",
pages = "200-193",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4965"
}

Buha, N.,& Gligorović, M.. (2022). Da li je nivo egzekutivnih funkcija bitan činilac uspešnog studiranja?. in Zbornik radova - Nacionalni naučni skup " obrazovanje i rehabilitacija odraslih osoba sa smetnjama u razvoju i problemima u ponašanju ", Beograd, Srbija, 21. decembar 2022. godine
Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju (ICF)., 193-200.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4965

Buha N, Gligorović M. Da li je nivo egzekutivnih funkcija bitan činilac uspešnog studiranja?. in Zbornik radova - Nacionalni naučni skup " obrazovanje i rehabilitacija odraslih osoba sa smetnjama u razvoju i problemima u ponašanju ", Beograd, Srbija, 21. decembar 2022. godine. 2022;:193-200.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4965 .

Buha, Nataša, Gligorović, Milica, "Da li je nivo egzekutivnih funkcija bitan činilac uspešnog studiranja?" in Zbornik radova - Nacionalni naučni skup " obrazovanje i rehabilitacija odraslih osoba sa smetnjama u razvoju i problemima u ponašanju ", Beograd, Srbija, 21. decembar 2022. godine (2022):193-200,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4965 .

TY  - BOOK
AU  - Buha, Nataša
AU  - Gligorović, Milica
PY  - 2021
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/4778
AB  - Pod bazičnim akademskim veštinama podrazumeva se set sposobnosti,
veština i ponašanja koji je neophodan za savladavanje različitih nastavnih sadržaja
tokom procesa školovanja, a njihovo usvajanje počiva na nizu kognitivnih
sposobnosti i veština različite složenosti, uključujući mogućnosti praćenja,
upamćivanja i reprodukovanja informacija, planiranje, organizaciju i kontrolu
aktivnosti, samostalnost u radu i odgovorno ponašanje prema osobama i obavezama
u školskom okruženju. Bazične akademske veštine, pod kojima se u užem
smislu podrazumevaju čitanje, pisanje i matematičke veštine, istovremeno predstavljaju
obrazovni ishod i sredstvo za ovladavanje širokim spektrom drugih
znanja i veština (DiPerna et al., 2002; Fleming & Malone, 1983). Osim sticanja
raznorodnih znanja i složenijih veština, bazične akademske veštine važne su i za
sve ostale sfere svakodnevnog života. Dobre matematičke veštine su, na primer,
povezane s donošenjem adekvatnih finansijskih odluka (Agarwal & Mazumder,
2013), a, nasuprot tome, lošije razumevanje medicinskih informacija češće se javlja
kod osoba sa nižim nivoom pismenosti i matematičkih veština, što se odražava
i na njihovo zdravlje (Anker & Kaufman, 2007) i na socioekonomski status
(Cai & Kalb, 2006).
Na osnovu rezultata nekih istraživanja bazične akademske veštine povezane
su i sa socioemocionalnim statusom, pri čemu veština čitanja pozitivno korelira sa
nivoom samopoštovanja (Kiuru et al., 2012), a negativno s pojavom delinkvencije
(Svensson, 2011).
PB  - Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation
T2  - Specifične smetnje u učenju
T1  - Specifične smetnje u učenju
EP  - 247
SP  - 1
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4778
ER  - 

@book{
author = "Buha, Nataša and Gligorović, Milica",
year = "2021",
abstract = "Pod bazičnim akademskim veštinama podrazumeva se set sposobnosti,
veština i ponašanja koji je neophodan za savladavanje različitih nastavnih sadržaja
tokom procesa školovanja, a njihovo usvajanje počiva na nizu kognitivnih
sposobnosti i veština različite složenosti, uključujući mogućnosti praćenja,
upamćivanja i reprodukovanja informacija, planiranje, organizaciju i kontrolu
aktivnosti, samostalnost u radu i odgovorno ponašanje prema osobama i obavezama
u školskom okruženju. Bazične akademske veštine, pod kojima se u užem
smislu podrazumevaju čitanje, pisanje i matematičke veštine, istovremeno predstavljaju
obrazovni ishod i sredstvo za ovladavanje širokim spektrom drugih
znanja i veština (DiPerna et al., 2002; Fleming & Malone, 1983). Osim sticanja
raznorodnih znanja i složenijih veština, bazične akademske veštine važne su i za
sve ostale sfere svakodnevnog života. Dobre matematičke veštine su, na primer,
povezane s donošenjem adekvatnih finansijskih odluka (Agarwal & Mazumder,
2013), a, nasuprot tome, lošije razumevanje medicinskih informacija češće se javlja
kod osoba sa nižim nivoom pismenosti i matematičkih veština, što se odražava
i na njihovo zdravlje (Anker & Kaufman, 2007) i na socioekonomski status
(Cai & Kalb, 2006).
Na osnovu rezultata nekih istraživanja bazične akademske veštine povezane
su i sa socioemocionalnim statusom, pri čemu veština čitanja pozitivno korelira sa
nivoom samopoštovanja (Kiuru et al., 2012), a negativno s pojavom delinkvencije
(Svensson, 2011).",
publisher = "Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation",
journal = "Specifične smetnje u učenju",
title = "Specifične smetnje u učenju",
pages = "247-1",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4778"
}

Buha, N.,& Gligorović, M.. (2021). Specifične smetnje u učenju. in Specifične smetnje u učenju
Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation., 1-247.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4778

Buha N, Gligorović M. Specifične smetnje u učenju. in Specifične smetnje u učenju. 2021;:1-247.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4778 .

Buha, Nataša, Gligorović, Milica, "Specifične smetnje u učenju" in Specifične smetnje u učenju (2021):1-247,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4778 .

TY  - CONF
AU  - Buha, Nataša
AU  - Gligorović, Milica
PY  - 2021
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/3824
AB  - Uvod: Viskonsin test sortiranja karata predstavlja jedan od najpoznatijih i najčešće korišćenih instrumenata za procenu egzekutivnih funkcija. Reč je o kompleksnom zadatku budući da je prethodnim faktorskim analizama usta- novljeno da procenjuje kognitivnu fleksibilnost, testiranje hipoteze/rešavanje problema i sposobnost održavanja mentalnog seta, te kao takav ima značajno mesto u proceni sposobnosti dece sa neurorazvojnim poremećajima.
Cilj: Cilj ovog preliminarnog istraživanja je da se na uzorku dece tipičnog ra- zvoja, uzrasta 9 i 10 godina, proveri teza o kulturološkoj nezavisnosti Viskonsin testa sortiranja karata.
Metod: Uzorkom su obuhvaćeni učenici dve beogradske osnovne škole (N=104), oba pola (49% devojčica i 51% dečaka), koji pohađaju treći (43,3%) i četvrti razred (56,7%). Test je primenjen na standardan način, a skorovanje je izvršeno rukovodeći se originalnim uputstvima iz priručnika. Ukupno je anali- zirano devet skorova.
Rezultati: Na osnovu deskriptivne analize i poređenjem rezultata sa original- nim (američkim) normama, utvrđeno je da naši ispitanici ostvaruju lošije po- stignuće na gotovo svim varijablama, pri čemu su razlike izraženije kod starijih ispitanika (uzrast od 10 godina). Kod devetogodišnjaka, najizraženija razlika je u domenu inicijalne konceptualizacije (20,08 vs. 14,47), dok su izraženije razli- ke kod desetogodišnjaka rasprostranjenije, i obuhvataju broj sortiranih kate- gorija (4,98 vs. 5,71) i prekinutih setova (1,27 vs. 0,55), ukupan broj potrošenih karata do završetka zadatka (111,61 vs. 98,41), te procenat grešaka (30,65 vs. 23,97) i konceptualnih odgovora (61,43 vs. 70,41). Postignuće naših desetogo- dišnjaka više odgovara uzrastu od devet godina normativnog uzorka.
Zaključak: Dobijeni rezultati ukazuju na mogućnost nešto drugačije dinamike razvoja sposobnosti obuhvaćenih Viskonsin testom sortiranja karata u popu- laciji dece iz Srbije i potrebu za normiranjem testa utvrđivanjem potencijalnih kulturoloških činilaca postignuća, kako bi njegova primena u kliničkoj praksi bila pouzdanija.
AB  - Introduction: The Wisconsin Card Sorting Test (WCST) is one of the most well-known and commonly used instrument for assessing executive functions. It is a complex task since previous factor analysis studies have revealed that this test assesses cognitive flexibility, hypothesis testing/ problem solving and the ability to maintain a mental set, and as such has a significant place in assessing the abilities of children with neurodevelopmental disorders.
Aim: The aim of this preliminarily research is to test the thesis that Wisconsin Card Sorting Test is culture-free, on a sample of children of typical development, aged 9 and 10.
Method: The sample included students from two Belgrade primary schools (N=104), both sexes (49% girls and 51% boys), who attend the third (43.3%) and fourth grade (56.7%).
The test was applied in the standard way, and the scoring was performed following the original instructions from the WCST Manual. A total of nine scores were analyzed.
Results: Based on the descriptive analysis and comparing the results with the original (American) norms, it was determined that our participants performed less well on almost all variables, with differences being more pronounced in older participants (aged 10 years). In nine-year-olds, the most pronounced difference is in the domain of initial conceptualization (Trials to complete first category; 20.08 vs. 14.47), while more pronounced differences in ten-year-olds are more widespread, and include the Number of completed categories (4.98 vs. 5.71) and Failure to maintain set (1.27 vs. 0.55), the Total number of trials administered (111.61 vs. 98.41), and the Percent of errors (30.65 vs. 23.97) and Conceptual level responses (61.43 vs. 70.41). The achievement of our ten-year-olds is more in line with the age of nine years of the normative sample.
Conclusion: The obtained results indicate the possibility of slightly different developmental trend of abilities assessed by the WCST in the population of children from Serbia and the need to standardize the test by determining potential cultural factors of achievement, so that its application in clinical practice would be more reliable.
PB  - Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju / University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation Publishing Center of the Faculty
C3  - Zbornik radova - 11. Međunarodni naučni skup „Specijalna edukacija i rehabilitacija danas“, Beograd, Srbija, 29–30.10.2021.
T1  - Postignuće dece tipičnog razvoja na viskonsin testu sortiranja karata
T1  - Performance of typically developed children on the wisconsin card sorting test
EP  - 423
SP  - 417
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3824
ER  - 

@conference{
author = "Buha, Nataša and Gligorović, Milica",
year = "2021",
abstract = "Uvod: Viskonsin test sortiranja karata predstavlja jedan od najpoznatijih i najčešće korišćenih instrumenata za procenu egzekutivnih funkcija. Reč je o kompleksnom zadatku budući da je prethodnim faktorskim analizama usta- novljeno da procenjuje kognitivnu fleksibilnost, testiranje hipoteze/rešavanje problema i sposobnost održavanja mentalnog seta, te kao takav ima značajno mesto u proceni sposobnosti dece sa neurorazvojnim poremećajima.
Cilj: Cilj ovog preliminarnog istraživanja je da se na uzorku dece tipičnog ra- zvoja, uzrasta 9 i 10 godina, proveri teza o kulturološkoj nezavisnosti Viskonsin testa sortiranja karata.
Metod: Uzorkom su obuhvaćeni učenici dve beogradske osnovne škole (N=104), oba pola (49% devojčica i 51% dečaka), koji pohađaju treći (43,3%) i četvrti razred (56,7%). Test je primenjen na standardan način, a skorovanje je izvršeno rukovodeći se originalnim uputstvima iz priručnika. Ukupno je anali- zirano devet skorova.
Rezultati: Na osnovu deskriptivne analize i poređenjem rezultata sa original- nim (američkim) normama, utvrđeno je da naši ispitanici ostvaruju lošije po- stignuće na gotovo svim varijablama, pri čemu su razlike izraženije kod starijih ispitanika (uzrast od 10 godina). Kod devetogodišnjaka, najizraženija razlika je u domenu inicijalne konceptualizacije (20,08 vs. 14,47), dok su izraženije razli- ke kod desetogodišnjaka rasprostranjenije, i obuhvataju broj sortiranih kate- gorija (4,98 vs. 5,71) i prekinutih setova (1,27 vs. 0,55), ukupan broj potrošenih karata do završetka zadatka (111,61 vs. 98,41), te procenat grešaka (30,65 vs. 23,97) i konceptualnih odgovora (61,43 vs. 70,41). Postignuće naših desetogo- dišnjaka više odgovara uzrastu od devet godina normativnog uzorka.
Zaključak: Dobijeni rezultati ukazuju na mogućnost nešto drugačije dinamike razvoja sposobnosti obuhvaćenih Viskonsin testom sortiranja karata u popu- laciji dece iz Srbije i potrebu za normiranjem testa utvrđivanjem potencijalnih kulturoloških činilaca postignuća, kako bi njegova primena u kliničkoj praksi bila pouzdanija., Introduction: The Wisconsin Card Sorting Test (WCST) is one of the most well-known and commonly used instrument for assessing executive functions. It is a complex task since previous factor analysis studies have revealed that this test assesses cognitive flexibility, hypothesis testing/ problem solving and the ability to maintain a mental set, and as such has a significant place in assessing the abilities of children with neurodevelopmental disorders.
Aim: The aim of this preliminarily research is to test the thesis that Wisconsin Card Sorting Test is culture-free, on a sample of children of typical development, aged 9 and 10.
Method: The sample included students from two Belgrade primary schools (N=104), both sexes (49% girls and 51% boys), who attend the third (43.3%) and fourth grade (56.7%).
The test was applied in the standard way, and the scoring was performed following the original instructions from the WCST Manual. A total of nine scores were analyzed.
Results: Based on the descriptive analysis and comparing the results with the original (American) norms, it was determined that our participants performed less well on almost all variables, with differences being more pronounced in older participants (aged 10 years). In nine-year-olds, the most pronounced difference is in the domain of initial conceptualization (Trials to complete first category; 20.08 vs. 14.47), while more pronounced differences in ten-year-olds are more widespread, and include the Number of completed categories (4.98 vs. 5.71) and Failure to maintain set (1.27 vs. 0.55), the Total number of trials administered (111.61 vs. 98.41), and the Percent of errors (30.65 vs. 23.97) and Conceptual level responses (61.43 vs. 70.41). The achievement of our ten-year-olds is more in line with the age of nine years of the normative sample.
Conclusion: The obtained results indicate the possibility of slightly different developmental trend of abilities assessed by the WCST in the population of children from Serbia and the need to standardize the test by determining potential cultural factors of achievement, so that its application in clinical practice would be more reliable.",
publisher = "Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju / University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation Publishing Center of the Faculty",
journal = "Zbornik radova - 11. Međunarodni naučni skup „Specijalna edukacija i rehabilitacija danas“, Beograd, Srbija, 29–30.10.2021.",
title = "Postignuće dece tipičnog razvoja na viskonsin testu sortiranja karata, Performance of typically developed children on the wisconsin card sorting test",
pages = "423-417",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3824"
}

Buha, N.,& Gligorović, M.. (2021). Postignuće dece tipičnog razvoja na viskonsin testu sortiranja karata. in Zbornik radova - 11. Međunarodni naučni skup „Specijalna edukacija i rehabilitacija danas“, Beograd, Srbija, 29–30.10.2021.
Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju / University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation Publishing Center of the Faculty., 417-423.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3824

Buha N, Gligorović M. Postignuće dece tipičnog razvoja na viskonsin testu sortiranja karata. in Zbornik radova - 11. Međunarodni naučni skup „Specijalna edukacija i rehabilitacija danas“, Beograd, Srbija, 29–30.10.2021.. 2021;:417-423.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3824 .

Buha, Nataša, Gligorović, Milica, "Postignuće dece tipičnog razvoja na viskonsin testu sortiranja karata" in Zbornik radova - 11. Međunarodni naučni skup „Specijalna edukacija i rehabilitacija danas“, Beograd, Srbija, 29–30.10.2021. (2021):417-423,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3824 .

TY  - CONF
AU  - Gligorović, Milica
AU  - Buha, Nataša
AU  - Vučinić, Vesna
PY  - 2021
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/3826
AB  - Uvod: Razvoj govorno-jezičkih sposobnosti je jedan od krucijalnih činilaca akademskog postignuća i socijalizacije.
Cilj: Istraživanje je sprovedeno s ciljem da se utvrdi dinamika razvoja ekspre- sivnog govora kod dece tipičnog razvoja od šest do devet godina.
Metod: U istraživanju je učestvovalo 111 dece tipičnog razvoja, učenika beo- gradskih osnovnih škola, oba pola (49,5% devojčica), uzrasta 6-9,11 godina (sta- rost u mesecima: AS=95,09; SD=16,82). Ispitanici su prema uzrastu podeljeni u četiri grupe. Uzorak je ujednačen prema uzrastu i polu ispitanika (p=0,785). Za procenu ekspresivnog govora primenjen je Protokol za procenu ekspresivnog govora, koji sadrži zadatke za procenu imenovanja, automatskog i neautomst- skog govora, dijaloškog i produktivnog govora. Rezultati Protokola analizirani su pojedinačno i u formi opšteg skora ekspresivnog govora. U statističkoj obradi podataka korišćene su deskriptivne statističke mere, Pirsonov koeficijent korela- cije, χ2 test, multivarijatna analiza varijanse (MANOVA) i post hoc test.
Rezultati: Primenom analize varijanse utvrđeno je da je uzrast značajan čini- lac postignuća na zadacima imenovanja (p≤0,000), neautomatskog govora (p≤0,000) i produktivnog govora (p≤0,000), dok u domenima automatskog (p=0,207) i dijaloškog govora (p=0,609) odnos nije značajan, iako se uočavaju izvesne razlike aritmetičkih sredina u korist dece starijeg uzrasta. Utvrđen je sta- tistički značajan odnos uzrasta i opšteg skora ekspresivnog govora (p≤0,000), a uzrastom se može objasniti 47,3% varijabilnosti rezultata (η2part=0,473).
Primenom post hoc analize ustanovljeno je da se statistički značajne razlike (p=0,007-0,000) javljaju između svih uzrasnih grupa sem osmogodišnjaka i devetogodišnjaka (p=0,993), što bi se moglo objasniti karakteristikama prime- njenog instrumenta, ali i specifičnostima dinamike razvoja sposobnosti u tom uzrasnom periodu. Analizom percentilnih rangova nije utvrđeno odstupanje koje bi ukazalo na postojanje specifičnih jezičkih poremećaja ili intelektualne ometenosti kod ispitanika koji su učestvovali u istraživanju. 
Zaključak: Sumirajući rezultate možemo da zaključimo da je razvoj ekspre- sivnog govora kod većine dece koja su učestvovala u istraživanju u skladu sa razvojnim miljokazima.
AB  - Introduction: The development of speech and language skills is one of the crucial factors of academic achievement and socialization.
Aim: The research was conducted with the aim to determine the dynamics of expressive speech development in typically developed children from six to nine years of age.
Method: The sample consisted of 111 children with typical development, of both genders (49.5% of girls), aged between 6 and 9.11 years (age in months: M=95.09, SD=16.82).
Participants were distributed into four age groups. The number of girls and boys was relatively equally distributed in all age groups (p=0.785). Expressive speech was assessed by the Protocol for the Assessment of Expressive Speech that contains tasks for assessing naming ability, automatic and non-automatic speech, dialogue speech and productive form of speech. The results of the Protocol were analyzed by sub-domains and in the form of a general score of expressive speech. In statistical data processing we employed descriptive statistical measures, Pearson’s correlation coefficient, χ2 test, multivariate analysis of variance (MANOVA) and post hoc test.
Results: Using the analysis of variance, it was found that age is a significant factor in achievement on the tasks of naming (p≤.000), non-automatic speech (p≤.000) and productive speech (p≤.000), while in the domains of automatic (p=.207) and dialogic speech (p=.609) the relationship is not significant, although some differences in arithmetic means are observed in favor of older children. A statistically significant relationship between age and the general score of expressive speech (p≤.000) was found, and 47.3% of the variability of the results can be explained by age (η2part=.473). Using post hoc analysis, it was found that statistically significant differences (p=.007-.000) occur between all age groups except eight- year-olds and nine-year-olds (p=.993), which could be explained by the characteristics of the applied instrument, but also by the specifics of developmental dynamic at that age period.
The analysis of percentile ranks did not reveal any deviation that would indicate the existence of specific language disorders or intellectual disability.
Conclusion: Summarizing the results, we can conclude that the development of expressive speech is in line with developmental milestones in most children who participated in the research.
PB  - Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju / University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation Publishing Center of the Faculty
C3  - Zbornik radova - 11. Međunarodni naučni skup „Specijalna edukacija i rehabilitacija danas“, Beograd, Srbija, 29–30.10.2021.
T1  - Ekspresivni govor kod dece mlađeg školskog uzrasta
T1  - Expressive speech in younger school-aged children
EP  - 406
SP  - 399
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3826
ER  - 

@conference{
author = "Gligorović, Milica and Buha, Nataša and Vučinić, Vesna",
year = "2021",
abstract = "Uvod: Razvoj govorno-jezičkih sposobnosti je jedan od krucijalnih činilaca akademskog postignuća i socijalizacije.
Cilj: Istraživanje je sprovedeno s ciljem da se utvrdi dinamika razvoja ekspre- sivnog govora kod dece tipičnog razvoja od šest do devet godina.
Metod: U istraživanju je učestvovalo 111 dece tipičnog razvoja, učenika beo- gradskih osnovnih škola, oba pola (49,5% devojčica), uzrasta 6-9,11 godina (sta- rost u mesecima: AS=95,09; SD=16,82). Ispitanici su prema uzrastu podeljeni u četiri grupe. Uzorak je ujednačen prema uzrastu i polu ispitanika (p=0,785). Za procenu ekspresivnog govora primenjen je Protokol za procenu ekspresivnog govora, koji sadrži zadatke za procenu imenovanja, automatskog i neautomst- skog govora, dijaloškog i produktivnog govora. Rezultati Protokola analizirani su pojedinačno i u formi opšteg skora ekspresivnog govora. U statističkoj obradi podataka korišćene su deskriptivne statističke mere, Pirsonov koeficijent korela- cije, χ2 test, multivarijatna analiza varijanse (MANOVA) i post hoc test.
Rezultati: Primenom analize varijanse utvrđeno je da je uzrast značajan čini- lac postignuća na zadacima imenovanja (p≤0,000), neautomatskog govora (p≤0,000) i produktivnog govora (p≤0,000), dok u domenima automatskog (p=0,207) i dijaloškog govora (p=0,609) odnos nije značajan, iako se uočavaju izvesne razlike aritmetičkih sredina u korist dece starijeg uzrasta. Utvrđen je sta- tistički značajan odnos uzrasta i opšteg skora ekspresivnog govora (p≤0,000), a uzrastom se može objasniti 47,3% varijabilnosti rezultata (η2part=0,473).
Primenom post hoc analize ustanovljeno je da se statistički značajne razlike (p=0,007-0,000) javljaju između svih uzrasnih grupa sem osmogodišnjaka i devetogodišnjaka (p=0,993), što bi se moglo objasniti karakteristikama prime- njenog instrumenta, ali i specifičnostima dinamike razvoja sposobnosti u tom uzrasnom periodu. Analizom percentilnih rangova nije utvrđeno odstupanje koje bi ukazalo na postojanje specifičnih jezičkih poremećaja ili intelektualne ometenosti kod ispitanika koji su učestvovali u istraživanju. 
Zaključak: Sumirajući rezultate možemo da zaključimo da je razvoj ekspre- sivnog govora kod većine dece koja su učestvovala u istraživanju u skladu sa razvojnim miljokazima., Introduction: The development of speech and language skills is one of the crucial factors of academic achievement and socialization.
Aim: The research was conducted with the aim to determine the dynamics of expressive speech development in typically developed children from six to nine years of age.
Method: The sample consisted of 111 children with typical development, of both genders (49.5% of girls), aged between 6 and 9.11 years (age in months: M=95.09, SD=16.82).
Participants were distributed into four age groups. The number of girls and boys was relatively equally distributed in all age groups (p=0.785). Expressive speech was assessed by the Protocol for the Assessment of Expressive Speech that contains tasks for assessing naming ability, automatic and non-automatic speech, dialogue speech and productive form of speech. The results of the Protocol were analyzed by sub-domains and in the form of a general score of expressive speech. In statistical data processing we employed descriptive statistical measures, Pearson’s correlation coefficient, χ2 test, multivariate analysis of variance (MANOVA) and post hoc test.
Results: Using the analysis of variance, it was found that age is a significant factor in achievement on the tasks of naming (p≤.000), non-automatic speech (p≤.000) and productive speech (p≤.000), while in the domains of automatic (p=.207) and dialogic speech (p=.609) the relationship is not significant, although some differences in arithmetic means are observed in favor of older children. A statistically significant relationship between age and the general score of expressive speech (p≤.000) was found, and 47.3% of the variability of the results can be explained by age (η2part=.473). Using post hoc analysis, it was found that statistically significant differences (p=.007-.000) occur between all age groups except eight- year-olds and nine-year-olds (p=.993), which could be explained by the characteristics of the applied instrument, but also by the specifics of developmental dynamic at that age period.
The analysis of percentile ranks did not reveal any deviation that would indicate the existence of specific language disorders or intellectual disability.
Conclusion: Summarizing the results, we can conclude that the development of expressive speech is in line with developmental milestones in most children who participated in the research.",
publisher = "Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju / University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation Publishing Center of the Faculty",
journal = "Zbornik radova - 11. Međunarodni naučni skup „Specijalna edukacija i rehabilitacija danas“, Beograd, Srbija, 29–30.10.2021.",
title = "Ekspresivni govor kod dece mlađeg školskog uzrasta, Expressive speech in younger school-aged children",
pages = "406-399",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3826"
}

Gligorović, M., Buha, N.,& Vučinić, V.. (2021). Ekspresivni govor kod dece mlađeg školskog uzrasta. in Zbornik radova - 11. Međunarodni naučni skup „Specijalna edukacija i rehabilitacija danas“, Beograd, Srbija, 29–30.10.2021.
Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju / University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation Publishing Center of the Faculty., 399-406.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3826

Gligorović M, Buha N, Vučinić V. Ekspresivni govor kod dece mlađeg školskog uzrasta. in Zbornik radova - 11. Međunarodni naučni skup „Specijalna edukacija i rehabilitacija danas“, Beograd, Srbija, 29–30.10.2021.. 2021;:399-406.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3826 .

Gligorović, Milica, Buha, Nataša, Vučinić, Vesna, "Ekspresivni govor kod dece mlađeg školskog uzrasta" in Zbornik radova - 11. Međunarodni naučni skup „Specijalna edukacija i rehabilitacija danas“, Beograd, Srbija, 29–30.10.2021. (2021):399-406,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3826 .

TY  - CONF
AU  - Buha, Nataša
AU  - Gligorović, Milica
PY  - 2021
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/3737
AB  - Uvod: Viskonsin test sortiranja karata predstavlja jedan od najpoznatijih i najčešće korišćenih instrumenata za procenu egzekutivnih funkcija. Reč je o kompleksnom zadatku budući da je prethodnim faktorskim analizama ustanovljeno da procenjuje kognitivnu fleksibilnost, testiranje hipoteze/ rešavanje problema i sposobnost održavanja mentalnog seta, te kao takav ima značajno mesto u proceni sposobnosti dece sa neurorazvojnim poremećajima.
Cilj: Cilj ovog preliminarnog istraživanja je da se na uzorku dece tipičnog razvoja, uzrasta 9 i 10 godina, proveri teza o kulturološkoj nezavisnosti Viskonsin testa sortiranja karata.
Metod: Uzorkom su obuhvaćeni učenici dve beogradske osnovne škole (N=104), oba pola (49% devojčica i 51% dečaka), koji pohađaju treći (43,3%) i četvrti razred (56,7%). Test je primenjen na standardan način, a skorovanje je izvršeno rukovodeći se originalnim uputstvima iz priručnika.
Ukupno je analizirano devet skorova.
Rezultati: Na osnovu deskriptivne analize i poređenjem rezultata sa originalnim (američkim) normama, utvrđeno je da naši ispitanici ostvaruju lošije postignuće na gotovo svim varijablama, pri čemu su razlike izraženije kod starijih ispitanika (uzrast od 10 godina). Kod devetogodišnjaka, najizraženija razlika je u domenu inicijalne konceptualizacije (20,08 vs. 14,47), dok su izraženije razlike kod desetogodišnjaka rasprostranjenije, i obuhvataju broj sortiranih kategorija (4,98 vs. 5,71) i prekinutih setova (1,27 vs. 0,55), ukupan broj potrošenih karata do završetka zadatka (111,61 vs. 98,41), te procenat grešaka (30,65 vs. 23,97) i konceptualnih odgovora (61,43 vs. 70,41). Postignuće naših desetogodišnjaka više odgovara uzrastu od devet godina normativnog uzorka.
Zaključak: Dobijeni rezultati ukazuju na mogućnost nešto drugačije dinamike razvoja sposobnosti obuhvaćenih Viskonsin testom sortiranja karata u populaciji dece iz Srbije i potrebu za normiranjem testa utvrđivanjem potencijalnih kulturoloških činilaca postignuća, kako bi njegova primena u kliničkoj praksi bila pouzdanija.
AB  - Introduction: The Wisconsin Card Sorting Test is one of the most well- known and commonly used instruments for assessing executive functions.
It is a complex task since previous factor analysis studies have revealed that this test assesses cognitive flexibility, hypothesis testing/problem solving and the ability to maintain a mental set, and as such has a significant place in assessing the abilities of children with neurodevelopmental disorders.
Aim: The aim of this preliminarily research is to test the thesis that Wisconsin Card Sorting Test is culture-free, on a sample of children of typical development, aged 9 and 10.
Method: The sample included students from two Belgrade primary schools (N=104), of both genders (49% girls and 51% boys), who attended the third (43.3%) and fourth grade (56.7%). The test was applied in the standard way, and the scoring was performed following the original instructions from the Wisconsin Card Sorting Test Manual. A total of nine scores were analyzed.
Results: On the basis of descriptive analysis and comparing the results with the original (American) norms, it was determined that our participants performed worse on almost all variables, with differences being more pronounced in older participants (10 years of age). In nine- year-olds, the most pronounced difference was in the domain of initial conceptualization (20.08 vs. 14.47), while more pronounced differences in ten-year-olds were more widespread, and included the Number of completed categories (4.98 vs. 5.71) and Failure to maintain set (1.27 vs. 0.55), the Total number of trials administered (111.61 vs. 98.41), and the Percent of errors (30.65 vs. 23.97) and Conceptual level responses (61.43 vs. 70.41). The achievement of our ten-year-olds was more in line with nine years of age of the normative sample.
Conclusion: The obtained results indicate the possibility of slightly different developmental trend of abilities assessed by the Wisconsin Card Sorting Test in the population of children from Serbia and the need to standardize the test by determining potential cultural factors of achievement, so that its application in clinical practice would be more reliable.
PB  - Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju / University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation
C3  - Zbornik rezimea 11. Međunarodni naučni skup Specijalna edukacija i rehabilitacija danas Beograd, 29–30. oktobar 2021. godine
T1  - Postignuće dece tipičnog razvoja na viskonsin testu sortiranja karata
T1  - Performance of typically developing children on the wisconsin card sorting test
EP  - 157
SP  - 156
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3737
ER  - 

@conference{
author = "Buha, Nataša and Gligorović, Milica",
year = "2021",
abstract = "Uvod: Viskonsin test sortiranja karata predstavlja jedan od najpoznatijih i najčešće korišćenih instrumenata za procenu egzekutivnih funkcija. Reč je o kompleksnom zadatku budući da je prethodnim faktorskim analizama ustanovljeno da procenjuje kognitivnu fleksibilnost, testiranje hipoteze/ rešavanje problema i sposobnost održavanja mentalnog seta, te kao takav ima značajno mesto u proceni sposobnosti dece sa neurorazvojnim poremećajima.
Cilj: Cilj ovog preliminarnog istraživanja je da se na uzorku dece tipičnog razvoja, uzrasta 9 i 10 godina, proveri teza o kulturološkoj nezavisnosti Viskonsin testa sortiranja karata.
Metod: Uzorkom su obuhvaćeni učenici dve beogradske osnovne škole (N=104), oba pola (49% devojčica i 51% dečaka), koji pohađaju treći (43,3%) i četvrti razred (56,7%). Test je primenjen na standardan način, a skorovanje je izvršeno rukovodeći se originalnim uputstvima iz priručnika.
Ukupno je analizirano devet skorova.
Rezultati: Na osnovu deskriptivne analize i poređenjem rezultata sa originalnim (američkim) normama, utvrđeno je da naši ispitanici ostvaruju lošije postignuće na gotovo svim varijablama, pri čemu su razlike izraženije kod starijih ispitanika (uzrast od 10 godina). Kod devetogodišnjaka, najizraženija razlika je u domenu inicijalne konceptualizacije (20,08 vs. 14,47), dok su izraženije razlike kod desetogodišnjaka rasprostranjenije, i obuhvataju broj sortiranih kategorija (4,98 vs. 5,71) i prekinutih setova (1,27 vs. 0,55), ukupan broj potrošenih karata do završetka zadatka (111,61 vs. 98,41), te procenat grešaka (30,65 vs. 23,97) i konceptualnih odgovora (61,43 vs. 70,41). Postignuće naših desetogodišnjaka više odgovara uzrastu od devet godina normativnog uzorka.
Zaključak: Dobijeni rezultati ukazuju na mogućnost nešto drugačije dinamike razvoja sposobnosti obuhvaćenih Viskonsin testom sortiranja karata u populaciji dece iz Srbije i potrebu za normiranjem testa utvrđivanjem potencijalnih kulturoloških činilaca postignuća, kako bi njegova primena u kliničkoj praksi bila pouzdanija., Introduction: The Wisconsin Card Sorting Test is one of the most well- known and commonly used instruments for assessing executive functions.
It is a complex task since previous factor analysis studies have revealed that this test assesses cognitive flexibility, hypothesis testing/problem solving and the ability to maintain a mental set, and as such has a significant place in assessing the abilities of children with neurodevelopmental disorders.
Aim: The aim of this preliminarily research is to test the thesis that Wisconsin Card Sorting Test is culture-free, on a sample of children of typical development, aged 9 and 10.
Method: The sample included students from two Belgrade primary schools (N=104), of both genders (49% girls and 51% boys), who attended the third (43.3%) and fourth grade (56.7%). The test was applied in the standard way, and the scoring was performed following the original instructions from the Wisconsin Card Sorting Test Manual. A total of nine scores were analyzed.
Results: On the basis of descriptive analysis and comparing the results with the original (American) norms, it was determined that our participants performed worse on almost all variables, with differences being more pronounced in older participants (10 years of age). In nine- year-olds, the most pronounced difference was in the domain of initial conceptualization (20.08 vs. 14.47), while more pronounced differences in ten-year-olds were more widespread, and included the Number of completed categories (4.98 vs. 5.71) and Failure to maintain set (1.27 vs. 0.55), the Total number of trials administered (111.61 vs. 98.41), and the Percent of errors (30.65 vs. 23.97) and Conceptual level responses (61.43 vs. 70.41). The achievement of our ten-year-olds was more in line with nine years of age of the normative sample.
Conclusion: The obtained results indicate the possibility of slightly different developmental trend of abilities assessed by the Wisconsin Card Sorting Test in the population of children from Serbia and the need to standardize the test by determining potential cultural factors of achievement, so that its application in clinical practice would be more reliable.",
publisher = "Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju / University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation",
journal = "Zbornik rezimea 11. Međunarodni naučni skup Specijalna edukacija i rehabilitacija danas Beograd, 29–30. oktobar 2021. godine",
title = "Postignuće dece tipičnog razvoja na viskonsin testu sortiranja karata, Performance of typically developing children on the wisconsin card sorting test",
pages = "157-156",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3737"
}

Buha, N.,& Gligorović, M.. (2021). Postignuće dece tipičnog razvoja na viskonsin testu sortiranja karata. in Zbornik rezimea 11. Međunarodni naučni skup Specijalna edukacija i rehabilitacija danas Beograd, 29–30. oktobar 2021. godine
Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju / University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation., 156-157.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3737

Buha N, Gligorović M. Postignuće dece tipičnog razvoja na viskonsin testu sortiranja karata. in Zbornik rezimea 11. Međunarodni naučni skup Specijalna edukacija i rehabilitacija danas Beograd, 29–30. oktobar 2021. godine. 2021;:156-157.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3737 .

Buha, Nataša, Gligorović, Milica, "Postignuće dece tipičnog razvoja na viskonsin testu sortiranja karata" in Zbornik rezimea 11. Međunarodni naučni skup Specijalna edukacija i rehabilitacija danas Beograd, 29–30. oktobar 2021. godine (2021):156-157,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3737 .

TY  - CONF
AU  - Gligorović, Milica
AU  - Buha, Nataša
AU  - Vučinić, Vesna
PY  - 2021
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/3739
AB  - Uvod: Razvoj govorno-jezičkih sposobnosti je jedan od krucijalnih činilaca akademskog postignuća i socijalizacije.
Cilj: Istraživanje je sprovedeno s ciljem da se utvrdi dinamika razvoja ekspresivnog govora kod dece tipičnog razvoja od šest do devet godina.
Metod: U istraživanju je učestvovalo 111 dece tipičnog razvoja, učenika beogradskih osnovnih škola, oba pola (49,5% devojčica), uzrasta 6-9,11 godina (starost u mesecima: AS=95,09; SD=16,82). Ispitanici su prema uzrastu podeljeni u četiri grupe. Uzorak je ujednačen prema uzrastu i polu ispitanika (p=0,785). Za procenu ekspresivnog govora primenjen je Protokol za procenu ekspresivnog govora, koji sadrži zadatke za procenu imenovanja, automatskog i neautomstskog govora, dijaloškog i produktivnog govora. Rezultati Protokola analizirani su pojedinačno i u formi opšteg skora ekspresivnog govora. U statističkoj obradi podataka korišćene su deskriptivne statističke mere, Pirsonov koeficijent korelacije, χ2 test, multivarijatna analiza varijanse (MANOVA) i post hoc test.
Rezultati: Primenom analize varijanse utvrđeno je da je uzrast značajan činilac postignuća na zadacima imenovanja (p≤0,000), neautomatskog govora (p≤0,000) i produktivnog govora (p≤0,000), dok u domenima automatskog (p=0,207) i dijaloškog govora (p=0,609) odnos nije značajan, iako se uočavaju izvesne razlike aritmetičkih sredina u korist dece starijeg uzrasta. Utvrđen je statistički značajan odnos uzrasta i opšteg skora ekspresivnog govora (p≤0,000), a uzrastom se može objasniti 47,3% varijabilnosti rezultata (η2part=0,473). Primenom post hoc analize ustanovljeno je da se statistički značajne razlike (p=0,007-0,000) javljaju između svih uzrasnih grupa sem osmogodišnjaka i devetogodišnjaka (p=0,993), što bi se moglo objasniti karakteristikama primenjenog instrumenta, ali i specifičnostima dinamike razvoja sposobnosti u tom uzrasnom periodu. Analizom percentilnih rangova nije utvrđeno odstupanje koje bi ukazalo na postojanje specifičnih jezičkih poremećaja ili intelektualne ometenosti kod ispitanika koji su učestvovali u istraživanju.
Zaključak: Sumirajući rezultate možemo da zaključimo da je razvoj ekspresivnog govora kod većine dece koja su učestvovala u istraživanju u skladu sa razvojnim miljokazima.
AB  - Introduction: The development of speech and language skills is one of the crucial factors of academic achievement and socialization.
Aim: The research was conducted with the aim to determine the dynamics of expressive speech development in typically developed children from six to nine years of age.
Method: The sample consisted of 111 children with typical development, of both genders (49.5% of girls), aged between 6 and 9.11 years (age in months: M=95.09; SD=16.82). Participants were distributed into four age groups. The number of girls and boys was relatively equally distributed in all age groups (p=.785). Expressive speech was assessed by the Protocol for the Assessment of Expressive Speech that contains tasks for assessing naming ability, automatic and non-automatic speech, dialogue speech and productive form of speech. The results of the Protocol were analyzed by sub-domains and in the form of a general score of expressive speech. In statistical data processing we employed descriptive statistical measures, Pearson’s correlation coefficient, χ2 test, multivariate analysis of variance (MANOVA) and post hoc test.
Results: Using the analysis of variance, it was found that age was a significant factor in achievement on the tasks of naming (p≤.000), non- automatic speech (p≤.000) and productive speech (p≤.000), while in the domains of automatic (p=.207) and dialogic speech (p=.609) the relationship was not significant, although some differences in arithmetic means were observed in favor of older children. A statistically significant relationship between age and the general score of expressive speech (p≤.000) was found, and 47.3% of the variability of the results can be explained by age (η2part=.473). Using post hoc analysis, it was found that statistically significant differences (p=.007-.000) occur between all age groups except eight-year-olds and nine-year-olds (p=.993), which could be explained by the characteristics of the applied instrument, but also by the specifics of developmental dynamics at that age period. The analysis of percentile ranks did not reveal any deviation that would indicate the existence of specific language disorders or intellectual disability.
Conclusion: Summarizing the results, we can conclude that the development of expressive speech is in line with developmental milestones in most children who participated in the research.
PB  - Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju / University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation
C3  - Zbornik rezimea 11. Međunarodni naučni skup Specijalna edukacija i rehabilitacija danas Beograd, 29–30. oktobar 2021. godine
T1  - Ekspresivni govor kod dece mlađeg školskog uzrasta
T1  - Expressive speech in younger school-aged children
EP  - 150
SP  - 148
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3739
ER  - 

@conference{
author = "Gligorović, Milica and Buha, Nataša and Vučinić, Vesna",
year = "2021",
abstract = "Uvod: Razvoj govorno-jezičkih sposobnosti je jedan od krucijalnih činilaca akademskog postignuća i socijalizacije.
Cilj: Istraživanje je sprovedeno s ciljem da se utvrdi dinamika razvoja ekspresivnog govora kod dece tipičnog razvoja od šest do devet godina.
Metod: U istraživanju je učestvovalo 111 dece tipičnog razvoja, učenika beogradskih osnovnih škola, oba pola (49,5% devojčica), uzrasta 6-9,11 godina (starost u mesecima: AS=95,09; SD=16,82). Ispitanici su prema uzrastu podeljeni u četiri grupe. Uzorak je ujednačen prema uzrastu i polu ispitanika (p=0,785). Za procenu ekspresivnog govora primenjen je Protokol za procenu ekspresivnog govora, koji sadrži zadatke za procenu imenovanja, automatskog i neautomstskog govora, dijaloškog i produktivnog govora. Rezultati Protokola analizirani su pojedinačno i u formi opšteg skora ekspresivnog govora. U statističkoj obradi podataka korišćene su deskriptivne statističke mere, Pirsonov koeficijent korelacije, χ2 test, multivarijatna analiza varijanse (MANOVA) i post hoc test.
Rezultati: Primenom analize varijanse utvrđeno je da je uzrast značajan činilac postignuća na zadacima imenovanja (p≤0,000), neautomatskog govora (p≤0,000) i produktivnog govora (p≤0,000), dok u domenima automatskog (p=0,207) i dijaloškog govora (p=0,609) odnos nije značajan, iako se uočavaju izvesne razlike aritmetičkih sredina u korist dece starijeg uzrasta. Utvrđen je statistički značajan odnos uzrasta i opšteg skora ekspresivnog govora (p≤0,000), a uzrastom se može objasniti 47,3% varijabilnosti rezultata (η2part=0,473). Primenom post hoc analize ustanovljeno je da se statistički značajne razlike (p=0,007-0,000) javljaju između svih uzrasnih grupa sem osmogodišnjaka i devetogodišnjaka (p=0,993), što bi se moglo objasniti karakteristikama primenjenog instrumenta, ali i specifičnostima dinamike razvoja sposobnosti u tom uzrasnom periodu. Analizom percentilnih rangova nije utvrđeno odstupanje koje bi ukazalo na postojanje specifičnih jezičkih poremećaja ili intelektualne ometenosti kod ispitanika koji su učestvovali u istraživanju.
Zaključak: Sumirajući rezultate možemo da zaključimo da je razvoj ekspresivnog govora kod većine dece koja su učestvovala u istraživanju u skladu sa razvojnim miljokazima., Introduction: The development of speech and language skills is one of the crucial factors of academic achievement and socialization.
Aim: The research was conducted with the aim to determine the dynamics of expressive speech development in typically developed children from six to nine years of age.
Method: The sample consisted of 111 children with typical development, of both genders (49.5% of girls), aged between 6 and 9.11 years (age in months: M=95.09; SD=16.82). Participants were distributed into four age groups. The number of girls and boys was relatively equally distributed in all age groups (p=.785). Expressive speech was assessed by the Protocol for the Assessment of Expressive Speech that contains tasks for assessing naming ability, automatic and non-automatic speech, dialogue speech and productive form of speech. The results of the Protocol were analyzed by sub-domains and in the form of a general score of expressive speech. In statistical data processing we employed descriptive statistical measures, Pearson’s correlation coefficient, χ2 test, multivariate analysis of variance (MANOVA) and post hoc test.
Results: Using the analysis of variance, it was found that age was a significant factor in achievement on the tasks of naming (p≤.000), non- automatic speech (p≤.000) and productive speech (p≤.000), while in the domains of automatic (p=.207) and dialogic speech (p=.609) the relationship was not significant, although some differences in arithmetic means were observed in favor of older children. A statistically significant relationship between age and the general score of expressive speech (p≤.000) was found, and 47.3% of the variability of the results can be explained by age (η2part=.473). Using post hoc analysis, it was found that statistically significant differences (p=.007-.000) occur between all age groups except eight-year-olds and nine-year-olds (p=.993), which could be explained by the characteristics of the applied instrument, but also by the specifics of developmental dynamics at that age period. The analysis of percentile ranks did not reveal any deviation that would indicate the existence of specific language disorders or intellectual disability.
Conclusion: Summarizing the results, we can conclude that the development of expressive speech is in line with developmental milestones in most children who participated in the research.",
publisher = "Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju / University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation",
journal = "Zbornik rezimea 11. Međunarodni naučni skup Specijalna edukacija i rehabilitacija danas Beograd, 29–30. oktobar 2021. godine",
title = "Ekspresivni govor kod dece mlađeg školskog uzrasta, Expressive speech in younger school-aged children",
pages = "150-148",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3739"
}

Gligorović, M., Buha, N.,& Vučinić, V.. (2021). Ekspresivni govor kod dece mlađeg školskog uzrasta. in Zbornik rezimea 11. Međunarodni naučni skup Specijalna edukacija i rehabilitacija danas Beograd, 29–30. oktobar 2021. godine
Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju / University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation., 148-150.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3739

Gligorović M, Buha N, Vučinić V. Ekspresivni govor kod dece mlađeg školskog uzrasta. in Zbornik rezimea 11. Međunarodni naučni skup Specijalna edukacija i rehabilitacija danas Beograd, 29–30. oktobar 2021. godine. 2021;:148-150.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3739 .

Gligorović, Milica, Buha, Nataša, Vučinić, Vesna, "Ekspresivni govor kod dece mlađeg školskog uzrasta" in Zbornik rezimea 11. Međunarodni naučni skup Specijalna edukacija i rehabilitacija danas Beograd, 29–30. oktobar 2021. godine (2021):148-150,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3739 .

TY  - CONF
AU  - Buha, Nataša
AU  - Milošević, Simonida
AU  - Gligorović, Milica
PY  - 2020
UR  - http://www.icf.fasper.bg.ac.rs/zbornici/20201221_1-ZBORNIK-RADOVA-SKUP-NAC_2020.pdf
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/3449
AB  - The aim of this research is to determine the
relationship between teacher and direct assessment of the presence of attentional difficulties in younger school-aged children.
Thirty-eight children (42.1% of girls), aged between 7 and 11 years (expressed in months: M=106.2, SD=13.05) participated in the research. They attend I-IV grade of primary
school.
According to teacher’s opinion based on the observation of the child’s attention during school activities, the participants were grouped into two categories: attentive
(44.7%) and inattentive (55.3%) students.
Direct assessment of attention was conducted using tasks for assessing the span, maintenance and selectivity of attention that are part of the Protocol for the Assessment of Cognitive Abilities. Data on the presence
of ADHD symptoms were collected using a diagnostic interview of ADHD in children (ACE).
The analysis of the results revealed
statistically significant differences between groups of students who were characterized by teachers as attentive and inattentive on the attention span (p = 0.010) and selectivity
(p = 0.021) of visual attention.
The correlation between indirect and direct assessment of attention is statistically
significant in the domains of nonverbal auditory attention, attention maintenance and the number of errors on the task of selectivity of visual attention.
AB  - Cilj ovog istraživanja je da se utvrdi odnos između nastavničke i direktne procene prisustva teškoća u domenu pažnje kod dece mlađeg školskog uzrasta. U istraživanju je učestvovalo trideset osmoro ispitanika (42,1% devojčica), uzrasta 7-11 godina (izraženo u mesecima, AS = 106,21, SD = 13,05), učenika I-IV raz- reda osnovne škole. Na osnovu mišljenja nastavnika, zasnovanog na opservaciji pažnje deteta tokom školskih aktivnosti, ispitanici su grupisani u dve kategorije: pažljivi (44,7%) i nepažljivi (55,3%) učenici. Direktna procena pažnje sprovedena je primenom zadataka za procenu raspona, održavanja i selektivnosti pažnje koji pripadaju Protokolu za procenu kogni- tivnih sposobnosti. Podaci o prisustvu simptoma ADHD prikupljeni su pomoću Intervjua za evaluaciju prisustva ADHD kod dece. Analizom rezultata utvrđene su statistički značajne razlike među grupama učenika koje su nastavnici okarakterisali kao pažljive i nepažljive u dome- nu raspona (p = 0,010) i selektivnosti (p = 0,021) vizuelne pažnje. Korelacija rezultata Intervjua za evaluaciju prisustva ADHD kod dece i direktne pro- cene pažnje je statistički značajna u domenima neverbalne auditivne pažnje, održavanja pažnje i broja grešaka tokom rešavanja zadatka selektivnosti vizuelne pažnje.
PB  - Univerzitet u Beogradu - Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju
C3  - Nacionalni naučni skup „Evaluacija efekata inkluzivnog obrazovanja u republici Srbiji” - Zbornik radova
T1  - Nastavnička procena teškoća u domenu pažnje kod dece mlađeg školskog uzrasta
T1  - Teacher assessment of difficulties in the field of attention in younger school,aged
EP  - 61
SP  - 55
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3449
ER  - 

@conference{
author = "Buha, Nataša and Milošević, Simonida and Gligorović, Milica",
year = "2020",
abstract = "The aim of this research is to determine the
relationship between teacher and direct assessment of the presence of attentional difficulties in younger school-aged children.
Thirty-eight children (42.1% of girls), aged between 7 and 11 years (expressed in months: M=106.2, SD=13.05) participated in the research. They attend I-IV grade of primary
school.
According to teacher’s opinion based on the observation of the child’s attention during school activities, the participants were grouped into two categories: attentive
(44.7%) and inattentive (55.3%) students.
Direct assessment of attention was conducted using tasks for assessing the span, maintenance and selectivity of attention that are part of the Protocol for the Assessment of Cognitive Abilities. Data on the presence
of ADHD symptoms were collected using a diagnostic interview of ADHD in children (ACE).
The analysis of the results revealed
statistically significant differences between groups of students who were characterized by teachers as attentive and inattentive on the attention span (p = 0.010) and selectivity
(p = 0.021) of visual attention.
The correlation between indirect and direct assessment of attention is statistically
significant in the domains of nonverbal auditory attention, attention maintenance and the number of errors on the task of selectivity of visual attention., Cilj ovog istraživanja je da se utvrdi odnos između nastavničke i direktne procene prisustva teškoća u domenu pažnje kod dece mlađeg školskog uzrasta. U istraživanju je učestvovalo trideset osmoro ispitanika (42,1% devojčica), uzrasta 7-11 godina (izraženo u mesecima, AS = 106,21, SD = 13,05), učenika I-IV raz- reda osnovne škole. Na osnovu mišljenja nastavnika, zasnovanog na opservaciji pažnje deteta tokom školskih aktivnosti, ispitanici su grupisani u dve kategorije: pažljivi (44,7%) i nepažljivi (55,3%) učenici. Direktna procena pažnje sprovedena je primenom zadataka za procenu raspona, održavanja i selektivnosti pažnje koji pripadaju Protokolu za procenu kogni- tivnih sposobnosti. Podaci o prisustvu simptoma ADHD prikupljeni su pomoću Intervjua za evaluaciju prisustva ADHD kod dece. Analizom rezultata utvrđene su statistički značajne razlike među grupama učenika koje su nastavnici okarakterisali kao pažljive i nepažljive u dome- nu raspona (p = 0,010) i selektivnosti (p = 0,021) vizuelne pažnje. Korelacija rezultata Intervjua za evaluaciju prisustva ADHD kod dece i direktne pro- cene pažnje je statistički značajna u domenima neverbalne auditivne pažnje, održavanja pažnje i broja grešaka tokom rešavanja zadatka selektivnosti vizuelne pažnje.",
publisher = "Univerzitet u Beogradu - Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju",
journal = "Nacionalni naučni skup „Evaluacija efekata inkluzivnog obrazovanja u republici Srbiji” - Zbornik radova",
title = "Nastavnička procena teškoća u domenu pažnje kod dece mlađeg školskog uzrasta, Teacher assessment of difficulties in the field of attention in younger school,aged",
pages = "61-55",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3449"
}

Buha, N., Milošević, S.,& Gligorović, M.. (2020). Nastavnička procena teškoća u domenu pažnje kod dece mlađeg školskog uzrasta. in Nacionalni naučni skup „Evaluacija efekata inkluzivnog obrazovanja u republici Srbiji” - Zbornik radova
Univerzitet u Beogradu - Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju., 55-61.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3449

Buha N, Milošević S, Gligorović M. Nastavnička procena teškoća u domenu pažnje kod dece mlađeg školskog uzrasta. in Nacionalni naučni skup „Evaluacija efekata inkluzivnog obrazovanja u republici Srbiji” - Zbornik radova. 2020;:55-61.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3449 .

Buha, Nataša, Milošević, Simonida, Gligorović, Milica, "Nastavnička procena teškoća u domenu pažnje kod dece mlađeg školskog uzrasta" in Nacionalni naučni skup „Evaluacija efekata inkluzivnog obrazovanja u republici Srbiji” - Zbornik radova (2020):55-61,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3449 .

TY  - CONF
AU  - Gligorović, Milica
AU  - Milošević, Simonida
AU  - Buha, Nataša
PY  - 2020
UR  - http://www.icf.fasper.bg.ac.rs/zbornici/20201221_1-ZBORNIK-RADOVA-SKUP-NAC_2020.pd
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/3448
AB  - The aim of this research is to determine the relationship between gender and success in attention assessment tasks in younger school-aged children.
Fifty-two children participated in the study
(46,2% of girls), aged between 7 and 11 years (expressed in months, M=106.9, SD=12.0) who attend I-IV grades of primary school.
Direct assessment of attention was
conducted using tasks for assessing the span, maintenance and selectivity of attention. These tasks are part of The Protocol for the Assessment of Cognitive Abilities.
The analysis of the relationship between gender and overall score on attention assessment tasks revealed the existence of a statistically significant difference in the
achievement (p = 0.043). Using two-way
analysis of variance, it was determined that gender (p = 0.018) and age (p = 0.002) are statistically important factors of achievement on tasks assessing attention.
Detailed analysis showed that the difference
in the overall score is based on better results of girls on the selectivity of visual attention tasks, while the differences in mean values on the span tasks and attention maintenance are
noticeable, but not statistically significant
AB  - Cilj ovog istraživanja su da se utvrdi odnos pola i uspešnosti na zadacima za procenu pažnje kod dece mlađeg školskog uzrasta. U istraživanju je učestvovalo pedeset dvoje ispitanika (46,2% devojčica), uzrasta 7-11 godina (izraženo u mesecima, AS=106, 9, SD=12,0), učenika I-IV raz- reda osnovne škole. Direktna procena pažnje sprovedena je primenom zadataka za procenu raspona, održavanja i selektivnosti pažnje koji pripadaju Protokolu za procenu kogni- tivnih sposobnosti. Analizom odnosa pola i ukupnog skora na zadacima za procenu pažnje utvrđeno je postojanje statistički značajne razlike u postignućima devojčica i deča- ka (p=0,043). Primenom dvofaktorske analize varijanse utvrđeno je da su pol (p=0,018) i uzrast (p=0,002) statistički značajni činioci postignuća na za- dacima za procenu pažnje. Detaljnijom analizom utvrđeno je da razlika u ukup- nom skoru počiva na boljim rezultatima devojčica na zadacima selektivno- sti vizuelne pažnje, dok su razlike srednjih vrednosti na zadacima raspona i održavanja pažnje uočljive, ali ne i statistički značajne.
PB  - Univerzitet u Beogradu - Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju
C3  - Nacionalni naučni skup „Evaluacija efekata inkluzivnog obrazovanja u republici Srbiji” - Zbornik radova
T1  - odnos pažnje i pola kod dece mlađeg školskog uzrasta
T1  - Relationship between gender and attention in younger school,aged children
EP  - 54
SP  - 49
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3448
ER  - 

@conference{
author = "Gligorović, Milica and Milošević, Simonida and Buha, Nataša",
year = "2020",
abstract = "The aim of this research is to determine the relationship between gender and success in attention assessment tasks in younger school-aged children.
Fifty-two children participated in the study
(46,2% of girls), aged between 7 and 11 years (expressed in months, M=106.9, SD=12.0) who attend I-IV grades of primary school.
Direct assessment of attention was
conducted using tasks for assessing the span, maintenance and selectivity of attention. These tasks are part of The Protocol for the Assessment of Cognitive Abilities.
The analysis of the relationship between gender and overall score on attention assessment tasks revealed the existence of a statistically significant difference in the
achievement (p = 0.043). Using two-way
analysis of variance, it was determined that gender (p = 0.018) and age (p = 0.002) are statistically important factors of achievement on tasks assessing attention.
Detailed analysis showed that the difference
in the overall score is based on better results of girls on the selectivity of visual attention tasks, while the differences in mean values on the span tasks and attention maintenance are
noticeable, but not statistically significant, Cilj ovog istraživanja su da se utvrdi odnos pola i uspešnosti na zadacima za procenu pažnje kod dece mlađeg školskog uzrasta. U istraživanju je učestvovalo pedeset dvoje ispitanika (46,2% devojčica), uzrasta 7-11 godina (izraženo u mesecima, AS=106, 9, SD=12,0), učenika I-IV raz- reda osnovne škole. Direktna procena pažnje sprovedena je primenom zadataka za procenu raspona, održavanja i selektivnosti pažnje koji pripadaju Protokolu za procenu kogni- tivnih sposobnosti. Analizom odnosa pola i ukupnog skora na zadacima za procenu pažnje utvrđeno je postojanje statistički značajne razlike u postignućima devojčica i deča- ka (p=0,043). Primenom dvofaktorske analize varijanse utvrđeno je da su pol (p=0,018) i uzrast (p=0,002) statistički značajni činioci postignuća na za- dacima za procenu pažnje. Detaljnijom analizom utvrđeno je da razlika u ukup- nom skoru počiva na boljim rezultatima devojčica na zadacima selektivno- sti vizuelne pažnje, dok su razlike srednjih vrednosti na zadacima raspona i održavanja pažnje uočljive, ali ne i statistički značajne.",
publisher = "Univerzitet u Beogradu - Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju",
journal = "Nacionalni naučni skup „Evaluacija efekata inkluzivnog obrazovanja u republici Srbiji” - Zbornik radova",
title = "odnos pažnje i pola kod dece mlađeg školskog uzrasta, Relationship between gender and attention in younger school,aged children",
pages = "54-49",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3448"
}

Gligorović, M., Milošević, S.,& Buha, N.. (2020). odnos pažnje i pola kod dece mlađeg školskog uzrasta. in Nacionalni naučni skup „Evaluacija efekata inkluzivnog obrazovanja u republici Srbiji” - Zbornik radova
Univerzitet u Beogradu - Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju., 49-54.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3448

Gligorović M, Milošević S, Buha N. odnos pažnje i pola kod dece mlađeg školskog uzrasta. in Nacionalni naučni skup „Evaluacija efekata inkluzivnog obrazovanja u republici Srbiji” - Zbornik radova. 2020;:49-54.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3448 .

Gligorović, Milica, Milošević, Simonida, Buha, Nataša, "odnos pažnje i pola kod dece mlađeg školskog uzrasta" in Nacionalni naučni skup „Evaluacija efekata inkluzivnog obrazovanja u republici Srbiji” - Zbornik radova (2020):49-54,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3448 .

TY  - CONF
AU  - Buha, Nataša
AU  - Gligorović, Milica
PY  - 2019
UR  - http://www.fasper.bg.ac.rs/nauka/nacionalni-skup-doc/20191224_1-ZBORNIK-RADOVA-SKUP-NAC2019.pdf
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/3485
AB  - The study of attachment in clinical
populations of children and adults is relatively
under-represented, especially in the domestic
literature. The purpose of this paper is to give
an outline of some basic knowledge of the
attachment concept, assessment options, and
identification of attachment manifestations
in children with difficulties in mental
development.
AB  - Proučavanje afektivne vezanosti u kliničkim populacijama dece i odraslih je relativno slabo zastupljeno, posebno u domaćoj literaturi, te je svrha ovog rada da da prikaz nekih osnovnih saznanja o konceptu afektivnog vezivanja, mogućnostima procene i identifikaciji manifestacija privrženosti kod dece sa teškoćama u mentalnom razvoju.
PB  - Univerzitet u Beogradu - Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju
C3  - Nacionalni naučni skup „edukativna i rehabilitaciona podrška detetu, porodici i instituciji” zbornik radova
T1  - Neke karakteristike afektivne vezanosti kod dece sa teškoćama u mentalnom razvoju
T1  - Some characteristics of Attachment in children With difficulties in mental Development
EP  - 16
EP  - M63
SP  - 9
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3485
ER  - 

@conference{
author = "Buha, Nataša and Gligorović, Milica",
year = "2019",
abstract = "The study of attachment in clinical
populations of children and adults is relatively
under-represented, especially in the domestic
literature. The purpose of this paper is to give
an outline of some basic knowledge of the
attachment concept, assessment options, and
identification of attachment manifestations
in children with difficulties in mental
development., Proučavanje afektivne vezanosti u kliničkim populacijama dece i odraslih je relativno slabo zastupljeno, posebno u domaćoj literaturi, te je svrha ovog rada da da prikaz nekih osnovnih saznanja o konceptu afektivnog vezivanja, mogućnostima procene i identifikaciji manifestacija privrženosti kod dece sa teškoćama u mentalnom razvoju.",
publisher = "Univerzitet u Beogradu - Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju",
journal = "Nacionalni naučni skup „edukativna i rehabilitaciona podrška detetu, porodici i instituciji” zbornik radova",
title = "Neke karakteristike afektivne vezanosti kod dece sa teškoćama u mentalnom razvoju, Some characteristics of Attachment in children With difficulties in mental Development",
pages = "16-M63-9",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3485"
}

Buha, N.,& Gligorović, M.. (2019). Neke karakteristike afektivne vezanosti kod dece sa teškoćama u mentalnom razvoju. in Nacionalni naučni skup „edukativna i rehabilitaciona podrška detetu, porodici i instituciji” zbornik radova
Univerzitet u Beogradu - Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju., 9-16.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3485

Buha N, Gligorović M. Neke karakteristike afektivne vezanosti kod dece sa teškoćama u mentalnom razvoju. in Nacionalni naučni skup „edukativna i rehabilitaciona podrška detetu, porodici i instituciji” zbornik radova. 2019;:9-16.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3485 .

Buha, Nataša, Gligorović, Milica, "Neke karakteristike afektivne vezanosti kod dece sa teškoćama u mentalnom razvoju" in Nacionalni naučni skup „edukativna i rehabilitaciona podrška detetu, porodici i instituciji” zbornik radova (2019):9-16,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3485 .

TY  - CONF
AU  - Buha, Nataša
AU  - Gligorović, Milica
PY  - 2019
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/4088
AB  - Konstrukt egzekutivnih funkcija (EF) sadrži niz komponenata o čijoj međusobnoj
povezanosti, naročito tokom detinjstva, postoje neusaglašeni stavovi. Cilj
ovog istraživanja je da se utvrde komponente verbalnih i neverbalnih aspekata
EF kod učenika III i IV razreda osnovne škole. Uzorkom je obuhvaćeno 114
dece, oba pola (59/51,8% devojčica), uzrasta 8,7 - 10,8 godina (AS = 9,80; SD
= 0,57). Verbalni aspekti EF procenjeni su primenom: Dodrilove verzije Strup
testa, zadacima Raspon rečenica i Raspon brojeva unazad, Testom kontrolisanih
usmenih asocijacija i Testom 20 pitanja. Za procenu neverbalnih EF korišćeni
su sledeći instrumenti: zadatak Kreni-stani, Izbaci uljeza, Raspon figura
unazad, Viskonsin test sortiranja karata i test Londonska kula. Iako između
pojedinih varijabli različitih testova/zadataka postoje značajne korelacije, one
se kreću u nivou niskih, što ukazuje na diskriminativnu validnost odabranih
procedura. Primenom eksplorativne faktorske analize, u domenu verbalnih
aspekata EF izdvojene su tri komponente: formiranje strategije (faktorsko zasićenje
0,78), inhibitorna kontrola i radna memorija kao jedinstvena komponenta
(faktorsko zasićenje 0,71) i fleksibilnost (faktorsko zasićenje 0,71), koje
zajedno objašnjavaju oko 64% ukupne varijanse. U domenu neverbalnih aspekata
EF izdvojene su četiri komponente, koje objašnjavaju oko 68% ukupne
varijanse: fleksibilnost (faktorsko zasićenje 0,85), inhibitorna kontrola i radna
memorija kao jedinstvena komponenta (faktorsko zasićenje 0,66), planiranje
(faktorsko zasićenje 0,78) i inicijalna konceptualizacija i održavanje mentalnog
seta kao jedinstvena komponenta (faktorsko zasićenje 0,79). Na osnovu
rezultata faktorske analize, može se zaključiti da se na posmatranom uzrastu
jasno diferenciraju fleksibilnost i sposobnost planiranja, dok su inhibitorna kontrola i radna memorija, koje su na starijim uzrastima relativno nezavisne,
grupisane u jedinstven faktor.
AB  - The construct of executive functions (EF) contains a number of components whose
interrelation involves conflicting views, especially during childhood. The aim of this study
was to determine components of verbal and nonverbal aspects of EF in children attending
III and IV grade of primary school. The sample consisted of 114 children of both sexes
(59/51.8% of girls), aged between 8.8 and 10.8 (M = 9.80; SD = 0.57). Verbal aspects of
EF were assessed by applying the Dodrill’ Stroop Test, Listening Span Task and Digit SpanBackward, Controlled Oral Word Association Test, and 20 Questions Task. Nonverbal aspects
of EF were assessed by applying the Go/No-Go Task, Odd-one-out span and Figure Span
Backward, Wisconsin Card Sorting Test, and Tower of London. Although significant relations
between the variables of different tests/tasks were determined, these correlations were in
the low range, which demonstrates discriminant validity of the selected procedures. Using
the Exploratory Factor Analysis, in the domain of verbal aspects of the EF, three components
were identified: strategy forming (factor saturation of 0.78), inhibitory control and working
memory as a single component (factor saturation of 0.71) and flexibility (factor saturation of
0.71) which all together explain about 64% of the total variance. In the nonverbal EF domain,
four components were identified, which explain about 68% of the total variance: (factor
saturation of 0.85), inhibitory control and working memory as a single component (factor
saturation of 0.66), planning (factor saturation of 0.78), and initial conceptualization and
maintenance of the mental set as a unique component (factor saturation of 0.79). Based
on the results of factor analysis, it can be concluded that flexibility and planning ability are
clearly differentiated at the observed age, while inhibitory control and working memory,
which are relatively independent at older ages, are grouped into a single factor.
PB  - Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation
C3  - Zbornik radova - 10. Međunarodni naučni skup „Specijalna edukacija i rehabilitacija danas“, Beograd, Srbija, 25–26. 10.2019.
T1  - Verbalni i neverbalni aspekti egzekutivnih funkcija kod dece mlađeg školskog uzrasta
T1  - Verbal and nonverbal aspects of executive functions in young school-aged children
EP  - 30
SP  - 23
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4088
ER  - 

@conference{
author = "Buha, Nataša and Gligorović, Milica",
year = "2019",
abstract = "Konstrukt egzekutivnih funkcija (EF) sadrži niz komponenata o čijoj međusobnoj
povezanosti, naročito tokom detinjstva, postoje neusaglašeni stavovi. Cilj
ovog istraživanja je da se utvrde komponente verbalnih i neverbalnih aspekata
EF kod učenika III i IV razreda osnovne škole. Uzorkom je obuhvaćeno 114
dece, oba pola (59/51,8% devojčica), uzrasta 8,7 - 10,8 godina (AS = 9,80; SD
= 0,57). Verbalni aspekti EF procenjeni su primenom: Dodrilove verzije Strup
testa, zadacima Raspon rečenica i Raspon brojeva unazad, Testom kontrolisanih
usmenih asocijacija i Testom 20 pitanja. Za procenu neverbalnih EF korišćeni
su sledeći instrumenti: zadatak Kreni-stani, Izbaci uljeza, Raspon figura
unazad, Viskonsin test sortiranja karata i test Londonska kula. Iako između
pojedinih varijabli različitih testova/zadataka postoje značajne korelacije, one
se kreću u nivou niskih, što ukazuje na diskriminativnu validnost odabranih
procedura. Primenom eksplorativne faktorske analize, u domenu verbalnih
aspekata EF izdvojene su tri komponente: formiranje strategije (faktorsko zasićenje
0,78), inhibitorna kontrola i radna memorija kao jedinstvena komponenta
(faktorsko zasićenje 0,71) i fleksibilnost (faktorsko zasićenje 0,71), koje
zajedno objašnjavaju oko 64% ukupne varijanse. U domenu neverbalnih aspekata
EF izdvojene su četiri komponente, koje objašnjavaju oko 68% ukupne
varijanse: fleksibilnost (faktorsko zasićenje 0,85), inhibitorna kontrola i radna
memorija kao jedinstvena komponenta (faktorsko zasićenje 0,66), planiranje
(faktorsko zasićenje 0,78) i inicijalna konceptualizacija i održavanje mentalnog
seta kao jedinstvena komponenta (faktorsko zasićenje 0,79). Na osnovu
rezultata faktorske analize, može se zaključiti da se na posmatranom uzrastu
jasno diferenciraju fleksibilnost i sposobnost planiranja, dok su inhibitorna kontrola i radna memorija, koje su na starijim uzrastima relativno nezavisne,
grupisane u jedinstven faktor., The construct of executive functions (EF) contains a number of components whose
interrelation involves conflicting views, especially during childhood. The aim of this study
was to determine components of verbal and nonverbal aspects of EF in children attending
III and IV grade of primary school. The sample consisted of 114 children of both sexes
(59/51.8% of girls), aged between 8.8 and 10.8 (M = 9.80; SD = 0.57). Verbal aspects of
EF were assessed by applying the Dodrill’ Stroop Test, Listening Span Task and Digit SpanBackward, Controlled Oral Word Association Test, and 20 Questions Task. Nonverbal aspects
of EF were assessed by applying the Go/No-Go Task, Odd-one-out span and Figure Span
Backward, Wisconsin Card Sorting Test, and Tower of London. Although significant relations
between the variables of different tests/tasks were determined, these correlations were in
the low range, which demonstrates discriminant validity of the selected procedures. Using
the Exploratory Factor Analysis, in the domain of verbal aspects of the EF, three components
were identified: strategy forming (factor saturation of 0.78), inhibitory control and working
memory as a single component (factor saturation of 0.71) and flexibility (factor saturation of
0.71) which all together explain about 64% of the total variance. In the nonverbal EF domain,
four components were identified, which explain about 68% of the total variance: (factor
saturation of 0.85), inhibitory control and working memory as a single component (factor
saturation of 0.66), planning (factor saturation of 0.78), and initial conceptualization and
maintenance of the mental set as a unique component (factor saturation of 0.79). Based
on the results of factor analysis, it can be concluded that flexibility and planning ability are
clearly differentiated at the observed age, while inhibitory control and working memory,
which are relatively independent at older ages, are grouped into a single factor.",
publisher = "Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation",
journal = "Zbornik radova - 10. Međunarodni naučni skup „Specijalna edukacija i rehabilitacija danas“, Beograd, Srbija, 25–26. 10.2019.",
title = "Verbalni i neverbalni aspekti egzekutivnih funkcija kod dece mlađeg školskog uzrasta, Verbal and nonverbal aspects of executive functions in young school-aged children",
pages = "30-23",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4088"
}

Buha, N.,& Gligorović, M.. (2019). Verbalni i neverbalni aspekti egzekutivnih funkcija kod dece mlađeg školskog uzrasta. in Zbornik radova - 10. Međunarodni naučni skup „Specijalna edukacija i rehabilitacija danas“, Beograd, Srbija, 25–26. 10.2019.
Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju/ University of Belgrade – Faculty of Special Education and Rehabilitation., 23-30.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4088

Buha N, Gligorović M. Verbalni i neverbalni aspekti egzekutivnih funkcija kod dece mlađeg školskog uzrasta. in Zbornik radova - 10. Međunarodni naučni skup „Specijalna edukacija i rehabilitacija danas“, Beograd, Srbija, 25–26. 10.2019.. 2019;:23-30.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4088 .

Buha, Nataša, Gligorović, Milica, "Verbalni i neverbalni aspekti egzekutivnih funkcija kod dece mlađeg školskog uzrasta" in Zbornik radova - 10. Međunarodni naučni skup „Specijalna edukacija i rehabilitacija danas“, Beograd, Srbija, 25–26. 10.2019. (2019):23-30,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4088 .

TY  - CONF
AU  - Gligorović, Milica
AU  - Buha, Nataša
AU  - Vučinić, Vesna
PY  - 2019
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/3040
AB  - Akademske veštine, motoričke veštine, motoričke
sposobnosti, muzika, učenici sa cerebralnom paralizom

Cilj istraživanja je da se utvrdi nivo selektivnosti vizuelne pažnje kod
adolescenata sa lakom i umerenom intelektualnom ometenošću.
U istraživanju je učestvovalo pedeset tri ispitanika sa intelektualnom
ometenošću, oba pola (25/47,2% devojaka i 28/52,8% mladića), starosti 15-21
godina (AS=17,86; SD=2,16). Grupu ispitanika sa lakom intelektualnom
ometenošću (LIO) činilo je 27 (50,9%), a grupu sa umerenom intelektualnom
ometenošću (UIO) 26 (49,1%) ispitanika. Grupe su ujednačene prema uzrastu
(p=0,112) i polu (p=0,443).
Za procenu vizuelne selektivne pažnje primenjena su tri zadatka
poništavanja iz Protokola za procenu kognitivnih sposobnosti, u kojima se od
ispitanika očekuje identifikacija ciljnih stimulusa u različitim uslovima
(nasumično ili linearno raspoređeni stimulusi i sukcesivna promena ciljnih
stimulusa, namenjena proceni fleksibilnosti vizuelne pažnje). Beleženo je
vreme potrebno za dovršavanje zadatka i broj grešaka.
U statističkoj obradi podataka korišćeni su Pirsonov koeficijent
korelacije, t test i analiza varijanse.
Analizom rezultata utvrđena je statistički značajna pozitivna korelacija
starosti ispitanika i vremena rešavanja zadataka sa nasumičnim (p=0,269;
r=0,050) i linearnim rasporedom (r=0,272; p=0,048) stimulusa, dok uspešnost na
zadatku kojim se procenjuje fleksibilnost pažnje nije povezana sa starošću
(p=0,522). Primenom analize varijanse nije potvrđen statistički značajan odnos
starosti ispitanika i uspešnosti na zadacima selektivnosti. Ispitanici sa
LIO rešavaju zadatke poništavanja u linearnom rasporedu (t(51)=2,907; p=0,005)
i sa sukcesivnom promenom ciljnog stimulusa (t(51)=1,998; p=0,050) statistički
značajno brže i sa manje grešaka (p=0,026-0,001) nego ispitanici sa UIO. Nije
utvrđena statistički značajana povezanost uspešnosti (vremena i broja grešaka)
na zadacima za procenu selektivnosti pažnje i pola ispitanika (p=0,646-0,066).
Sumirajući rezultate, možemo da zaključimo da kod adolescenata sa LIO
i UIO sa uzrastom dolazi do izvesnog, ali ne i statistički značajnog porasta
uspešnosti u rešavanju zadataka selektivnosti vizuelne pažnje. Ispitanici sa
LIO su uspešniji u zadacima koji zahtevaju finiju vizuelnu diskriminaciju i
fleksibilnost pažnje nego njihovi vršnjaci sa UIO.__
AB  - Cilj istraživanja je da se utvrdi nivo selektivnosti vizuelne pažnje kod
adolescenata sa lakom i umerenom intelektualnom ometenošću.
U istraživanju je učestvovalo pedeset tri ispitanika sa intelektualnom
ometenošću, oba pola (25/47,2% devojaka i 28/52,8% mladića), starosti 15-21
godina (AS=17,86; SD=2,16). Grupu ispitanika sa lakom intelektualnom
ometenošću (LIO) činilo je 27 (50,9%), a grupu sa umerenom intelektualnom
ometenošću (UIO) 26 (49,1%) ispitanika. Grupe su ujednačene prema uzrastu
(p=0,112) i polu (p=0,443).
Za procenu vizuelne selektivne pažnje primenjena su tri zadatka
poništavanja iz Protokola za procenu kognitivnih sposobnosti, u kojima se od
ispitanika očekuje identifikacija ciljnih stimulusa u različitim uslovima
(nasumično ili linearno raspoređeni stimulusi i sukcesivna promena ciljnih
stimulusa, namenjena proceni fleksibilnosti vizuelne pažnje). Beleženo je
vreme potrebno za dovršavanje zadatka i broj grešaka.
U statističkoj obradi podataka korišćeni su Pirsonov koeficijent
korelacije, t test i analiza varijanse.
Analizom rezultata utvrđena je statistički značajna pozitivna korelacija
starosti ispitanika i vremena rešavanja zadataka sa nasumičnim (p=0,269;
r=0,050) i linearnim rasporedom (r=0,272; p=0,048) stimulusa, dok uspešnost na
zadatku kojim se procenjuje fleksibilnost pažnje nije povezana sa starošću
(p=0,522). Primenom analize varijanse nije potvrđen statistički značajan odnos
starosti ispitanika i uspešnosti na zadacima selektivnosti. Ispitanici sa
LIO rešavaju zadatke poništavanja u linearnom rasporedu (t(51)=2,907; p=0,005)
i sa sukcesivnom promenom ciljnog stimulusa (t(51)=1,998; p=0,050) statistički
značajno brže i sa manje grešaka (p=0,026-0,001) nego ispitanici sa UIO. Nije
utvrđena statistički značajana povezanost uspešnosti (vremena i broja grešaka)
na zadacima za procenu selektivnosti pažnje i pola ispitanika (p=0,646-0,066).
Sumirajući rezultate, možemo da zaključimo da kod adolescenata sa LIO
i UIO sa uzrastom dolazi do izvesnog, ali ne i statistički značajnog porasta
uspešnosti u rešavanju zadataka selektivnosti vizuelne pažnje. Ispitanici sa
LIO su uspešniji u zadacima koji zahtevaju finiju vizuelnu diskriminaciju i
fleksibilnost pažnje nego njihovi vršnjaci sa UIO.__
PB  - Društvo defektologa Srbije
C3  - Zbornik apstrakata
C3  - Zbornik rezimea sa stručno-naučne konferencije Dani defektologa Srbije
T1  - Selektivnost vizuelne pažnje kod adolescenata sa lakom i umerenom intelektualnom ometnošću
EP  - 91
SP  - 91
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3040
ER  - 

@conference{
author = "Gligorović, Milica and Buha, Nataša and Vučinić, Vesna",
year = "2019",
abstract = "Akademske veštine, motoričke veštine, motoričke
sposobnosti, muzika, učenici sa cerebralnom paralizom

Cilj istraživanja je da se utvrdi nivo selektivnosti vizuelne pažnje kod
adolescenata sa lakom i umerenom intelektualnom ometenošću.
U istraživanju je učestvovalo pedeset tri ispitanika sa intelektualnom
ometenošću, oba pola (25/47,2% devojaka i 28/52,8% mladića), starosti 15-21
godina (AS=17,86; SD=2,16). Grupu ispitanika sa lakom intelektualnom
ometenošću (LIO) činilo je 27 (50,9%), a grupu sa umerenom intelektualnom
ometenošću (UIO) 26 (49,1%) ispitanika. Grupe su ujednačene prema uzrastu
(p=0,112) i polu (p=0,443).
Za procenu vizuelne selektivne pažnje primenjena su tri zadatka
poništavanja iz Protokola za procenu kognitivnih sposobnosti, u kojima se od
ispitanika očekuje identifikacija ciljnih stimulusa u različitim uslovima
(nasumično ili linearno raspoređeni stimulusi i sukcesivna promena ciljnih
stimulusa, namenjena proceni fleksibilnosti vizuelne pažnje). Beleženo je
vreme potrebno za dovršavanje zadatka i broj grešaka.
U statističkoj obradi podataka korišćeni su Pirsonov koeficijent
korelacije, t test i analiza varijanse.
Analizom rezultata utvrđena je statistički značajna pozitivna korelacija
starosti ispitanika i vremena rešavanja zadataka sa nasumičnim (p=0,269;
r=0,050) i linearnim rasporedom (r=0,272; p=0,048) stimulusa, dok uspešnost na
zadatku kojim se procenjuje fleksibilnost pažnje nije povezana sa starošću
(p=0,522). Primenom analize varijanse nije potvrđen statistički značajan odnos
starosti ispitanika i uspešnosti na zadacima selektivnosti. Ispitanici sa
LIO rešavaju zadatke poništavanja u linearnom rasporedu (t(51)=2,907; p=0,005)
i sa sukcesivnom promenom ciljnog stimulusa (t(51)=1,998; p=0,050) statistički
značajno brže i sa manje grešaka (p=0,026-0,001) nego ispitanici sa UIO. Nije
utvrđena statistički značajana povezanost uspešnosti (vremena i broja grešaka)
na zadacima za procenu selektivnosti pažnje i pola ispitanika (p=0,646-0,066).
Sumirajući rezultate, možemo da zaključimo da kod adolescenata sa LIO
i UIO sa uzrastom dolazi do izvesnog, ali ne i statistički značajnog porasta
uspešnosti u rešavanju zadataka selektivnosti vizuelne pažnje. Ispitanici sa
LIO su uspešniji u zadacima koji zahtevaju finiju vizuelnu diskriminaciju i
fleksibilnost pažnje nego njihovi vršnjaci sa UIO.__, Cilj istraživanja je da se utvrdi nivo selektivnosti vizuelne pažnje kod
adolescenata sa lakom i umerenom intelektualnom ometenošću.
U istraživanju je učestvovalo pedeset tri ispitanika sa intelektualnom
ometenošću, oba pola (25/47,2% devojaka i 28/52,8% mladića), starosti 15-21
godina (AS=17,86; SD=2,16). Grupu ispitanika sa lakom intelektualnom
ometenošću (LIO) činilo je 27 (50,9%), a grupu sa umerenom intelektualnom
ometenošću (UIO) 26 (49,1%) ispitanika. Grupe su ujednačene prema uzrastu
(p=0,112) i polu (p=0,443).
Za procenu vizuelne selektivne pažnje primenjena su tri zadatka
poništavanja iz Protokola za procenu kognitivnih sposobnosti, u kojima se od
ispitanika očekuje identifikacija ciljnih stimulusa u različitim uslovima
(nasumično ili linearno raspoređeni stimulusi i sukcesivna promena ciljnih
stimulusa, namenjena proceni fleksibilnosti vizuelne pažnje). Beleženo je
vreme potrebno za dovršavanje zadatka i broj grešaka.
U statističkoj obradi podataka korišćeni su Pirsonov koeficijent
korelacije, t test i analiza varijanse.
Analizom rezultata utvrđena je statistički značajna pozitivna korelacija
starosti ispitanika i vremena rešavanja zadataka sa nasumičnim (p=0,269;
r=0,050) i linearnim rasporedom (r=0,272; p=0,048) stimulusa, dok uspešnost na
zadatku kojim se procenjuje fleksibilnost pažnje nije povezana sa starošću
(p=0,522). Primenom analize varijanse nije potvrđen statistički značajan odnos
starosti ispitanika i uspešnosti na zadacima selektivnosti. Ispitanici sa
LIO rešavaju zadatke poništavanja u linearnom rasporedu (t(51)=2,907; p=0,005)
i sa sukcesivnom promenom ciljnog stimulusa (t(51)=1,998; p=0,050) statistički
značajno brže i sa manje grešaka (p=0,026-0,001) nego ispitanici sa UIO. Nije
utvrđena statistički značajana povezanost uspešnosti (vremena i broja grešaka)
na zadacima za procenu selektivnosti pažnje i pola ispitanika (p=0,646-0,066).
Sumirajući rezultate, možemo da zaključimo da kod adolescenata sa LIO
i UIO sa uzrastom dolazi do izvesnog, ali ne i statistički značajnog porasta
uspešnosti u rešavanju zadataka selektivnosti vizuelne pažnje. Ispitanici sa
LIO su uspešniji u zadacima koji zahtevaju finiju vizuelnu diskriminaciju i
fleksibilnost pažnje nego njihovi vršnjaci sa UIO.__",
publisher = "Društvo defektologa Srbije",
journal = "Zbornik apstrakata, Zbornik rezimea sa stručno-naučne konferencije Dani defektologa Srbije",
title = "Selektivnost vizuelne pažnje kod adolescenata sa lakom i umerenom intelektualnom ometnošću",
pages = "91-91",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3040"
}

Gligorović, M., Buha, N.,& Vučinić, V.. (2019). Selektivnost vizuelne pažnje kod adolescenata sa lakom i umerenom intelektualnom ometnošću. in Zbornik apstrakata
Društvo defektologa Srbije., 91-91.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3040

Gligorović M, Buha N, Vučinić V. Selektivnost vizuelne pažnje kod adolescenata sa lakom i umerenom intelektualnom ometnošću. in Zbornik apstrakata. 2019;:91-91.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3040 .

Gligorović, Milica, Buha, Nataša, Vučinić, Vesna, "Selektivnost vizuelne pažnje kod adolescenata sa lakom i umerenom intelektualnom ometnošću" in Zbornik apstrakata (2019):91-91,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3040 .

TY  - JOUR
AU  - Gligorović, Milica
AU  - Buha, Nataša
PY  - 2019
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/1196
AB  - The aims of this research were to determine the developmental dynamics of selective attention and inhibition in younger school-aged children, as well as its relationship with gender and intellectual abilities. The sample consisted of 94 children [46 (48.9%) girls] of typical intellectual abilities (IQ 92-136; M=107.6, SD=11.08), aged between 8-11 years and 6 months. Selective attention and inhibition were assessed by Dodrill's Stroop test. Analysis of the results revealed statistically significant positive correlation of moderate degree (r=0.57) and highly statistically significant difference between the first and the second part of the Stroop test (p≤0.000). Age (p≤0.000), gender (p=0.001) and intellectual abilities (p=0.012) were statistically significant factors of Stroop performance. Age explains 30% of results variability, gender 15%, and differences in intellectual abilities 9%. Performance of 8 and 9 year-olds was statistically significantly different compared to 10 and 11 year-olds, which confirms the existence of developmental jump in selective attention and inhibition that occurs around 10 years of age.
AB  - Ciljevi istraživanja su da se utvrde uzrasne razlike u nivou razvoja selektivne pažnje i inhibicije, kao i njihov odnos sa polom i intelektualnim sposobnostima kod dece mlađeg školskog uzrasta. Uzorkom je obuhvaćeno devedeset četvoro dece [46 (48,9%) devojčica] tipičnih intelektualnih sposobnosti (IQ 92-136, AS=107,6; SD=11,08), uzrasta 8-11 godina i šest meseci. Za procenu selektivnosti pažnje i inhibicije primenjena je Dodrilova verzija Strup testa. Analizom rezultata utvrđeno je postojanje statistički značajne pozitivne korelacije umerenog stepena (r=0,57) i visoko statistički značajne razlike aritmetičkih sredina rezultata prvog i drugog dela Strup testa (p≤0,000). Uzrast (p≤0,000), pol (p=0,001) i intelektualne sposobnosti (p=0,012) su statistički značajni činioci uspešnosti na Strup testu. Uzrasnim razlikama se može objasniti 30%, na polu zasnovanim razlikama 15%, a razlikama u domenu intelektualnih sposobnosti 9% varijabilnosti rezultata. Postignuća osmogodišnjaka i devetogodišnjaka statistički se značajno razlikuju od postignuća starijih ispitanika uzrasta 10 i 11 godina, što potvrđuje postojanje skoka u razvoju selektivne pažnje i inhibicije oko desete godine života.
PB  - Univerzitet u Beogradu - Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju, Beograd
T2  - Specijalna edukacija i rehabilitacija
T1  - Selective attention and inhibition in young school-aged children
T1  - Selektivna pažnja i inhibicija kod dece mlađeg školskog uzrasta
EP  - 177
IS  - 2
SP  - 157
VL  - 18
DO  - 10.5937/specedreh18-22316
ER  - 

@article{
author = "Gligorović, Milica and Buha, Nataša",
year = "2019",
abstract = "The aims of this research were to determine the developmental dynamics of selective attention and inhibition in younger school-aged children, as well as its relationship with gender and intellectual abilities. The sample consisted of 94 children [46 (48.9%) girls] of typical intellectual abilities (IQ 92-136; M=107.6, SD=11.08), aged between 8-11 years and 6 months. Selective attention and inhibition were assessed by Dodrill's Stroop test. Analysis of the results revealed statistically significant positive correlation of moderate degree (r=0.57) and highly statistically significant difference between the first and the second part of the Stroop test (p≤0.000). Age (p≤0.000), gender (p=0.001) and intellectual abilities (p=0.012) were statistically significant factors of Stroop performance. Age explains 30% of results variability, gender 15%, and differences in intellectual abilities 9%. Performance of 8 and 9 year-olds was statistically significantly different compared to 10 and 11 year-olds, which confirms the existence of developmental jump in selective attention and inhibition that occurs around 10 years of age., Ciljevi istraživanja su da se utvrde uzrasne razlike u nivou razvoja selektivne pažnje i inhibicije, kao i njihov odnos sa polom i intelektualnim sposobnostima kod dece mlađeg školskog uzrasta. Uzorkom je obuhvaćeno devedeset četvoro dece [46 (48,9%) devojčica] tipičnih intelektualnih sposobnosti (IQ 92-136, AS=107,6; SD=11,08), uzrasta 8-11 godina i šest meseci. Za procenu selektivnosti pažnje i inhibicije primenjena je Dodrilova verzija Strup testa. Analizom rezultata utvrđeno je postojanje statistički značajne pozitivne korelacije umerenog stepena (r=0,57) i visoko statistički značajne razlike aritmetičkih sredina rezultata prvog i drugog dela Strup testa (p≤0,000). Uzrast (p≤0,000), pol (p=0,001) i intelektualne sposobnosti (p=0,012) su statistički značajni činioci uspešnosti na Strup testu. Uzrasnim razlikama se može objasniti 30%, na polu zasnovanim razlikama 15%, a razlikama u domenu intelektualnih sposobnosti 9% varijabilnosti rezultata. Postignuća osmogodišnjaka i devetogodišnjaka statistički se značajno razlikuju od postignuća starijih ispitanika uzrasta 10 i 11 godina, što potvrđuje postojanje skoka u razvoju selektivne pažnje i inhibicije oko desete godine života.",
publisher = "Univerzitet u Beogradu - Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju, Beograd",
journal = "Specijalna edukacija i rehabilitacija",
title = "Selective attention and inhibition in young school-aged children, Selektivna pažnja i inhibicija kod dece mlađeg školskog uzrasta",
pages = "177-157",
number = "2",
volume = "18",
doi = "10.5937/specedreh18-22316"
}

Gligorović, M.,& Buha, N.. (2019). Selective attention and inhibition in young school-aged children. in Specijalna edukacija i rehabilitacija
Univerzitet u Beogradu - Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju, Beograd., 18(2), 157-177.
https://doi.org/10.5937/specedreh18-22316

Gligorović M, Buha N. Selective attention and inhibition in young school-aged children. in Specijalna edukacija i rehabilitacija. 2019;18(2):157-177.
doi:10.5937/specedreh18-22316 .

Gligorović, Milica, Buha, Nataša, "Selective attention and inhibition in young school-aged children" in Specijalna edukacija i rehabilitacija, 18, no. 2 (2019):157-177,
https://doi.org/10.5937/specedreh18-22316 . .

TY  - CONF
AU  - Gligorović, Milica
AU  - Buha, Nataša
AU  - Vučinić, Vesna
PY  - 2019
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/4131
AB  - Cilj istraživanja je da se utvrdi nivo selektivnosti vizuelne pažnje kod
adolescenata sa lakom i umerenom intelektualnom ometenošću.
U istraživanju je učestvovalo pedeset tri ispitanika sa intelektualnom
ometenošću, oba pola (25/47,2% devojaka i 28/52,8% mladića), starosti 15-21
godina (AS=17,86; SD=2,16). Grupu ispitanika sa lakom intelektualnom
ometenošću (LIO) činilo je 27 (50,9%), a grupu sa umerenom intelektualnom
ometenošću (UIO) 26 (49,1%) ispitanika. Grupe su ujednačene prema uzrastu
(p=0,112) i polu (p=0,443).
Za procenu vizuelne selektivne pažnje primenjena su tri zadatka
poništavanja iz Protokola za procenu kognitivnih sposobnosti, u kojima se od
ispitanika očekuje identifikacija ciljnih stimulusa u različitim uslovima
(nasumično ili linearno raspoređeni stimulusi i sukcesivna promena ciljnih
stimulusa, namenjena proceni fleksibilnosti vizuelne pažnje). Beleženo je
vreme potrebno za dovršavanje zadatka i broj grešaka.
U statističkoj obradi podataka korišćeni su Pirsonov koeficijent
korelacije, t test i analiza varijanse.
Analizom rezultata utvrđena je statistički značajna pozitivna korelacija
starosti ispitanika i vremena rešavanja zadataka sa nasumičnim (p=0,269;
r=0,050) i linearnim rasporedom (r=0,272; p=0,048) stimulusa, dok uspešnost na
zadatku kojim se procenjuje fleksibilnost pažnje nije povezana sa starošću
(p=0,522). Primenom analize varijanse nije potvrđen statistički značajan odnos
starosti ispitanika i uspešnosti na zadacima selektivnosti. Ispitanici sa
LIO rešavaju zadatke poništavanja u linearnom rasporedu (t(51)=2,907; p=0,005)
i sa sukcesivnom promenom ciljnog stimulusa (t(51)=1,998; p=0,050) statistički
značajno brže i sa manje grešaka (p=0,026-0,001) nego ispitanici sa UIO. Nije
utvrđena statistički značajana povezanost uspešnosti (vremena i broja grešaka)
na zadacima za procenu selektivnosti pažnje i pola ispitanika (p=0,646-0,066).
Sumirajući rezultate, možemo da zaključimo da kod adolescenata sa LIO
i UIO sa uzrastom dolazi do izvesnog, ali ne i statistički značajnog porasta
uspešnosti u rešavanju zadataka selektivnosti vizuelne pažnje. Ispitanici sa
LIO su uspešniji u zadacima koji zahtevaju finiju vizuelnu diskriminaciju i
fleksibilnost pažnje nego njihovi vršnjaci sa UIO.
PB  - Društvo defektologa Srbije
C3  - Zbornik rezimea sa stručno-naučne konferencije Dani defektologa Srbije
T1  - Selektivnost vizuelne pažnje kod adolescenata sa lakom i umerenom intelektualnom ometenošću
EP  - 91
SP  - 91
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4131
ER  - 

@conference{
author = "Gligorović, Milica and Buha, Nataša and Vučinić, Vesna",
year = "2019",
abstract = "Cilj istraživanja je da se utvrdi nivo selektivnosti vizuelne pažnje kod
adolescenata sa lakom i umerenom intelektualnom ometenošću.
U istraživanju je učestvovalo pedeset tri ispitanika sa intelektualnom
ometenošću, oba pola (25/47,2% devojaka i 28/52,8% mladića), starosti 15-21
godina (AS=17,86; SD=2,16). Grupu ispitanika sa lakom intelektualnom
ometenošću (LIO) činilo je 27 (50,9%), a grupu sa umerenom intelektualnom
ometenošću (UIO) 26 (49,1%) ispitanika. Grupe su ujednačene prema uzrastu
(p=0,112) i polu (p=0,443).
Za procenu vizuelne selektivne pažnje primenjena su tri zadatka
poništavanja iz Protokola za procenu kognitivnih sposobnosti, u kojima se od
ispitanika očekuje identifikacija ciljnih stimulusa u različitim uslovima
(nasumično ili linearno raspoređeni stimulusi i sukcesivna promena ciljnih
stimulusa, namenjena proceni fleksibilnosti vizuelne pažnje). Beleženo je
vreme potrebno za dovršavanje zadatka i broj grešaka.
U statističkoj obradi podataka korišćeni su Pirsonov koeficijent
korelacije, t test i analiza varijanse.
Analizom rezultata utvrđena je statistički značajna pozitivna korelacija
starosti ispitanika i vremena rešavanja zadataka sa nasumičnim (p=0,269;
r=0,050) i linearnim rasporedom (r=0,272; p=0,048) stimulusa, dok uspešnost na
zadatku kojim se procenjuje fleksibilnost pažnje nije povezana sa starošću
(p=0,522). Primenom analize varijanse nije potvrđen statistički značajan odnos
starosti ispitanika i uspešnosti na zadacima selektivnosti. Ispitanici sa
LIO rešavaju zadatke poništavanja u linearnom rasporedu (t(51)=2,907; p=0,005)
i sa sukcesivnom promenom ciljnog stimulusa (t(51)=1,998; p=0,050) statistički
značajno brže i sa manje grešaka (p=0,026-0,001) nego ispitanici sa UIO. Nije
utvrđena statistički značajana povezanost uspešnosti (vremena i broja grešaka)
na zadacima za procenu selektivnosti pažnje i pola ispitanika (p=0,646-0,066).
Sumirajući rezultate, možemo da zaključimo da kod adolescenata sa LIO
i UIO sa uzrastom dolazi do izvesnog, ali ne i statistički značajnog porasta
uspešnosti u rešavanju zadataka selektivnosti vizuelne pažnje. Ispitanici sa
LIO su uspešniji u zadacima koji zahtevaju finiju vizuelnu diskriminaciju i
fleksibilnost pažnje nego njihovi vršnjaci sa UIO.",
publisher = "Društvo defektologa Srbije",
journal = "Zbornik rezimea sa stručno-naučne konferencije Dani defektologa Srbije",
title = "Selektivnost vizuelne pažnje kod adolescenata sa lakom i umerenom intelektualnom ometenošću",
pages = "91-91",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4131"
}

Gligorović, M., Buha, N.,& Vučinić, V.. (2019). Selektivnost vizuelne pažnje kod adolescenata sa lakom i umerenom intelektualnom ometenošću. in Zbornik rezimea sa stručno-naučne konferencije Dani defektologa Srbije
Društvo defektologa Srbije., 91-91.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4131

Gligorović M, Buha N, Vučinić V. Selektivnost vizuelne pažnje kod adolescenata sa lakom i umerenom intelektualnom ometenošću. in Zbornik rezimea sa stručno-naučne konferencije Dani defektologa Srbije. 2019;:91-91.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4131 .

Gligorović, Milica, Buha, Nataša, Vučinić, Vesna, "Selektivnost vizuelne pažnje kod adolescenata sa lakom i umerenom intelektualnom ometenošću" in Zbornik rezimea sa stručno-naučne konferencije Dani defektologa Srbije (2019):91-91,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_4131 .

TY  - CONF
AU  - Buha, Nataša
AU  - Gligorović, Milica
PY  - 2019
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/3184
T1  - Adaptivne veštine kod dece sa specifičnim jezičkim poremećajem – preliminarno ispitivanje
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3184
ER  - 

@conference{
author = "Buha, Nataša and Gligorović, Milica",
year = "2019",
title = "Adaptivne veštine kod dece sa specifičnim jezičkim poremećajem – preliminarno ispitivanje",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3184"
}

Buha, N.,& Gligorović, M.. (2019). Adaptivne veštine kod dece sa specifičnim jezičkim poremećajem – preliminarno ispitivanje. .
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3184

Buha N, Gligorović M. Adaptivne veštine kod dece sa specifičnim jezičkim poremećajem – preliminarno ispitivanje. 2019;.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3184 .

Buha, Nataša, Gligorović, Milica, "Adaptivne veštine kod dece sa specifičnim jezičkim poremećajem – preliminarno ispitivanje" (2019),
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3184 .

TY  - CONF
AU  - Buha, Nataša
AU  - Gligorović, Milica
PY  - 2019
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/3131
AB  - Imajući u vidu da su bihejvioralni problemi često udruženi sa govorno-
jezičkim teškoćama, cilj ovog istraživanja je da se utvrdi prisustvo problema u
ponašanju kod dece sa specifičnim jezičkim poremećajem.
Uzorkom je obuhvaćeno 15 ispitanika (trinaest dečaka i dve devojčice),
uzrasta od 3,6 do 7 godina (izraženo u mesecima: AS=64,13; SD=13,59), kod kojih je
dijagnostikovan specifični jezički poremećaj. U trenutku ispitivanja, sva deca
su bila na logopedskom tretmanu u Zavodu za psihofiziološke poremećaje i
govornu patologiju „Prof. dr Cvetko Brajović”, gde je dijagnoza specifičnog
jezičkog poremećaja i postavljena.
Za procenu problema u ponašanju upotrebljen je drugi deo Skale za
procenu adaptivnog ponašanja (ABS-S:2), koji se sastoji od sedam subskala
(Prilagodljivost, Pouzdanost, Stereotipno i hiperaktivno ponašanje,
Prisilno ponašanje, Socijalno angažovanje, Uznemirujuće interpersonalno
funkcionisanje). Sumiranjem skorova određenih subskala dobijaju se dva
kompozitna (faktorska) skora – Socijalna prilagođenost i Lična
prilagođenost.
Rezultati istraživanja ukazuju na to da deca sa specifičnim jezičkim
poremećajem ispoljavaju više teškoća u domenu lične neprilagođenosti (44%
dece), nego maladaptivnog ponašanja usmerenog ka socijalnom polju (12,6% dece).
Detaljnijom analizom uočeno je da se kod 31,4% ispitanika javljaju izraženije
manifestacije stereotipnih i hiperaktivnih vidova ponašanja, dok 18,8% dece
ispoljava neki od oblika prisilnog ponašanja (ekscentrične, neprihvatljive
navike/sklonosti i/ili samopovređivanje). Osim toga, kod 18,8% dece je zapažena
sklonost izbegavanju pravila, naloga i rutina, otpor prema autoritetu i/ili
neprikladno ponašanje u grupi.
Dobijeni rezultati upućuju na to da je deci sa specifičnim jezičkim
poremećajem potrebno obezbediti sveobuhvatnu podršku u razvoju, ne samo u
oblasti govorno-jezičkog razvoja.
PB  - Društvo defektologa Srbije
C3  - Zbornik rezimea sa stručno-naučne konferencije Dani defektologa Srbije
T1  - Problemi u ponašanju kod dece sa specifičnim jezičkim poremećajem – pilot studija
EP  - 235
SP  - 235
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3131
ER  - 

@conference{
author = "Buha, Nataša and Gligorović, Milica",
year = "2019",
abstract = "Imajući u vidu da su bihejvioralni problemi često udruženi sa govorno-
jezičkim teškoćama, cilj ovog istraživanja je da se utvrdi prisustvo problema u
ponašanju kod dece sa specifičnim jezičkim poremećajem.
Uzorkom je obuhvaćeno 15 ispitanika (trinaest dečaka i dve devojčice),
uzrasta od 3,6 do 7 godina (izraženo u mesecima: AS=64,13; SD=13,59), kod kojih je
dijagnostikovan specifični jezički poremećaj. U trenutku ispitivanja, sva deca
su bila na logopedskom tretmanu u Zavodu za psihofiziološke poremećaje i
govornu patologiju „Prof. dr Cvetko Brajović”, gde je dijagnoza specifičnog
jezičkog poremećaja i postavljena.
Za procenu problema u ponašanju upotrebljen je drugi deo Skale za
procenu adaptivnog ponašanja (ABS-S:2), koji se sastoji od sedam subskala
(Prilagodljivost, Pouzdanost, Stereotipno i hiperaktivno ponašanje,
Prisilno ponašanje, Socijalno angažovanje, Uznemirujuće interpersonalno
funkcionisanje). Sumiranjem skorova određenih subskala dobijaju se dva
kompozitna (faktorska) skora – Socijalna prilagođenost i Lična
prilagođenost.
Rezultati istraživanja ukazuju na to da deca sa specifičnim jezičkim
poremećajem ispoljavaju više teškoća u domenu lične neprilagođenosti (44%
dece), nego maladaptivnog ponašanja usmerenog ka socijalnom polju (12,6% dece).
Detaljnijom analizom uočeno je da se kod 31,4% ispitanika javljaju izraženije
manifestacije stereotipnih i hiperaktivnih vidova ponašanja, dok 18,8% dece
ispoljava neki od oblika prisilnog ponašanja (ekscentrične, neprihvatljive
navike/sklonosti i/ili samopovređivanje). Osim toga, kod 18,8% dece je zapažena
sklonost izbegavanju pravila, naloga i rutina, otpor prema autoritetu i/ili
neprikladno ponašanje u grupi.
Dobijeni rezultati upućuju na to da je deci sa specifičnim jezičkim
poremećajem potrebno obezbediti sveobuhvatnu podršku u razvoju, ne samo u
oblasti govorno-jezičkog razvoja.",
publisher = "Društvo defektologa Srbije",
journal = "Zbornik rezimea sa stručno-naučne konferencije Dani defektologa Srbije",
title = "Problemi u ponašanju kod dece sa specifičnim jezičkim poremećajem – pilot studija",
pages = "235-235",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3131"
}

Buha, N.,& Gligorović, M.. (2019). Problemi u ponašanju kod dece sa specifičnim jezičkim poremećajem – pilot studija. in Zbornik rezimea sa stručno-naučne konferencije Dani defektologa Srbije
Društvo defektologa Srbije., 235-235.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3131

Buha N, Gligorović M. Problemi u ponašanju kod dece sa specifičnim jezičkim poremećajem – pilot studija. in Zbornik rezimea sa stručno-naučne konferencije Dani defektologa Srbije. 2019;:235-235.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3131 .

Buha, Nataša, Gligorović, Milica, "Problemi u ponašanju kod dece sa specifičnim jezičkim poremećajem – pilot studija" in Zbornik rezimea sa stručno-naučne konferencije Dani defektologa Srbije (2019):235-235,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_rfasper_3131 .

TY  - JOUR
AU  - Gligorović, Milica
AU  - Buha, Nataša
AU  - Vučinić, Vesna
PY  - 2019
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/1224
AB  - The quality of visual perception influences the process of learning and the formation of concepts and notions, especially in childhood, when most visual functions reach their developmental optimum. Undetected problems in visual functions are significantly more frequent in children at risk of difficulties in acquiring academic skills, which indicates the need for a detailed insight into the state of visual functions. The aim of this research was to determine the level of development and developmental departures in visual abilities of children 9-11 years of age. The sample included 540 typically developing children attending the 3rd and 4th grade of elementary school, of both genders (270/50% each), aged 9.0-11 (M = 9.61; SD = 0.51). The participants were equal with regard to gender and age (p = 0.197). In accordance with the main selection criterion, the sample included children of typical intellectual development (Raven's progressive matrices: M = 39.82; SD = 8.759). The following four subtests from the Acadia test of developmental abilities were used to assess visual abilities: Visuomotor coordination and sequencing, Visual discrimination, Shapes drawing, and Visual memory. The maximum raw score on each of the applied subtests was 20. Raw scores were converted into standardized according to age, with 50 being the average value of the standard score, and 10 being standard deviation. The subtests can be applied individually or in a group. They are not speed tests, and can be adapted to the rhythm of every child. Central tendency measures, variability measures, the linear correlation coefficient, χ² test, one-way (ANOVA) and multivariate analysis of variance (MANOVA) were used in data processing. Average values of participants' achievements on the subtests assessing visual functions were relatively equal and in the expected range with regard to age. The biggest dispersion of the results was determined in visuo-constructive abilities (Shapes drawing subtest), and somewhat smaller in visuomotor coordination (Visuomotor coordination and sequencing subtest), which indicates the possible difficulties in more complex processes of intramodal and intermodal integration. Low and moderate (between the results of Visuomotor coordination and sequencing and Shapes drawing subtests) statistically significant correlations were determined between all applied subtests assessing visual functions, which additionally confirms the importance of visual and motor abilities integration. With regard to age norms, the participants' achievements were ranged in the following four categories: achievements that were lower than average by two or more SD, achievements lower than average by one SD, average achievements, and above-average achievements. The results lower than expected by one SD point to some elements of disorders, while departures for two or more SD indicate the existence of specific difficulties which can influence the process of learning. Departures from age norms for more than one SD were most frequent on Shapes drawing (21.6% of participants) and Visuomotor coordination and sequencing (18% of participants), while they were significantly smaller on Visual memory (18% of participants) and Visual discrimination (4.6% of participants). Analysis of variance determined the existence of statistically significant differences in achievements between girls and boys on Visuomotor coordination and sequencing and Visual discrimination subtests. The absence of gender-based differences on Shapes drawing and Visual memory subtests was in accordance with most previous findings. Even though there were more boys in the categories of scores departing from age norms for one or two SD, no statistically significant difference was determined between boys and girls on the applied subtests for assessing visual abilities. By summing up the results, we can conclude that departures from age norms in visual abilities appeared in 4.6-21.6% of the participants 9-11 years of age, and their frequency, character, and expression in the period when maturation of most assessed functions is expected, indicate the need for a timely evaluation of visuo-perceptive abilities and creating contents of corrective-pedagogical work based on a child's visual profile.
AB  - Neotkriveni problemi u domenu vizuelnih funkcija, koji mogu da budu važan činilac usvajanja akademskih veština, značajno su učestaliji u populaciji dece kod koje postoji rizik za pojavu teškoća u učenju. Cilj ovog rada je da se utvrde nivo razvoja i razvojna odstupanja u oblasti vizuelnih sposobnosti kod dece uzrasta od devet do jedanaest godina. Uzorak je činilo petsto četrdesetoro dece tipičnog intelektualnog razvoja, učenika III i IV razreda osnovne škole, oba pola (po 270, odnosno 50% devojčica i dečaka), uzrasta 9,0-10,8 godina (AS = 9,61; SD = 0,51). Za procenu vizuelnih sposobnosti primenjena je grupa od četiri suptesta koji pripadaju Akadija testu razvojnih sposobnosti: Vizuomotorička koordinacija i mogućnost sleda, Vizuelna diskriminacija, Crtanje oblika i Vizuelno pamćenje. U obradi dobijenih podataka korišćeni su koeficijent linearne korelacije, χ² test, jednosmerna (ANOVA) i multivarijatna analiza varijanse (MANOVA). Analizom rezultata utvrđeno je da se srednje vrednosti postignuća većine ispitanika na suptestovima za procenu vizuelnih sposobnosti kreću u okviru očekivanih prema uzrastu. Odstupanja od uzrasnih normi za više od jedne SD najzastupljenija su na suptestu Crtanje oblika (21,6% ispitanika) i Vizuomotorička koordinacija i mogućnost sleda (18% ispitanika), dok su na suptestovima Vizuelno pamćenje (18% ispitanika) i Vizuelna diskriminacija (4,6% ispitanika) uočljivo manja. Na polu zasnovane razlike utvrđene su na suptestovima Vizuomotorička koordinacija i mogućnost sleda (p = 0,026) i Vizuelna diskriminacija (p = 0,009), ali analizom odstupanja od uzrasnih normi nisu potvrđene.
PB  - Univerzitet u Nišu, Niš
T2  - Теме – Journal for Social Sciences
T1  - Visual abilities of children 9-11 years of age
T1  - Vizuelne sposobnosti kod dece starosti od devet do jedanaest godina
EP  - 17
IS  - 1
SP  - 1
VL  - 43
DO  - 10.22190/TEME181107005G
ER  - 

@article{
author = "Gligorović, Milica and Buha, Nataša and Vučinić, Vesna",
year = "2019",
abstract = "The quality of visual perception influences the process of learning and the formation of concepts and notions, especially in childhood, when most visual functions reach their developmental optimum. Undetected problems in visual functions are significantly more frequent in children at risk of difficulties in acquiring academic skills, which indicates the need for a detailed insight into the state of visual functions. The aim of this research was to determine the level of development and developmental departures in visual abilities of children 9-11 years of age. The sample included 540 typically developing children attending the 3rd and 4th grade of elementary school, of both genders (270/50% each), aged 9.0-11 (M = 9.61; SD = 0.51). The participants were equal with regard to gender and age (p = 0.197). In accordance with the main selection criterion, the sample included children of typical intellectual development (Raven's progressive matrices: M = 39.82; SD = 8.759). The following four subtests from the Acadia test of developmental abilities were used to assess visual abilities: Visuomotor coordination and sequencing, Visual discrimination, Shapes drawing, and Visual memory. The maximum raw score on each of the applied subtests was 20. Raw scores were converted into standardized according to age, with 50 being the average value of the standard score, and 10 being standard deviation. The subtests can be applied individually or in a group. They are not speed tests, and can be adapted to the rhythm of every child. Central tendency measures, variability measures, the linear correlation coefficient, χ² test, one-way (ANOVA) and multivariate analysis of variance (MANOVA) were used in data processing. Average values of participants' achievements on the subtests assessing visual functions were relatively equal and in the expected range with regard to age. The biggest dispersion of the results was determined in visuo-constructive abilities (Shapes drawing subtest), and somewhat smaller in visuomotor coordination (Visuomotor coordination and sequencing subtest), which indicates the possible difficulties in more complex processes of intramodal and intermodal integration. Low and moderate (between the results of Visuomotor coordination and sequencing and Shapes drawing subtests) statistically significant correlations were determined between all applied subtests assessing visual functions, which additionally confirms the importance of visual and motor abilities integration. With regard to age norms, the participants' achievements were ranged in the following four categories: achievements that were lower than average by two or more SD, achievements lower than average by one SD, average achievements, and above-average achievements. The results lower than expected by one SD point to some elements of disorders, while departures for two or more SD indicate the existence of specific difficulties which can influence the process of learning. Departures from age norms for more than one SD were most frequent on Shapes drawing (21.6% of participants) and Visuomotor coordination and sequencing (18% of participants), while they were significantly smaller on Visual memory (18% of participants) and Visual discrimination (4.6% of participants). Analysis of variance determined the existence of statistically significant differences in achievements between girls and boys on Visuomotor coordination and sequencing and Visual discrimination subtests. The absence of gender-based differences on Shapes drawing and Visual memory subtests was in accordance with most previous findings. Even though there were more boys in the categories of scores departing from age norms for one or two SD, no statistically significant difference was determined between boys and girls on the applied subtests for assessing visual abilities. By summing up the results, we can conclude that departures from age norms in visual abilities appeared in 4.6-21.6% of the participants 9-11 years of age, and their frequency, character, and expression in the period when maturation of most assessed functions is expected, indicate the need for a timely evaluation of visuo-perceptive abilities and creating contents of corrective-pedagogical work based on a child's visual profile., Neotkriveni problemi u domenu vizuelnih funkcija, koji mogu da budu važan činilac usvajanja akademskih veština, značajno su učestaliji u populaciji dece kod koje postoji rizik za pojavu teškoća u učenju. Cilj ovog rada je da se utvrde nivo razvoja i razvojna odstupanja u oblasti vizuelnih sposobnosti kod dece uzrasta od devet do jedanaest godina. Uzorak je činilo petsto četrdesetoro dece tipičnog intelektualnog razvoja, učenika III i IV razreda osnovne škole, oba pola (po 270, odnosno 50% devojčica i dečaka), uzrasta 9,0-10,8 godina (AS = 9,61; SD = 0,51). Za procenu vizuelnih sposobnosti primenjena je grupa od četiri suptesta koji pripadaju Akadija testu razvojnih sposobnosti: Vizuomotorička koordinacija i mogućnost sleda, Vizuelna diskriminacija, Crtanje oblika i Vizuelno pamćenje. U obradi dobijenih podataka korišćeni su koeficijent linearne korelacije, χ² test, jednosmerna (ANOVA) i multivarijatna analiza varijanse (MANOVA). Analizom rezultata utvrđeno je da se srednje vrednosti postignuća većine ispitanika na suptestovima za procenu vizuelnih sposobnosti kreću u okviru očekivanih prema uzrastu. Odstupanja od uzrasnih normi za više od jedne SD najzastupljenija su na suptestu Crtanje oblika (21,6% ispitanika) i Vizuomotorička koordinacija i mogućnost sleda (18% ispitanika), dok su na suptestovima Vizuelno pamćenje (18% ispitanika) i Vizuelna diskriminacija (4,6% ispitanika) uočljivo manja. Na polu zasnovane razlike utvrđene su na suptestovima Vizuomotorička koordinacija i mogućnost sleda (p = 0,026) i Vizuelna diskriminacija (p = 0,009), ali analizom odstupanja od uzrasnih normi nisu potvrđene.",
publisher = "Univerzitet u Nišu, Niš",
journal = "Теме – Journal for Social Sciences",
title = "Visual abilities of children 9-11 years of age, Vizuelne sposobnosti kod dece starosti od devet do jedanaest godina",
pages = "17-1",
number = "1",
volume = "43",
doi = "10.22190/TEME181107005G"
}

Gligorović, M., Buha, N.,& Vučinić, V.. (2019). Visual abilities of children 9-11 years of age. in Теме – Journal for Social Sciences
Univerzitet u Nišu, Niš., 43(1), 1-17.
https://doi.org/10.22190/TEME181107005G

Gligorović M, Buha N, Vučinić V. Visual abilities of children 9-11 years of age. in Теме – Journal for Social Sciences. 2019;43(1):1-17.
doi:10.22190/TEME181107005G .

Gligorović, Milica, Buha, Nataša, Vučinić, Vesna, "Visual abilities of children 9-11 years of age" in Теме – Journal for Social Sciences, 43, no. 1 (2019):1-17,
https://doi.org/10.22190/TEME181107005G . .