Potencijali pozorišta za socijalno uključivanje osetljivih grupa: testiranje modela participativnog pozorišnog procesa u međunarodnom kontekstu

Abstract

Participativni pozorišni modeli, u literaturi često prepoznati pod terminom primenjeno pozorište, decenijama se aktivno koriste u osnaživanju različitih osetljivih grupa i pokazuju svoje pozitivne efekte kako na same učesnike tako i na socijalnu sredinu u kojoj se predstave stvaraju i izvode. Međutim, potencijali ovih modela nedovoljno su istraženi u domenu rada na povezivanju i osnaživanju pripadnika raznovrsnih osetljivih grupa na međunarodnom nivou. Sa ciljem izvođenja zaključaka o potencijalima metodologije primenjenog pozorišta u kontekstu aktivnog uključivanja i osnaživanja pripradnika osetljivih grupa kroz proces pripreme međunarodne inkluzivne pozorišne predstave, pokrenut je, od strane CEPORA – Centra za pozitivan razvoj dece i omladine, projekat „T.O.U.C.H - Theatre Outreach: Unravelling Connections in Humans“ („Pozorište van pozorišta: Otkrivanje povezanosti među ljudima“), koji je podržan kroz EU program Kreativna Evropa. U periodu od septembra 2022. godine do marta 2023. godine okupljene su tri grupe učesnika – mladi bez roditeljskog staranja iz Srbije, osobe sa invaliditetom iz Italije i mladi nezaposleni iz Hrvatske, a proces svake grupe vodio je po jedan dramski pedagog. Svaki tim učestvovao je u 10 pripremnih radionica, nakon čega su se okupili na intenzivnom osmodnevnom događaju u Vršcu. Kroz seriju od 28 sesija primenjenog pozorišta učesnici su istraživali teme percepcije sebe i drugih i barijere sa kojima se pripadnici njihove grupe suočavaju. Predstava „(Ne)vidljivi“, nastala na osnovu sadržaja koji su učesnici iznedrili, sastoji se iz kolaža od tri priče (prateći specifične izazove tri ciljne grupe uključene u projekat) i prikazuje položaj pripadnika ovih osetljivih grupa i prepreke sa kojima se suočavaju zbog prisustva predrasuda i stereotipa u društvu. Sama predstava je interaktivnog karaktera, te nakon izvođenja sledi diskusija između publike i glumaca koja simbolično omogućava rušenje barijera. Predstava je izvedena 6 puta na 3 međunarodne turneje u Srbiji, Italiji i Hrvatskoj, kao i u 31 školi u Beogradu, Palermu i Zagrebu, gde je svaka grupa radila na povezivanju učesnika sa mladima iz svoje lokalne sredine. Rezultati evaluacije testiranja modela potvrdili su pozitivne efekte metodologije primenjenog pozorišta na same učesnike, na međusobno povezivanje i razumevanje učesnika iz sve tri zemlje, kao i na publiku koja je prisustvovala izvođenjima.