Sintaksička svesnost kod dece sa razvojnim jezičkim poremećajem: implikacije za školsku praksu

Abstract

Apstrakt: Istraživanja razumevanja i produkcije sintaksičkih jedinica kod dece sa razvojnim jezičkim poremećajem ukazuju na prisustvo različitih deficita. S obzirom na nedovoljnu istraženost sintaksičkih sposobnosti kod ove grupe dece na srp- skom govornom području, cilj istraživanja je utvrđivanje karakteristika sintaksičke svesnosti kod dece sa razvojnim jezičkim poremećajem i razmatranje implikacija koje su značajne za školsku praksu. Uzorak je činilo 240 dece uzrasta od pet do sedam i po godina, podeljenih u dve grupe, decu sa razvojnim jezičkim poremećajem i decu tipičnog razvoja. Ispitivanje sintaksičke svesnosti realizovano je uz primenu CELF-4 baterije testova za procenu jezika. Dobijeni rezultati su pokazali da deca sa razvojnim jezičkim poremećajem is- poljavaju značajno više deficita u razumevanju i upotrebi sintaksičkih jedinica u poređenju sa decom tipičnog razvoja. Pored obaveznog uključivanja u tretman poremećaja jezičkih sposobnosti, deci sa razvojnim jezičkim poremećajem potreban je dodatni pod- sticaj na mlađem školskom uzrastu u savladavanju gradiva. Specifične karakteristike govora nastavnika u školskom okruženju identifikovane su kao podsticajne za razvoj jezičkih sposobnosti kod ove grupe dece. Naglasak je na potrebi da nastavnici koriste strategije koje podržavaju razvoj i upotrebu sintaksičkih sposobnosti kod ove grupe dece. Ove strategije se mogu koristiti na više i manje strukturirane načine, prema stepenu razvoja, sposobnostima i potrebama dece.

: Research on the comprehension and production of syntactic units in children with developmental language disorders indicates the presence of various deficits. Given the insufficient research on syntactic abilities in this group of children in the Serbianspeaking area, the aim of the research is to determine the characteristics of syntactic awareness in children with developmental language disorder and consider the implications that are significant for school practice. The sample consisted of 240 children aged five to seven and a half, divided into two groups, i.e. children with developmental language disorders and children with typical development. The syntactic awareness test was carried out using the CELF-4 battery of language assessment tests. The obtained results showed that children with a developmental language disorder show significantly more deficits in comprehension and expression of syntactic units compared to children with typical development. In addition to mandatory treatment of language disorders, children with developmental language disorders need additional encouragement in styding at a younger school age. Specific characteristics of teacher’s speech in the school environment have been identified as stimulating for the development of language abilities in this group of children. Emphasis is placed on the need for teachers to use strategies that support the development and use of syntactic abilities in this group of children. These strategies can be used in more or less structured ways, according to children’s level of development, abilities and needs.