Zastupljenost teškoća u matematici među učenicima iv razreda osnovne škole

Abstract

Prema stranim istraživanjima, zastupljenost teškoća u domenu matematike se kreće u rasponu od 3-14%, a najčešće se javlja kod oko 6% školske populacije. Ove razlike u učestalosti uglavnom počivaju na primeni različitih kriterijuma definisanja teškoća (odstupanje za 2, 1,5 ili 1 standardnu devijaciju/ SD). Cilj ovog istraživanja je da se na osnovu nastavničke procene utvrdi zastupljenost teškoća u matematici među učenicima IV razreda osnovne škole. Uzorkom je obuhvaćeno 53 učenika (50,9% devojčica) tipičnih intelektualnih sposobnosti. Za procenu učestalosti matematičkih teškoća primenjena je skala Likertovog tipa sa ocenama od 1 (uvek) do 5 (nikada) koja se sastoji od 12 izjava koje opisuju teškoće u različitim oblastima matematike. Prilikom utvrđivanja učestalosti teškoća primenjena su sva tri kriterijuma definisanja smetnji. Analizom podataka utvrđeno je da se, prema kriterijumu odstupanja za 2 SD, matematičke teškoće registruju kod 1,9% učenika. Primenom “mekših” kriterijuma, zastupljenost učenika sa teškoćama se znatno povećava: 5,7% učenika odstupa za 1,5 SD, a 18,9% njih za 1 SD. Analizom učestalosti smetnji u odnosu na pol utvrđeno je da su dečaci i devojčice podjednako zastupljeni u grupama dece koja ispoljavaju teškoće, nezavisno od primenjenog kriterijuma (p > 0,05). Detaljnijom analizom je utvrđeno da 9,4% dece često brka računske operacije; teškoće usmenog sabiranja i oduzimanja se javljaju kod 3,8% učenika, a 5,7% njih ne zna u potpunosti tablicu množenja. Isto toliko dece ima teškoće u razumevanju i korišćenju matematičkog jezika, pa greše u zadacima zasnovanim na terminima za označavanje matematičkih simbola, operacija ili geometrijskih figura/tela. Znatno veći broj dece ima probleme u rešavanju tekstualnih zadataka (21,8%) i crtanju geometrijskih oblika i tela (24,6%). Teškoće proceduralnog tipa se javljaju kod 9,4-15,1% učenika, a manifestuju se u vidu preskakanja obaveznog koraka, parcijalnim pristupanjem rešavanju zadatka, upornim ponavljanjem računske operacije koja je bila adekvatna u prethodnom zadatku i sl.. Dobijeni podaci su u skladu sa rezultatima stranih istraživanja iako je procena rađena indirektnim putem. Ukoliko se nekim narednim istraživanjem utvrdi visoka povezanost nastavničke i direktne procene primenom testova i zadataka za detekciju teškoća u matematici, nastavnička procena bi mogla da služi kao skrining instrument za otkrivanje dece sa rizikom za pojavu diskalkulije.