Deficiti socijalne kognicije kod osoba sa epilepsijom temporalnog režnja

Abstract

Interesovanje za specifičnosti socijalne kognicije osoba sa epilepsijom postaje aktuelnije kako zbog višestrukog uticaja koji ovaj poremećaj ima na psihosocijalnu adaptaciju i kvalitet života pogođene osobe, uprkos sve naprednijem medicinskom tretmanu, tako i zbog toga što sama epilepsija predstavlja pogodnu paradigmu za rasvetljavanje posebnih kognitivnih procesa koji se nalaze u pozadini socijalnog ponašanja. U radu je dat sažet prikaz istraživanja socijalne kognicije kod osoba sa ubedljivo najčešćom formom epilepsije kod odraslih – epilepsijom temporalnog režnja (temporalna epilepsija, TE), sa fokusom na komponentama ove funkcije koje danas privlače najveću pažnju. Uopšteno, pacijenti sa TE ispoljavaju poteškoće mentalizacije postižući slabije rezultate na različitim za- dacima (afektivne i kognitivne) teorije uma. Zatim, za ovu populaciju su ka- rakteristični deficiti prepoznavanja emocija, naročito negativnih, kao i slabije razvijena kognitivna komponenta empatije. Nalazi koji u celini sugerišu veći ili manji stepen narušenosti socijalne kognicije kod osoba sa TE mogu doprineti dubljem razumevanju socioemocional- nih poteškoća sa kojima se one suočavaju u svakodnevnom životu. U tom smis- lu, istraživanja socijalne kognicije daju vetar u jedra razvoju i poboljšanju dosadašnjih praksi lečenja epilepsije, ukazujući na neophodnost snažnijeg na- glaska na psihosocijalnim problemima, podjednako u dijagnostici kao i tret- manu, da bi se obezbedio holistički, sveobuhvatan tretman i zbrinjavanje pacijenata.

There is a growing interest in the characteristics of social cognition in people with epilepsy, due to the multiple effects that epilepsy has on the psychosocial adaptation and quality of life of the patient, despite increasingly advanced medical treatment, and because epilepsy itself represents a suitable paradigm for elucidation of the cognitive processes underlying social behavior. The paper provides a brief overview of research on social cognition in people with temporal lobe epilepsy (TLE), the most prevalent type of epilepsy found in adults, with a focus on the components of this function that attract the most attention in the literature. In general, patients show deficits in various (affective and cognitive) Theory of Mind tasks. Emotion recognition deficits are common in patients with TLE and widespread across negative emotions, as well as deficits in cognitive empathy. Findings that overall suggest a certain degree of impairment of social cognition in patients with TLE can contribute to a deeper understanding of the socio-emotional difficulties they face in everyday life. In this sense, research on social cognition gives rise to the development and improvement of current epilepsy treatment practices, indicating the necessity of a stronger emphasis on psychosocial problems, in both diagnosis and treatment, in order to ensure holistic, comprehensive patient care.