Metalingvistička svesnost kod dece sa razvojnim jezičkim poremećajem

Abstract

Deca sa razvojnim jezičkim poremećajem ispoljavaju širok spektar simptoma jezičkih deficita. Cilj istraživanja je bio utvrđivanje učestalosti razvojnog jezičkog poremećaja kod dece predškolskog uzrasta, kao i karakteristika metalingvističke svesnosti i drugih sposobnosti kod dece sa razvojnim jezičkim poremećajem. Uzorak je činilo 240 dece oba pola, uzrasta od pet do sedam i po godina. Istraživanje je sprovedeno u Predškolskoj ustanovi ”Zvezdara” u Beogradu. U istraživanju je korišćena opsežna baterija testova za procenu jezičkih i artikulacionih sposobnosti. Analizom rezultata procene jezičkih sposobnosti, uz primenu kriterijuma odstupanja za više od dve standardne devijacije na zadacima procene receptivnog i ekspresivnog jezika utvrđena je ukupna učestalost razvojnog jezičkog poremećaja kod 6,70% dece. Deca sa razvojnim jezičkim poremećajem ostvaruju statistički značajno niže postignuće u odnosu na decu tipičnog razvoja na zadacima razumevanja jezika i jezičke produkcije. Deficiti u razvijenosti jezičkih sposobnosti kod ove grupe dece su utvrđeni na svim nivoima fonoloških, sintaksičkih, leksičko-semantičkih i pragmatskih sposobnosti. Pored ovoga, utvrđeno je da deca sa razvojnim jezičkim poremećajem ispoljavaju deficite na zadacima verbalne radne memorije, brzog automatskog imenovanja i produkcije automatizovanih verbalnih sekvenci, pri čemu je postignuće na ovim zadacima povezano sa uspehom na zadacima procene jezičkih sposobnosti. Rezultati našeg istraživanja u cilju dijagnostičke procene i karakterizacije jezičkih deficita pokazuju da je primena definisanih kriterijuma odgovarajući način za procenu jezičkih sposobnosti kod dece na srpskom govornom području. Deci sa razvojnim jezičkim poremećajem je neophodno posvetiti punu pažnju pre polaska u školu, kako bi se što preciznije identifikovali i eliminisali čak i suptilni deficiti koji mogu zaostati i nakon uspešno sprovedenog logopedskog tretmana.

Children with developmental language disorder show a wide range of language deficits. The aim of the research is to determine the frequency of developmental language disorder in preschool children, as well as the characteristics of metalinguistic awareness and other abilities of children with developmental language disorder. The sample consisted of 240 children of both sexes, aged five to seven and a half. The research has been conducted in the preschool institution "Zvezdara" in Belgrade. In order to assess linguistic and articulation abilities, an extensive battery of tests has been used in this research. The analysis of the results of the linguistic ability assessment, by using the deviation criterion of more than two standard deviations in relation to receptive and expressive language tasks, has shown the total frequency of developmental language disorder in 6.70% of children. In terms of statistics, children with developmental language disorder showed significantly lower achievement compared to children with typical development in relation to language comprehension and language production tasks. Deficits in development of linguistic abilities in this group of children have been identified at all levels of phonological, syntactic, lexical-semantic and pragmatic abilities. In addition, it has been found that children with developmental language disorder show deficits in verbal working memory, rapid automatized naming and production of automatized verbal sequences tasks, while achievement herein is related to success in linguistic ability assessment. The results of our research for the purpose of diagnostic assessment and characterization of linguistic deficits have shown that application of defined criteria is an appropriate way to assess linguistic abilities in children in Serbian speaking area. It is necessary to pay full attention to children with developmental language disorders before they enrol in school, so that even subtle deficits that may persist even after successful speech therapy treatment can be identified and eliminated.