Učestalost i intenzitet doživljene stigme kod roditelja dece sa intelektualnom ometenošću i poremećajima autističnog spektra

Abstract

Glavni ciljevi ovog istraživanja bili su: utvrđivanje stepena učestalosti i intenziteta doživljene stigme kod roditelja dece sa intelektualnom ometenošću (IO) i poremećajima autističnog spektra (ASP), poređenje doživljene stigme kod ove dve grupe roditelja, kao i ispitivanje povezanosti doživljene stigme sa relevantnim socio-demografskim varijablama (uzrast deteta, pol, obrazovni nivo i socioekonomski status roditelja i tip porodice). U istraživanju je učestovalo ukupno 102 roditelja dece sa IO i ASP uzrasta od 3 do 18 godina. Za ispitivanje učestalosti i intenziteta doživljene stigme korišćena su adaptirane verzije skala SES (Stigma Experience Scale – Family Version)) i SIS (Stigma Impact Scale – Family Version). Rezultati pokazuju da se čak 80% roditelja suočava sa stigmatizacijom svog deteta, a da 53% roditelja i lično doživljava stigmatizaciju (tzv. stigma po asocijaciji). Utvrđeno je da je doživljena stigma (i u pogledu učestalosti i u pogledu intenziteta) značajno izraženija kod roditelja dece sa ASP u odnosu roditelje dece sa IO, kod majki u odnosu na očeve, kao i kod samohranih roditelja u odnosu na roditelje koji decu odgajaju u potpunim porodicama. Takođe, potvrđeno je da socio- ekonomski status i uzrast deteta slabo do umereno negativno koreliraju sa učestalošću i intenzitetom doživljene stigme kod roditelja. Sa druge strane, nije utvrđena statistički značajna povezanost između obrazovnog nivoa roditelja i učestalosti i intenziteta doživljene stigme. Komparacija uticaja pojedinačnih faktora, uz pomoć multiple regresione analize, pokazuje da su, kada se kontroliše uticaj ostalih relevantnih varijabli, značajni prediktori učestalosti i intenziteta doživljene stigme (redom prema značaju): vrsta smetenje (ASP), pol roditelja (majke) i tip porodice (nepotpuna).