Školovanje i razvoj ličnosti: princip korespondencije

Abstract

Svako društvo postavlja pred svoje odrasle članove specifične zahteve za kompetentnošću, a svrha institucija socijalizacije je da ispune te zahteve. U tom smislu škola predstavlja glavni agens socijalizacije za mnoge, ako ne i za većinu zadataka koji zahtevaju društveni, ekonomski i politički odnosi izvan porodice. Tako, društveni odnosi “proizvodnje” u školovanju zapravo repliciraju i služe i reprodukovanju društvenih odnosa na radu. Otuda je ključno pitanje koje crte ličnosti, stavova i ponašanja škola podstiče, a koje ne, i koliko je osnovano tvrditi da današnje škole nagrađuju poslušnost, pasivnost, pokornost, a kažnjavaju kreativnost i spontanost? Odgovori na ova pitanja razmatraju se u svetlu istraživanja preduzetih u okviru tzv. teorija konflikta u sociologiji obrazovanja, a pre svega u radovima S. Bovlisa i H. Gintisa i njihovih sledbenika. U tom kontekstu je pokazano i kako različiti obrasci socijalizacije u različitim tipovima škola ili na različitim nivoima obrazovanja reflektuju činjenicu da se ciljevi i očekivanja školske uprave, nastavnika i roditelja (kao i “prijemčivost” učenika za različite obrasce podučavanja i kontrole) razlikuju kod učenika iz različitih društvenih klasa.

According to the „correspondance theory“, social relations of the educational encounter replicate (and contribute to reproduce) social relations at work. So the important question is which personality traits, attitudes and types of behaviour are fostered by the educational system, and which are not, and may it be asserted that schools are rewarding obedience, submissivness and passivity while penalizing creativity and spontaneity? The educational system tailors not only the discipline needed for future work, but also self-cencepts, aspirations, self-prezentations and social class identifications which are all important elements of the job-adequacy. Different socialization patterns of schools reflect the fact that the educational objectives and expectations of administrators, teachers and parents (as well as the responsivness of students to various patterns of teaching and control) differ for students of different social classes.