Hipotaksički iskazi u pisanom diskursu učenika mlađeg osnovnoškolskog uzrasta

Abstract

U radu se ispituje upotreba zavisnih klauza koje učenici prvog i četvrtog razreda produkuju u pisanim radovima. Uspešno ovladavanje različitim sintaksičkim konstrukcijama kao i formama i žanrovima pisane komunikacije traje relativno dugo i njihov razvoj je moguće pratiti od početnog formalnog opismenjavanja pa sve do završetka školovanja. Osnovni cilj ovog rada je da se ispitaju određena sintaksička svojstva pisanog jezičkog izraza dece na uzrastu od sedam i deset godina, a posebno je naglašena njihova sposobnost upotrebe različitih tipova hipotaksičkih iskaza. Korpus za analizu se sastojao od 45 ekspozitornih tekstova koje su produkovali učenici na kraju prvog razreda i 45 ekspozitornih tekstova koje su produkovali isti učenici na kraju četvrtog razreda. Rezultati ovog longitudinalnog istraživanja su obrađeni i analizirani kako u odnosu na osnovne kvantitativne parametre (prosečna dužina tekstova izražena brojem reči i rečenica), tako i u odnosu na ukupan broj produkovanih hipotaksičkih iskaza i zavisnih klauza koje se u njima javljaju. Analiza produkovanih tekstova je pokazala da postoje značajne razlike na sintaksičkom planu kad je u pitanju upotreba zavisnih klauza između sedmogodišnjaka i desetogodišnjaka. Uvid u razvoj pomenute sposobnosti kod sedmogodišnjaka i desetogodišnjaka tipičnih jezičkih sposobnosti može se iskoristiti u radu sa decom koja imaju jezičke teškoće i teškoće u opismenjavanju.

The present longitudinal examination aims to explore possible syntactic complexity differences between expositories produced by Serbian speaking children at the end of the first and fourth grades of primary education. The corpus was made of 45expository texts written by firstgraders and 45 expository texts written by fourth- graders (90 texts in total). The children were examined at the end of the first and the fourth year of primary education. The expositories were analyzed using Length, and the number of subordinated clauses and clauses in total. The analyses of children’s production showed differences between grades. The results suggest that both groups could produce all types of subordinated clauses considering communicative aims and context.