Slobodne asocijacije reči kod dece sa specifičnim jezičkim poremećajem

Abstract

Deca sa specifičnim jezičkim poremećajem (SJP) ispoljavaju značajne leksičke deficite i često imaju nezrele ili nedovoljno razvijene leksičko-semantičke sposobnosti. Test slobodnih asocijacija reči može da ukaže na način leksičke organizacije i pristupa leksičkom sistemu, tj. na eventualne deficite u procesiranju reči kod ove dece. Cilj ovog rada je bio da primenom Testa slobodnih asocijacija reči sagledamo strategije procesiranja reči kod dece sa SJP. Metodologija. Uzorak je činilo 28 ispitanika uzrasta od 5 do 8 godina podeljeno u dve uzrasno usklađene grupe, 14 dece sa dijagnostikovanim specifičnim jezičkim poremećajem (razvojnom disfazijom) i 14 dece tipičnog razvoja. U istraživanju je korišćena adaptirana verzija Testa slobodnih asocijacija reči tako da se test sastoji od ukupno 90 ajtema (50 imenica, 14 gla- gola i 26 prideva). Rezultati su pokazali da deca sa SJP produkuju znatno manje paradigmatskih odgovora u odnosu na decu tipičnog razvoja i znatno više razvojno primitivnijih odgovora tipa fonoloških i eholaličnih asocijacija. Međutim, razvoj leksičko-semantičkih sposobnosti kod ove dece pokazuje iste zakonomernosti kao i kod dece tipičnog razvoja. Nezrele leksičko-semantičke sposobnosti ova deca ispoljavaju i u okviru pojedinačnih vrsta reči, specifič- no u okviru imenica i glagola, međutim ti deficiti nisu uočeni u okviru prideva.

Children with specific language impairment (SLI) can have severe lexical deficits and often have immature or underdeveloped lexical-semantic abilities. The use of Word association Test may indicate the organization of lexical-semantic network and the ways of lexical access ie. eventual deficits in the processing of words in these children. The aim of this study was to explore the strategy of lexical processing in children with SLI, using Word association Test. Methodology. The sample consisted of 28 participants (5 to 8 years) divided into two age matched groups, 14 children diagnosed with specific language impairment (developmental dysphasia) and 14 typicaly developed children. We used adapted version of the Word association Test, so that the test consists of 90 items (50 nouns, 14 verbs and 26 adjectives). The results showed that children with SLI produced significantly smaller number of semantic associations than typicaly developed children and considerably more primitive types of associations such as clangs and repetitions, however, the development of lexical-semantic abilities in these children shows the same regularities seen in typicaly developed children. Children with SLI showed immature lexical-semantic abilities also in processing of specific class of words, such as nouns and verbs, but these deficits were not observed in the class of adjective.