Bihevioralni i emocionalni problemi kod dece sa Turetovim sindromom

Abstract

Bihevioralni i emocionalni problemi kod dece sa Turetovim sindromom Turetov (Tourett) sindrom je neurorazvojni poremećaj višestrukih motornih i vokalnih tikova prisutnih duže od godinu dana. Najčešće su brzi, nevoljni, stereotipni pokreti i vokalizacije jednostavni-u vidu treptanja, ušmrkivanja, iskašljavanja, stenjanja i sl., dok složeni motorni tikovi uključuju facijalne gestikulacije, dodirivanje i mirisanje, a vokalni ponavljanje reči, psovanje, izgovaranje kolokvijalnih uvreda i sl. Poremećaj počinje da se ispoljava u detinjstvu, ali se komplikuje prisustvom drugih problema, pa je u radu na bazi dostupne empirijske građe analiziran njegov komorbiditet sa bihevioralnim i emocionalnim poremećajima. Rezultati istraživanja dosledno potvrđuju da je kod većine dece sa Turetovim sindromom (60%-70%) dijagnostifikovan deficit pažnje i poremećaj hiperaktivnosti (ADHD); dok je kod 7% dece sa ADHD prisutan Turetov sindrom (neretko provociran medikametozno, najčešće stimulansima CNS primenjivanim u tretmanu ADHD). U značajnom delu istraživanja pronađeno je da deca sa Turetovim sindromom redovno ispoljavaju bihevioralne probleme, uključujući opoziciono-devijantni poremećaj i poremećaj ponašanja, ali i poremećaje učenja; kao i da takvu decu karakterišu niska frustaciona tolerancija, argumentisanje, promene raspoloženja i periodi ekstremnih napada besa i agresivnog ponašanja. Prema nalazima drugih empirijskih studija kod dece sa Turetovim sindromom češće se sreću depresija, anksioznost, opsesivnost, niska samoprocena, stid, zbunjenost i socijalna neprilagođenost, naročito u školskom miljeu. Pored toga, 73-78% ove dece ima loše iskustvo u relacijama sa vršnjacima i redovne epizode plakanja zbog zadirkivanja od strane druge dece, te po pravilu ostaju socijalno izolovani. Imajući sve ovo u vidu, zaključeno je da prisustvo bihevioralnih i emocionalnih problema dodatno značajno narušava kvalitet života i porodično, školsko i socijalno funkcionisanje dece sa Turetovim sindromom i stvara potrebu da se uz medicinske i stručnjaci bihevioralnih profila neizostavno uključuju u tretman ovog poremećaja.