Efekti pandemije COVID-19 na osobe s intelektualnom ometenošću: pregled literature

Abstract

Osobe s intelektualnom ometenošću (IO) posebno su ranjive na fizičke, mentalne i društvene efekte pandemije. Sve je više empirijskih dokaza koji govore u prilog tome da osobe s IO doživljavaju teže ishode tokom COVID-19 ere nego opšta populacija. Studija koja je koristila podatke elektronske medicinske dokumentacije u realnom vremenu za pojedince sa dijagnozom COVID-19 objavila je da osobe s IO imaju veću prevalenciju komorbiditeta (respiratorne bolesti; endokrine, nutritivne i metaboličke bolesti; i bolesti cirkulacije) i veću stopu smrtnih slučajeva u dobi od rođenja do 17 godina, kao i u starijoj grupi od 18 do 74 godine. Druga studija koja je koristila podatke za državu Njujork objavila je da je stopa slučajeva obolelih od COVID-19 bila 4,1 puta veća kod osoba s IO nego u opštoj populaciji. Isto tako, stopa smrtnih slučajeva kod osoba s IO koji žive u rezidencijalnim ustanovama bila je 1,9 puta veća, nego za državu u celini. Britanska studija identifikovala je osobe sa Daunovim sindromom, kao pacijente koji mogu biti pod povećanim rizikom od obolevanja i smrti zbog posledica COVID-19: 2,9 puta veća verovatnoća da će dobiti dijagnozu COVID-19 i 3,4 puta veća verovatnoća da će preminuti od posledica ove bolesti. Tokom pandemije COVID-19 došlo je do gubitka rutinske, obrazovne i terapeutske podrške, kao i strukture i dnevne rutine kod osoba s IO. To je stvorilo izazove zbog isključivog boravka kod kuće, teškoća u razumevanju i primeni novih pravila i nemogućnosti provođenja vremena u stimulativnoj sredini. Porodice koje se brinu o deci s IO prijavile su značajno veću anksioznost, depresiju, poraz/zarobljenost, a njihovo mentalno zdravlje je bilo pozitivno povezano sa promenama u ponašanju. U literaturi postoji malo dokaza o intervencijama koje se koriste za podršku osobama s IO i njihovim porodicama tokom pandemije COVID-19. S obzirom da su ograničenja u velikoj meri uticala na pristup uslugama za osobe s IO, obezbeđivanje i korišćenje adekvatne onlajn podrške predstavljalo bi ključni razvoj usluga. Apstrakt predstavlja rezultat rada na projektima: „Kreiranje Protokola za procenu edukativnih potencijala dece sa smetnjama u razvoju kao kriterijuma za izradu individualnih obrazovnih programa“ (br. 179025) i „Socijalna participacija osoba sa intelektualnom ometenošću“ (br. 179017), čiju realizaciju finansira Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja Republike Srbije.