Uvod u razvojnu psihologiju

Abstract

Prilikom izbora sadržaja, odmeravanja obima i određivanja osnovne forme prikaza i tumačenja, ovaj tekst je planski pisan kao udžbenik na- menjen studentima Fakulteteta za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju. Na stranicama Uvoda u razvojnu psihologiju otvoreni su samo neki od osnovnih problema vezanih za predmetno i metodološko određenja ove psi- hološke discipline. Izvršen je kratak epistemološki presek razvojne psihologije u istorijskoj i savremenoj perspektivi. Praćenje ideje razvoja u skraćenom istorijskom okviru vršeno je s obzirom na bolje razumevanje korpusa razvojno-psiholoških problema koji se danas proučavaju. Opšti deo razvojne psihologije uključuje i uvod u osnovne proble- me metodologije razvojne psihologije. Posebne metode, kao deo zajedničkog naučnog instrumentarija, prikazane su veoma kratko, dok je znatno ozbilj- nija pažnja posvećena osnovnim metodološkim strategijama za istraži- vanje razvoja (longitudinalni, horizontalni i kombinovani postupak). Pored formalno-logičke analize statusa pojma razvoja, temeljnije su prikazana dva osnovna modela u objašnjenju psihičkog razvoja čoveka: or- ganizmički (biološki, evolucioni) i mehanistički (empiristički) mo- del, a zatim i vodeće razvojne teorije (Pijažea, Eriksona i Vigotskog) koje predstavljaju neposredne ili daleke derivate ovih konceptualnih okvira. Po prirodi stvari, pisanje udžbenika podrazumeva otvorenost za raz- ličite teorijske orijentacije, korišćenje raznovrsnih empirijskih iz- vora i uravnoteženi odnos između uvođenja fundamentalnih (bazičnih) i aplikativnih tema razvojne psihologije. To su bili početni uslovi koji su poštovani i u ovom tekstu. Dodatni „vodič”, kadagod je to bilo moguće, usmeravao je pisanje ka uključivanju zanimljivih i zaobilaženju manje at- raktivnih sadržaja. Od procesa „gomilanja znanja” uvek je važnije razumevanje sadržaja i razvijanje unutrašnje motivacije i interesovanja studenata. Zbog toga su neki problemi samo naznačeni, neki otvoreni za dalja proučavanja uz upući- vanje na referentnu literaturu, dok su brojna pitanja planski izostavljena. Ovaj udžbenik je ispunio svoju osnovnu svrhu objavljivanja ukoliko je studentima pružio relativno celovitu preglednu sliku savremene raz- vojne psihologije, i otvorio prostor za nastavak samostalnih istraži- vanja u ovoj oblasti. Tekst je pisan u formi udžbenika i prevashodno je namenjen studenti- ma koji koji slušaju kurs Uvoda u razvojnu psihologiju.