Kognitivni i jezički deficiti kod osoba sa Parkinsonovom bolešću

Abstract

Uvod: Savremena shvatanja Parkinsonove bolesti sve više ističu značaj različitih nemotoričkih znakova, među kojima su i kognitivni i jezički deficiti. To je zaokret u odnosu na ranija istraživanja, koja su uglavnom bila usmerena na izučavanje motoričkih poremećaja. Cilj: Cilj ovog rada je da se na sistematičan način predstave i analiziraju savremeni empirijski podaci o prisustvu jezičkih i kognitivnih deficita kod osoba sa Parkinsonovom bolešću, uz osvrt na studije posvećene proceni i tretmanu kognitivnih i jezičkih poremećaja. Metode: Za pretragu relevantne literature korišćene su različite elektronske baze biblioteka Srbije i specijalizovani internet pretraživači. U obradi podataka iz literature korišćene su deskriptivna, analitička i sintetička metoda. Rezultati: Rezultati empirijskih studija pokazuju da se kognitivni poremećaji mogu uočiti već u početnim fazama bolesti, te da postaju sve izraženiji s njenom progresijom. Kognitivni deficiti se ispoljavaju u oblastima egzekutivnih funkcija, vizuospacijalnih sposobnosti, pažnje i pamćenja. Studije posvećene proučavanju jezika svedoče u prilog manifestacije deficita u svim jezičkim modalitetima. Jezički i kognitivni poremećaji, udruženi sa dizartrijom i smetnjama neverbalne komunikacije, negativno utiču na komunikativne sposobnosti, a time i na kvalitet života obolelih osoba. Zaključak: Kognitivni pad u Parkinsonovoj bolesti kreće se od blagog kognitivnog poremećaja do izražene kliničke slike demencije. Jezički poremećaji manifestuju se u auditivnom razumevanju, spontanom govoru, diskursu, imenovanju, ponavljanju, čitanju i pisanju. U tretmanu kognitivnih i jezičkih deficita koriste se farmakološki i nefarmakološki pristup. Govorno-jezička terapija, kao deo nefarmakološkog pristupa, ima za cilj usporavanje progresije kognitivnih i jezičkih poremećaja, održavanje komunikacionih sposobnosti i kompenzaciju deficita

Introduction. Contemporary research of Parkinson’s disease increasingly emphasizes the importance of various non-motor signs, including cognitive and language deficits. This is a significant shift from previous research which focused primarily on the study of motor disorders. Objective. This article aims to systematically present and analyse contemporary empirical data on the presence of language and cognitive deficits in Parkinson’s disease. Studies on the assessment and treatment of cognitive and language functions are also mentioned. Methods. Various electronic databases of Serbian libraries and specialized Internet search engines were used to search for relevant literature. Descriptive, analytic and synthetic methods were used. Results. The empirical data show that cognitive disorders can be observed in the initial stages of the disease and that they become more pronounced with disease progression. Cognitive deficits are manifested in the domains of executive functions, visuospatial abilities, attention, and memory. Studies devoted to the study of language testify to the manifestation of deficits in all language skills. Language and cognitive disorders, associated with dysarthria and deficits in nonverbal communication, negatively affect communication skills, and the patient’s life quality. Conclusion. Cognitive decline in Parkinson’s disease ranges from mild cognitive impairment to severe dementia. Language disorders are manifested in auditory comprehension, spontaneous speech, naming, repetition, discourse, reading, and writing. For treating cognitive and language deficits, a pharmacological and nonpharmacological approaches are used. The goal of speech-language therapy, as a part of nonpharmacological approach, is to slow down progression of cognitive and language disorders, maintain communicative abilities, and compensate for deficits