Ortografske kompetencije i fonološka svesnost dece sa razvojnim poremećajem koordinacije

Abstract

Uvod: Razvojni poremećaj koordinacije predstavlja poremećaj planiranja i koordinacije složenih pokreta tokom akcije, bez prethodno dijagnostikovane intelektualne ometenosti, neurološkog ili senzornog oštećenja. Iako je relativno čest poremećaj u školskoj populaciji dece, povezanost fonoloških smetnji i pravopisa kod ove dece nije dovoljno istražena. Cilj: Cilj rada bilo je utvrđivanje povezanosti fonološke svesnosti i pravopisnih postignuća kod dece sa razvojnim poremećajem koordinacije u odnosu na decu bez smetnji u koordinaciji. Metode: Istraživanjem je obuhvaćeno 65 dece trećeg razreda osnovnih škola iz Beograda. Kod 29 dece uočen je razvojni poremećaj koordinacije, dok je 36 dece bilo bez takvih smetnji. Za utvrđivanje razvojnog poremećaja koordinacije korišćen je Upitnik za razvojni poremećaj koordinacije. Fonološka svesnost procenjena je Testom fonološke svesnosti srpskog jezika, a pravopis diktatom. Rezultati: Rezultati istraživanja pokazuju značajna ispodprosečna postignuća na proceni fonološke svesnosti i pravopisa kod dece sa razvojnim poremećajem koordinacije. Fonemska supstitucija je najmanje razvijen element fonološke svesnosti. Najveći broj grešaka opaža se na nivou reči usled njihovog nepravilnog rastavljanja, dok je najčešća opažena greška na slogovnom i slovnom nivou supstitucija. Pozitivna korelacija između fonemskih segmenata i postignuća u pravopisu kod dece sa razvojnim poremećajem koordinacije ukazuje na povezanost subleksičkog nivoa i ovladavanja pravopisom. Zaključak: Slabija ovladanost fonološkom svesnošću i pravopisom nesumnjivo dovodi do smetnji u učenju, koje decu sa razvojnim poremećajem koordinacije prate od najranijeg školovanja. Neprepoznate smetnje tu populaciju dece, u manjoj ili većoj meri, ograničavaju tokom obrazovnog procesa. Posledica toga je sveukupno slabije obrazovno postignuće ove populacije dece.

Introduction. Developmental coordination disorder is a disorder of planning and coordination of complex movements during action, without previously diagnosed intellectual disability, neurological or any other sensory impairment. Although it is a relatively common disorderin school-age population,the correlation between phonological awareness and spelling in these children has not been sufficiently investigated. Objective. The aim of this study was to determine the relationship between phonological awareness and spelling in children with developmental coordination disorder compared to children without coordination difficulty. Methods. The research included 65 children of the third grade of primary schoolsin Belgrade. Developmental coordination disorder was observed in 29 children, while 36 children did not have this disorder. The Questionnaire for Developmental Coordination Disorder was used to determine its presence. Phonological awareness was assessed by the Test of Phonological Awareness, and spelling by dictation. Results. The results show significant below-average achievements in the assessment of phonological awareness and spelling in childrenwith developmental coordination disorder. Phonemic substitution was the least developed element of phonological awareness. The largest number of errors was observed at the word level, while substitution was the most common error at the syllabic and letter level. A positive correlation between phonemic segments and achievements in spelling indicates a relationship between the sublexical level and spelling development. Conclusion. Poor phonological awareness and spelling ability lead to learning disabilities during the educational process, which results in an overall poorer educational achievement in these children