Značaj socijalnih veština za uspešno funkcionisanje učenika sa lakom intelektualnom ometenošću u školi – perspektiva nastavnika

Abstract

Uvod: Učenicima sa intelektualnom ometenošću je često potrebna podrška u razvoju socijalnih veština. Stoga je važno sagledati nastavničku perspektivu u pogledu značaja pojedinih socijalnih veština za uspešno funkcionisanje učenika. Cilj: Cilj rada je da se utvrdi koliki značaj nastavnici pridaju asertivnosti, kooperativnosti i samokontroli u uspešnom funkcionisanju učenika sa lakom intelektualnom ometenošću u školskom kontekstu. Metode: Petnaest nastavnika iz srednjih škola za učenike sa smetnjama u razvoju procenjivalo je koliko su pojedine socijalne veštine značajne za uspešno funkcionisanje određenog učenika u njihovom odeljenju. Prikupljeni su podaci za 67 učenika sa lakom intelektualnom ometenošću. Za procenu važnosti socijalnih veština korišćena je Skala za procenu socijalnih veština, nastavničke verzije Sistema za procenu socijalnih veština (Social Skills Rating System). Rezultati: Najviša prosečna vrednost skorova zabeležena je na domenu Samokontrola (AS=14,48; SD=3,54), nešto niža na domenu Kooperacija (AS=13,91; SD=4,19), a najniža na Asertivnosti (AS=12,80; SD=3,63). Primenom t-testa uparenih uzoraka utvrđene su statistički značajne razlike između skorova na domenu Asertivnost i skorova na domenima Kooperacija (t=3,793; p=0,000) i Samokontrola (t=-5,986; p=0,000). Nadalje, primenom t-testa nezavisnih uzoraka registrovane su statistički značajne razlike u nastavničkoj percepciji važnosti socijalnih veština kod dečaka i devojčica sa intelektualnom ometenošću na domenu Kooperacije (t=-3,903; p=0,000) i Samokontrole (t=-2,569; p=0,013). Zaključak: Dobijeni rezultati pokazuju da nastavnici srednjih škola za učenike sa smetnjama u razvoju, kada su u pitanju učenici sa intelektualnom ometenošću (naročito devojčice), veći značaj pridaju veštinama potrebnim za kontrolisanje sopstvenog ponašanja i saradnju, nego asertivnosti učenika. Ovakvi rezultati pokazuju da nastavnici cene veštine učenika koje omogućavaju neometano izvođenje nastave, ali istovremeno upućuju na to da značajno manje vrednuju veštine učenika koje su, na primer, potrebne za iniciranje komunikacije ili prikladno izražavanje neslaganja.

Introduction: Students with intellectual disability often need support in developing social skills. Therefore, it is important to look at teachers’ perspective in terms of the importance of certain social skills for the successful functioning of students. Aim: The aim of this paper is to determine how much importance teachers attach to assertiveness, cooperation and self-control in the successful functioning of students with intellectual disability in the school context. Method: Fifteen high school teachers for students with disabilities assessed how important certain social skills were for successful functioning of a particular student in their class. Data were collected for 67 students with mild intellectual disability. The Social Skills Assessment Scale, a teacher version of the Social Skills Rating System, was used to assess the importance of social skills. Results: The highest average value of scores was recorded in the Self-control domain (M=14.48; SD=3.54), slightly lower in the Cooperation domain (M=13.91; SD=4.19), and the lowest in Assertiveness (M=12.80; SD=3.63). Using paired samples t-test, statistically significant differences were found between the scores on the Assertiveness domain, on the one hand, and the Cooperation (t=3.793; p=.000) and Self-control (t=-5.986; p=.000) domains on the other. Furthermore, using independent samples t-test, statistically significant differences were registered in teachers’ perception of the social skills importance in boys and girls with intellectual disability in the Cooperation (t=-3.903; p=.000) and Self-Control (t=-2.569; p=.013) domain. Conclusion: The obtained results show that, when it comes to students with intellectual disability (especially girls), teachers from high schools for students with disabilities attach more importance to the skills needed for controlling their own behavior and cooperation, than the assertiveness of students. These results show that teachers value the skills of students that enable unhindered teaching, but at the same time indicate that they value the skills of students that are, for example, needed to initiate communication or appropriate expression of disagreement significantly less.