Praćenje i ocenjivanje dece Sa poremećajem u čitanju i pisanju

Abstract

U radu su prikazani reultati istraživanja dobijeni ispitivanjem kriterijuma ocenjivanja dece od trećeg do osmog razreda sa poremećajima u čitanju i pisanju. Cilj istraživanja je bio da se urvrdi da li se kod ove dece ocenjuju znanja i sposobnosti, ili teškoće uzrokovane poremećajem. Zadatak istraživanja je bio da se utvrde specifični i nespecifični simptomi poremećaja čitanja dece od 3. do 8 razreda od strane stručnog saradnika logopeda, kao i utvrđivanje pridržavanja opštih pedagoških načela, odrednica i kriterijuma ocenjivanja dece sa poremećajima u čitanju i pisanju od strane nastavnika srpskog jezika kao najzastupljenijeg predmeta tokom školovanja. Pretpostavili smo da se učitelji i nastavnici uglavnom pridržavaju opštih pedagoških načela, odrednica i kriterijuma vrednovanja, koja deci sa poremećajima u čitanju i pisanju pružaju jednake mogućnosti pokazivanja obrazovnih postignuća. Istraživanje je bilo obavljeno u okviru trijažnog ispitivanja dece sa govorno jezičkom patologijom. Za potrebe ovog istraživanja izdvojen je uzorak ispitanika od 7 dece (3 dečaka i 4 devojčice) od 3. do 8. razreda sa dijagnostikovanom disleksijom i disgrafijom i 5 učiteljica (razredna nastava) i 4 nastavnice (predmetna nastava) koje predaju srpski jezik i imaju učenike sa disleksijom i disgrafijom u svom odeljenju. Koristili smo sledeću test mernu instrumentaciju: Trodimenzionalni test čitanja, Skalu za procenu zrelosti i lateralizovanosti rukopisa, i Skalu za procenu opštih pedagoških načela, odrednica i kriterijuma ocenjivanja učenika sa poremećajima čitanja i pisanja. Učenici sa poremećajima pisanju su znatno brže čitali tekst od učenika sa poremećajima u čitanju i sa manje grešaka tokom čitanja, uz bolje razumevanje pročitanog teksta. Učenici sa poremećajima u čitanju su imali skladan i ružan rukopis, dok su učenici sa poremećajima u pisanju imali izrazito disgrafičan rukopis. Kvalitativna analiza pročitanog i napisanog teksta je pokazala najučestalije simptome disleksije i disgrafije, i od velike je važnosti, kako na grupnom, tako i na individualnom nivou jer se na osnovu nje prave individualni planovi i programi rada za svako dete, što u velikoj meri omogućava efikasan logopedski tretman. Učitelji razredne i predmetne nastave se često pridržavaju opštih pedagoških načela pri praćenju i ocenjivanju dece sa poremećajima u čitanju i pisanju u nastavi srpskog jezika. Najčešće se to odnosi na prilagođavanje detetovim mogućnostima, podsticanju društveno- emocionalnog razvoja, pozitivne slike o sebi i empatije. I učiteljima i nastavnicima je veoma važno načelo pozitivne slike škole i same škole u kojoj se deca osećaju zaštićeno i prihvaćeno. Najveća pažnja je usmerena ka školskoj atmosferi, a nastavnici predmetne nastave ka postavljanju jasnih ciljeva i očekivanja. Učitelji razredne nastave nikada ne upoređuju učenike pri ocenjivanju, sami sebe procenjuju kao dosledne, pravedne, odlučne i podsticajne, dok nastavnici predmetne nastave imaju znatno nižu samoprocenu, odnosno, ne procenjuju se uvek, već često pravednima, doslednima, odlučnima i podsticajnima. Dalja analiza je utvrdila da i jedni i drugi uvažavaju dete, njegove potrebe i mogućnosti, odnosno, procenjuju se znanja i sam proces učenja, a sposobnosti koje su oštećene osnovnim poremećajem nastoje se razviti. Takođe je utvrđeno da treba više podsticati lični i socijalni razvoj učenika, primenjivati različite vrste, tehnike i načine ocenjivanja učenika, kao i raditi na razvoj profesionalnih kompetencija učitelja i nastavnika u radu sa decom koja imaju poremećaje čitanja i pisanja.

This paper presents results of examination getting by examine criteria of evaluations children from third to eighth graders with disabilities in reading and writing. The aim of the study was to establish whether in these children assessed knowledge and skills, or difficulties caused by the disorder. The task of this study was to determine the specific and nonspecific symptoms of disorders of reading in children from 3 to grade 8 by the side of speech therapist, as well as determining compliance with general pedagogical principles, guidelines and criteria for evaluation in children with disabilities in reading and writing by the side of Serbian language teachers as the most usual subjects during schooling. We assumed that teachers generally adhere to the general pedagogical principles, guidelines and criteria of evaluation, that children with disabilities in reading and writing provide equal opportunity of showing educational attainment. The research was conducted within the triage test for children with speech and language disorders. For the purpose of this study was isolated sample of 7 children (3 boys and 4 girls) from 3 up to 8 grades and diagnosed with dyslexia and dysgraphia and 5low grades teacher and 4 high grades teachers of Serbian language and have students with dyslexia and dysgraphia in its class. We used the following test measurement instrumentation: Three-Dimensional Reading Test, the Scale for the Assessment of Maturity and Lateralization of the Manuscript, and the Scale for the Assessment of General Pedagogical Principles, Guidelines and Criteria for Assessing Students with Disabilities in Reading and Writing. Students with disabilities in writing had significantly faster reading the text from students with disabilities in reading and with fewer errors during reading, with better reading comprehension. Students with disabilities in reading had a harmonious and ugly handwriting, while students with disabilities in the writing had the manuscript extremely dysgraphy. Qualitative analysis of reading and the written text showed the most common symptoms of dyslexia and dysgraphia, and it is of great importance in order to the group level, and so on individual level because it is based on making of individual plans and work programs for each child,which greatly enables efficient speech therapy. Low graders and high graders teachers often observe general pedagogical principles in monitoring and evaluating children with disabilities in reading and writing in Serbian language. The most commonly it refers to the adjustment of the child’s abilities, fostering socio- emotional development, positive self-image and empathy. The both are very important principle of a positive image of the school and the school where children feel secure and accepted. Most attention has focused on the academic atmosphere and on setting clear goals and expectations. Low graders teachers never compare students in the evaluation, self- assessed as consistent, fair, decisive and encouraging, while high graders teachers have much lower self-assessment, respectively, not estimated yet, but often the just, consistent, determined and inspiring . Further analysis found that both recognize the child, their needs and capabilities, that is, assess knowledge and the learning process, and the skills that are damaged primary disorder tend to develop. It was also found that should encourage more personal and social development of students, to apply different kinds of techniques and ways of assessing students, as well as work on the development of professional competencies of teachers to work with children who have disorders of reading and writing.