Redosled rođenja slepih adolescenata kao determinanta percepcije porodičnog funkcionisanja

Abstract

Dok su drugi teoretičari ličnosti naglašavali samo uticaj rodite lja u ranom detinjstvu, Adler je naročitu pažnju posvetio psihološkom položaju deteta među braćom i sestrama. Postoje empirijski podaci da redosled rođenja može uticati na izbor profesije, stil interakcije sa dru gima, afilijativnost, anksioznost, percepciju autoriteta roditelja, pa čak i intelektualne sposobnosti. Oštećenje vida jednog člana porodice delu je na porodični sistem i sibling subsistem na specifičan način. Cilj istraživanja bio je utvrditi da li redosled rođenja utiče na per cepciju dimenzija porodičnog funkcionisanja u porodicama sa slepim adolescentom i u porodicama sa adolescentom tipičnog razvoja. Uzorak su činila po 32 slepa ispitanika (eksperimentalna grupa) i ispitanika tipičnog razvoja (kontrolna grupa), uzrasta od 14 do 26 godina koji žive u potpunim porodicama sa dvoje ili troje dece i bez ozbiljnih lič nih, bračnih ili porodičnih problema. Grupe su bile ujednačene po polu, uzrastu, profesionalnom statusu i redosledu rođenja adolescenta, broju dece u porodici, tipu porodice (nuklearna; proširena) i sredini (seoska; gradska). Za prikupljanje podataka primenjeni su: Upitnik sociodemo grafskih podataka i Upitnik stanja i odnosa u porodici RADIR. Prvorođeni su sve dimenzije porodičnog funkcionisanja procenili negativnije nego drugorođeni. Dok u kontrolnoj grupi nije bilo stati stički značajnih razlika, u eksperimentalnoj grupi su razlike bile zna čajne za dimenzije: Aktivnost, Demokratičnost i Strukturisanje vre mena i aktivnosti. Dakle, rezultati ove studije pokazuju da je efekat „razvlašćenosti” prvorođenog deteta veći ako je udružen sa slepoćom. Ovo se može objasniti time što je za slepo prvorođeno dete teže da do stigne drugorođenog „rivala”. Prvorođeni slepi adolescenti naglašavaju upravo one porodične dimenzije koje su identifikovane kao odlika pro fila porodica sa slepim adolescentom

While other theoreticians of personality stressed only the influence of parents in early childhood, Adler paid particular attention to a psychological position of a child among brothers/sisters. There is some empirical evidence that birth order may influence vocational choice, characteristic style of interacting with others, affiliation, anxiety, perception of parents’ authority, and even intellectual capabilities. Visual impairment of a family member affects a family system and a sibling subsystem in a specific way. The goal of the research was to determine whether birth order influences perception of dimensions of family functioning in families with a blind adolescent and in families with an adolescent of typical development. The sample included 32 blind (experimental group) and 32 subjects of typical development (control group) aged 14 to 26, who lived in complete families with two or three children and without serious personal, marrital or family problems. The groups were paired by sex, age, professional status and birth order of adolescents, number of children in the family, type of family (nuclear; extended) and environment (rural; urban). A Questionnaire of socio-demographic information and a Questionnaire of situation and family relationships RADIR by Knežević were applied for data collection. First-borns made lower appraisals of each dimension of family functioning than second-born respondents. There were no statistically significant differences in the control group. Differences in the experimental group were statistically significant in the following dimensions: Activity, Democracy and Structuring time and activity. Thus, the results show that first-born child’s „dethronement” has more effect if it is associated with blindness. This can be explained by fact that it is more difficult for a blind first-born child to catch up with a second-born „rival”