Psihologija mucanja

Abstract

Iako je mucanje govorni poremećaj koji se od samih početaka izučavanja smatra psihogenim, savremena nauka nije dala potpuno jasne odgovore šta to (sve) zapravo znači. Današnji trendovi u istraživačkoj praksi više su usmereni na potvrđivanje genetskih, neuroloških etioloških faktora mucanja, što ima veze sa činjenicom da se mucanje u najvećoj meri objašnjava upravo njima. Ipak, jednačina koja objašnjava mucanje nije potpuna bez poznavanja sredinskih faktora, a naročito dejstva psiholoških faktora na njegov nastanak i razvoj. To je bio razlog i smisao potrebe da se osvetle upravo psihološki aspekti mucanja. Monografija Psihologija mucanja pokušaj je prikaza i sinteze dosadašnjih nalaza istraživanja psiholoških aspekata mucanja. Može se reći da su istraživanja u ovoj oblasti već dovela do vrednih nalaza, koji ne mogu biti zanemarivani ni u praksi. Ti nalazi su, u najvećoj meri, proistekli iz razvojnog psihološkog pristupa izučavanju mucanja, socijalnog psihološkog pristupa koji se fokusira na socijalne korelate ljudskog ponašanja, pa tako i njegovih poremećaja i znanja iz razvojne i opšte psihopatologije. U psihologiju mucanja utkane su psihološke teorije ličnosti, od psihoanalize do kognitivno-bihevioralnog pristupa, kao i načini tretiranja psihopatologije koji proističu iz ovih teorija. I konačno, ova oblast se u velikoj meri oslanja na teoriju i praksu psihoterapije, odnosno šire gledano na procese pružanja psihološke pomoći. Zbog toga smatramo da se psihologija mucanja može odrediti kao disciplina koja sintetiše znanja i empirijske potvrde iz razvojne i socijalne psihologije, psihologije ličnosti, psihopatologije i teorije i prakse psihoterapije. Psihologija mucanja, s druge strane, deo je psihologije osoba sa govornim i jezičkim poremećajima. Ova monografija je u dobroj meri nastala kao rezultat dugotrajne i plodne akademske prakse izučavanja psihologije govora i jezika i psihologije osoba sa govornim i jezičkim poremećajima. Prisustvo ovih naučnih disciplina na Fakultetu za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju Univerziteta u Beogradu traje već skoro 45 godina i vezuje se za utemeljivača ove oblasti prof. Momčila Živkovića i prof. Vesnu Radoman, koja je ojačala i obogatila naučni identitet ove oblasti psihologije. Drugim rečima, monografija koja se bavi psihološkim aspektima mucanja prirodni je rezultat izučavanja ovih oblasti na Fakultetu za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju. Koliko nam je poznato, ovo je prva knjiga na srpskom jeziku koja se bavi psihologijom mucanja. Zbog toga ona popunjava praznine u izdavačkoj delatnosti koje su pratile akademsko izučavanje ove oblasti, ali može biti i podsticaj za izučavanje psihologije mucanja u našoj sredini. Svrha ove monografije je i da stimuliše razvoj multidisciplinarnosti koja je neophodna u izučavanju mucanja. Ona bi trebalo da bude vredno štivo za studente logopedije i logopede, kojima će omogućiti da u praksi sagledaju savremene odgovore nauke vezane za „tamnu stranu meseca”, odnosno psihologiju dece i odraslih koja nije njihovo primarno polje interesovanja, ali jeste neophodna za njihovu praksu. Monografija bi trebalo da bude značajna i psiholozima, koji imaju nedopustivo malo znanja o mucanju, naročito onima koji se u profesionalnom radu sreću sa ovim verbalnim poremećajem. Nadamo se da bi posredno mogla da ima najvrednije pozitivno dejstvo na samu decu i odrasle koji mucaju, jer bi argumenti za kreiranje psihološkog tretmana mucanja izneti u ovoj knjizi mogli da vode i njegovom realizovanju u praksi.