Karakteristike dece bez roditeljskog staranja na rezidencijalnom smeštaju u Beogradu

Abstract

Aktuelni procesi transformacije sistema socijalne zaštite, usmereni ka deinstitucionalizaciji i redukovanju broja dece bez roditeljskog staranja koja se upućuju na rezidencijalni smeštaj, rezultirali su promenama u strukturi korisnika usluge domskog smeštaja u ustanovama za decu i mlade, te uslovili potrebu za kontinuiranim prilagođavanjem programskih aktivnosti procenjenim potrebama korisnika. U cilju sagledavanja karakteristika dece bez roditeljskog staranja koja se aktuelno nalaze na institucionalnom smeštaju na teritoriji grada Beograda, te izvođenja zaključaka o intervencijama koje bi bile u najboljem interesu ove dece, sprovedeno je deskriptivno istraživanje na populaciji korisnika usluge domskog smeštaja u Centru za zaštitu odojčadi, dece i omladine – Beograd. Primenom metode analize dokumentacije, uz korišćenje posebno kreirane matrice za analizu sadržaja, prikupljeni su, na uzorku od 121 korisnika (uzrasta od 8 do 26 godina), podaci o socio-demografskim, porodičnim, obrazovnim, zdravstvenim i bihejvioralnim karakteristikama dece bez roditeljskog staranja koja koriste uslugu domskog smeštaja. Osnovni istraživački rezultati ukazuju da životnu situaciju dece bez roditeljskog staranja na rezidencijalnom smeštaju, pored nepovoljnih porodičnih okolnosti, karakteriše niz teškoća na obrazovnom, zdravstvenom i bihejvioralnom planu. Više od 50% dece uključeno je u obrazovni sistem kroz specijalne škole ili uz individualne obrazovne planove pri redovnim školama, kod 40% dece dijagnostikovani su psihički poremećaji ili poremećaji ponašanja, više od jedne četvrtine koristi redovnu medikamentoznu terapiju, preko jedne trećine ima iskustvo zloupotrebe psihoaktivnih supstanci, dok se blizu 15% nalazi na evidenciji izvršilaca krivičnih dela. Uvažavajući podatke o evidentiranim teškoćama sa kojima se suočavaju institucionalno zbrinuta deca bez roditeljskog staranja, te manifestnim potrebama za kontinuiranom dodatnom podrškom u različitim životnim domenima, može se zaključiti da programske aktivnosti u usluzi domskog smeštaja moraju biti koncipirane na način da se njima minimiziraju potencijalno negativni efekti prisutnih teškoća, osnažuju individualni kapaciteti za rezilijentost, te aktiviraju relacioni i kontekstualni resursi koji su u direktnoj funkciji promocije pozitivnog razvoja ove dece.