Sposobnost za razumevanje idioma kod starih osoba

Abstract

U jeziku postoje ustaljeni izrazi koji se sastoje od dve ili više reči. Oni imaju jedinstveno značenje koje se ne može izvesti na osnovu značenja pojedinačnih reči od kojih su sastavljeni. Jedinice sa takvim statusom u leksikonu jednog jezika zovu se frazemi ili idiomi. S obzirom na frekvencu njihove upotrebe, razumevanje idioma je od velikog značaja za uspešnu komunikaciju. Cilj rada je bio da se ispita sposobnost za razumevanje idioma kod starih osoba budući da radovi stranih autora posvećeni ovom pitanju ne ukazuju nedvosmisleno da li ova sposobnost opada sa godinama. Razumevanje idioma je procenjivano na osnovu definisanja značenja svakog od 10 ponuđenih idiomatskih izraza i navođenjem komunikativne situacije u kojoj bi se dati idiom mogao upotrebiti. Istraživanjem je obuhvaćeno 28 ispitanika od 70 do 90 godina. Za predstavljanje podataka korišćena je deskriptivna statistika (aritmetička sredina, standardna devijacija, minimalne i maksimalne vrednosti). Dobijeni rezultati su pokazali da ispitivana sposobnost ne opada u poznim godinama, ali je utvrđeno da nivo razumevanja idioma zavisi od stepena izloženosti idiomima tj. od prethodnog iskustva govornika, kao i od stepena semantičke prozirnosti samog izraza. Rezultati su utoliko dragoceniji jer se odnose na ispitivanje kasnijeg jezičkog razvoja izvornih govornika srpskog jezika, te pored teorijskog mogu imati i praktični značaj prilikom usvajanja sintaksičkih i semantičkih svojstava pojedinačnih leksema i izraza, kao i u radu sa decom kod koje su uočeni različiti oblici razvojnih jezičkih poremećaja.

There are certain expressions in language consisting of two or more words. They have a unique meaning that cannot be derived on the basis of the meanings of individual words from which they are composed. Units with such status in the lexicon are called phrases or idioms. Given the frequency of their use, understanding idioms is of great importance for successful communication. The aim of this paper was to examine idiom understanding in older adults, since the works of many authors devoted to this issue do not indicate whether this ability has been declining over the years. Idiom understanding was assessed on defining the meaning of each of 10 idiomatic expressions and giving the situation in which the idiom could be used. The study included 28 subjects from 70 to 90 years of age. Descriptive statistics (arithmetic mean, standard deviation, minimum and maximum values) were used to represent the data. The obtained results showed that the tested ability did not decrease in the late years, but it was found that idiom understanding depended on the degree of exposure to idioms, as well as on the degree of semantic transparency of the expression itself. The results are even more valuable because they relate to the examination of the later language development of the native speakers of Serbian language, and they can be used in acquisition of syntactic and semantic properties of individual lexemes and expressions, as well as in working with children with various forms of developmental language disorders.