Omega 3 masne kiseline u psihijatriji - mit i stvarnost

Abstract

Omega 3 fatty acids are long-chain polyunsaturated fatty acids (LC-PUFAs). The basic molecule is the Alpha-linolenic acid (ALA) from which LC-PUFAs are formed: eicosapentaenoic acid (EPA) and docosahexaenoic acid (DHA). DHA is the predominant fatty acid in the brain especially in synaptic membranes, astrocytes, myelin and organelle membranes. LC-PUFAs lead to increased membrane fluidity and permeability, and most of the positive effects depend on immunomodulatory activities, via mechanisms of gene expression, cell signaling, and membrane organization. Previous studies in animal models have shown that LC-PUFAs are essential for normal dopaminergic, glutamatergic and serotonergic neurotransmission. Preclinical and clinical studies have demonstrated the role of PUFAs as an effective adjuvant therapy for unipolar and bipolar depression. Lack of omega 3 fatty acids plays a role in the onset of anxiety and aggression. Low omega 3 fatty acids in the prefrontal cortex of people with schizophrenia reduce dopaminergic neurotransmission, contributing to negative and neurocognitive symptoms, while subsequent disinhibition in the limbic system causes positive symptoms. Some evidence suggests that LC-PUFA may delay or even prevent the progression of particular psychotic disorders in high-risk children and adolescents. Epidemiological studies have shown a positive correlation between the relatively high intake of DHA and EPA and the lower relative risk of mild cognitive impairment and dementia or their progression. The recommended daily intake of EPA and DHA varies significantly: 300-500 mg/day as recommended by the World Health Organization (WHO), up to 1-2 grams/day in Norway. Daily intakes of EPA and DHA up to 3 grams are generally recognized as safe. EPA and DHA at doses greater than 3 grams per day can have side effects: an increase in bleeding frequency, oxidation of n-3PUFAs with the formation of biologically active oxidation products, and more.

Omega 3 masne kiseline su polinezasićene masne kiseline dugih lanaca (LC-PUFAs). Osnovni molekul je alfa-linolenska kiselina (ALA) od koje nastaju LC-PUFA: eikosapentaenoična kiselina (EPA) i dokosaheksaenoička kiselina (DHA). DHA je dominantna masna kiselina u mozgu naročito u sinaptičkim membranama, astrocitima, mijelinu i membranama organela. LC-PUFAs dovode do povećane fluidnosti i permeabilnosti membrana, a većina pozitivnih efekata zavisi od imunomodulacionih aktivnosti, preko mehanizama ekspresije gena, ćelijske signalizacije i organizacije membrane. Dosadašnjim istrazivanjima na animalnim modelima pokazano je da su LC-PUFAs neophodne za normalnu dopaminergičku, glutamatergičku i serotonergičku neurotransmisiju. Prekliničke i kliničke studije su pokazale ulogu PUFAs kao efikasne adjuvantne terapije unipolarne i bipolarne depresije. Nedostatak omega 3 masnih kiselina ima ulogu u nastanku anksioznosti i agresivnosti. Niske omega 3 masne kiseline u prefrontalnoj kori mozga u osoba sa shizofrenijom smanjuju dopaminergičku neurotransmisiju, doprinoseći negativnim i neurokognitivnim simptomima dok posledična dezinhibicija u limbičkom sistemu izaziva pozitivne simptome. Neki dokazi ukazuju da LC-PUFA može da odloži ili čak spreči napredovanje pojedinih psihotičnih poremećaja u visoko rizične dece i adolescenata. Epidemiološke studije su pokazale pozitivnu korelaciju između relativno visokog unosa DHA i EPA i nižeg relativnog rizika od pojave blagog kognitivnog poremećaja i demencije ili njihovog napredovanja. Preporučeni dnevni unos EPA i DHA značajno varira: 300-500 mg/dan kako Svetska zdravstvena organizacija (SZO) preporučuje, pa sve do 1-2 grama/dan u Norveškoj. Dnevni unos EPA i DHA do 3 grama je generalno priznat kao siguran. EPA i DHA u dozama većim od 3 grama dnevno može da da neželjene efekte: povećanje učestalosti krvarenja, oksidaciju n-3PUFAs sa nastankom biološki aktivnih oksidacionih produkata i drugo.