Uticaj karakteristika roditeljstva na internalizovane i eksternalizovane probleme kod dece sa oštećenjem sluha

Abstract

Extensive theoretical and empirical material indicates that parenting is one of the most important predictors of internalized and externalized problems in children of typical development. Based on this knowledge, the question arises whether the same parenting factors are responsible for the occurrence, development and maintenance of these problems in children with hearing impairment. Accordingly, the aim of this paper is to review the scientific knowledge on the impact of parental characteristics on the development of internalized and externalized problems in children with hearing impairment. The paper summarizes the results of research on the characteristics of parenting in children with hearing impairment and the impact of communication between parents and children with hearing impairment on internalized and externalized problems, in the context of modern knowledge in the general population. Based on the presented studies, it can be concluded that there are no significant differences in the characteristics of parenthood between the parents of children of typical development and children with hearing impairment. There are indications that parents of children with hearing impairment are more exposed to stress and tend to have an overprotective or overcontrolling relation to the child. Inadequate communication with parents stands out as the most important factor in the occurrence of internalized and externalized problems in children with hearing impairment. Specific factors also play an important role, such as the hearing status of the parents or the communication model. In order to prevent internalized and externalized problems in children with hearing impairment, it is recommended to use programs based on parenting skills training, which is fully adapted to the specific needs of the parents.

Obimna teorijska i empirijska građa ukazuje na to da je roditeljstvo jedan od najznačajnijih prediktora internalizovanih i eksternalizovanih problema kod dece tipičnog razvoja. Na temelju tih saznanja, postavlja se pitanje da li su isti faktori roditeljstva odgovorni za pojavu, razvoj i održavanje navedenih problema kod dece sa oštećenjem sluha. Shodno tome, cilj rada je prikaz naučnih saznanja o uticaju karakteristika roditeljstva na razvoj internalizovanih i eskternalizovanih problema kod dece sa oštećenjem sluha. U radu su sumirani rezultati istraživanja o karakteristikama roditeljstva kod dece sa oštećenjem sluha i uticaju komunikacije između roditelja i deteta sa oštećenjem sluha na internalizovane i eksternalizovane probleme, u kontekstu savremenih saznanja u opštoj populaciji. Na osnovu prikazanih studija može se zaključiti da nema značajnih razlika u karakteristikama roditeljstva između roditelja dece tipičnog razvoja i dece sa oštećenjem sluha. Postoje indicije da su roditelji dece sa oštećenjem sluha više izloženi stresu i da imaju tendenciju ka preterano kontrolišućem ili zaštitničkom odnosu prema detetu. Neadekvatna komunikacija sa roditeljima se izdvaja kao najznačajniji faktor pojave internalizovanih i eksternalizovanih problema kod dece sa oštećenjem sluha. Važnu ulogu imaju i specifčni faktori, poput slušnog statusa roditelja ili modela komunikacije. U svrhu prevencije internalizovanih i eksternalizovanih problema kod dece sa oštećenjem sluha preporučuje se primena programa zasnovanih na treningu roditeljskih veština, koji je potpuno adaptiran specifčnim potrebama roditelja.