Jezički poremećaji u demenciji: opšte i diferencijalne karakteristike

Abstract

Uvod: Poznato je da se jezički poremećaji ispoljavaju u demenciji. Međutim, oni još uvek nisu dovoljno specifikovani u odnosu na tip demencije. Cilj: Cilj ovog rada je pregled i bliže određivanje simptoma jezičkog poremećaja kod različitih tipova demencije. Metode: Pretraga literature izvršena je uz pomoć specijalizovanih elektronskih baza podataka, kao i štampanih udžbenika, monografija i zbornika radova. Rezultati: Poremećaji jezika sastavni su deo kliničke slike različitih tipova demencije. Kod Alchajmerove bolesti, primarne progresivne afazije i nekih tipova vaskularne demencije jezički poremećaji ispoljavaju se već u početnim fazama bolesti, te predstavljaju njihov karakterističan simptom. S druge strane, kod Parkinsonove bolesti i demencije Levijevih tela poremećaji jezika javljaju se u kasnijim fazama, sa progrediranjem demencije. Takođe, jezički deficiti kod nekih tipova demencije (Parkinsonova bolest, demencija Levijevih tela) mogu da se jave kao posledica oštećenja drugih kognitivnih funkcija, dok kod pojedinih oblika frontotemporalne demencije (primarna progresivna afazija) oni predstavljaju primarni kognitivni poremećaj. Zaključak: Poznavanje jezičkih poremećaja kod različitih tipova demencije doprinosi bližem određivanju njihove prirode, kao i diferencijalnoj dijagnozi. Dodatno, svest o prisustvu jezičkih poremećaja kod različitih tipova demencije ukazuje na potrebu uključivanja pacijenata sa demencijom u govornu-jezičku i kognitivnu terapiju u cilju poboljšanja kvaliteta života pacijenata i članova njihovih porodica.

Introduction: It is recognized that language difficulties accompany dementia. However, regarding the type of dementia, they are still not sufficiently specific. Aim: This paper aims to review and determine more closely the symptoms of language disorders in different dementia types. Methods: Specialized electronic databases, printed textbooks, monographs and collections of papers were all used to search for recent data. Results: Language disorders are an integral part of the clinical picture of different types of dementia. In Alzheimer’s disease, primary progressive aphasia and some cases of vascular dementia, language disorders are manifested already in the initial stages of the disease and represent their characteristic symptom. On the other hand, in Parkinson’s disease and Lewy body dementia, language disorders manifest in the later stages, with the progression of dementia. Additionally, language deficits in some types of dementia (Parkinson’s disease, Lewy body dementia) can occur due to damage to other cognitive functions. In contrast, in certain types of frontotemporal dementia (primary progressive aphasia), language deficits represent a primary cognitive disorder. Conclusion: Understanding language disorders in various dementia types contributes to a closer determination of their nature and differential diagnosis. Furthermore, the awareness that in many types of dementia, language disorders can be present indicates the necessity of including dementia patients in speech-language and cognitive therapy to improve both the patients’ and their family’s quality of life.