Povezanost socijalnih veština, profila samopercipirane kompetentnosti i vršnjačke prihvaćenosti kod učenika sa lakom intelektualnom ometenošću

Abstract

Uvod: Slika o sebi jeste odraz samovrednovanja ličnih kompetencija u različitim životnim domenima. Socijalne interakcije sa drugim značajnim osobama i evaluacija vlastitog ponašanja u svakodnevnoj životnoj sredini određuju kvalitet stečenog životnog iskustva osobe, na osnovu koga se razvijaju različiti atributi slike o sebi. Rezultati studija o kvalitetu, trajektoriji i činiocima razvoja self-koncepta osoba sa intelektualnom ometnošću nisu konzistentni. Cilj: Cilj ovog istraživanja je utvrđivanje korelacije između nivoa razvijenosti socijalnih veština i kvaliteta samopercipirane slike o sebi u tri domena (kognitivna i fizička kompetencija i socijalna prihvaćenost vršnjaka) kod učenika sa lakom intelektualnom ometenošću. Metod: Uzorkom je obuhvaćen 31 ispitanik sa lakom intelektualnom ometnošću, oba pola, kalendarskog uzrasta od 12 do 18 godina (AS=15,13; SD=1,73). Samopercepcija kognitivne i fizičke kompetencije i vršnjačke prihvaćenosti je utvrđena primenom modifikovane verzije Slikovne skale procene kompetencije i socijalnog prihvatanja za decu. Nivo usvojenosti socijalnih veština utvrđen je upotrebom Sistema za procenu adaptivnog ponašanja, supskale Socijalne veštine (domeni Slobodno vreme i Socioadaptivne veštine). Rezultati: Kompozitni skor usvojenih socijalnih veština i samopercipirane kognitivne kompetencije (r=0,635; p=0,000), fizičke kompetencije (r=0,668; p=0,000), kao i socijalne prihvaćenosti u vršnjačkoj grupi (r=0,394; p=0,028) statistički značajno, pozitivno i umereno koreliraju. Zaključak: Stimulisanje razvoja socijalnih veština, bolja socijalna kompetencija, bogatija mreža socijalnih odnosa i pozitivno socijalno iskustvo učenika sa lakom intelektualnom ometnošću bi mogli da budu značajni činioci razvoja bolje slike o sebi. Mehanizme i značajnost uticaja socijalnih veština na samovrednovanje različitih tipova kompetencija i socijalne pozicije bi trebalo utvrditi u budućim istraživanjima.

Introduction: Self-image is a reflection of self-evaluation of personal competencies in different life domains. Social interactions with significant others and evaluation of one’s own behavior in daily living environment determine the quality of a person’s acquired life experience, based on which different attributes of self-image develop. The results of studies on the quality, trajectory and factors of the self-concept development of people with intellectual disability are not consistent. Aim: The aim of this research was to determine the correlation between the level of development of social skills and the quality of self-perceived self-image in three domains (cognitive and physical competence and peer acceptance) in students with mild intellectual disability. Method: The sample included 31 participants with mild intellectual disability, of both genders, 12 to 18 years of age (M=15.13; SD=1.73). Self-perception of cognitive competence, physical competence and peer acceptance was assessed using a modified version of the Pictorial Scale of Perceived Competence and Social Acceptance for Young Children. The level of adoption of social skills was assessed using the Adaptive Behavior Assessment System II, subscale Social Skills (domains Leisure time and Social Adaptive skills). Results: Composite score of acquired social skills and self-perceived cognitive competence (r=.635; p=.000), physical competence (r=.668; p=.000), as well as social acceptance in the peer group (r=.394; p=.028) are statistically significant, positively and moderately correlated. Conclusion: Stimulating the development of social skills, better social competence, richer network of social relations and a positive social experience of students with mild intellectual disability could be important factors in developing a better self-image. The mechanisms and significance of the influence of social skills on the self-evaluation of different types of competencies and social position should be determined in future research.