Kolateralne konsekvence po decu čiji su roditelji na izvršenju zatvorske kazne

Abstract

Deca, čiji su roditelji upućeni na izvršenje zatvorske kazne, se suočavaju sa situacijama koje nepovoljno utiču na njihovo fizičko, emocionalno, finansijsko blagostanje. Nastaju ili se usložnjavaju problemi u sferi obrazovanja, porodičnih i odnosa sa vršnjacima, stigmatizvani su i eksomunicirani iz kruga dotadašnjih prijatelja i poznanika bez svoje krivice usled prestupa roditelja. Lišeni su u emocionalnoj razmeni, nezi, zaštiti, vaspitnom nadzoru i kontroli. Često se nastavak dečijeg života odvija u krugu drugih osoba, srodnika, staratelja ili u institucionalnim uslovima. Takva deca se mogu označiti kao skrivene, nenamerne, neplanirane žrtve kolateralnih efekata krivičnopravnog sistema usmerenog na prestupnika, a istovremeno dobijaju efemernu pomoć sistemskih mehanizama u prevazilaženju stanja i problema nastalih segregacijom roditelja. Postaju indirektne žrtve prestupa sopstvenih roditelja. Prema posledicama, slični su sa direktnim žrtvama kriminaliteta, a u najgorem slučaju, uloga direktne i indirektne žrtve se kulminiraju kod istog deteta. Teško je predvideti njihove dalje životne putanje. Rezultati istraživanja su nekonzistentni. Najčešće se ističu stres odvajanja, školski neuspeh, depresija, agresija, asocijalno i antisocijalno ponašanje, nastanak i multiplikacija faktora rizika delinkventnog ponašanja. Porast stope kriminaliteta i veća učestalost izricanja zatvorskih kazni, utiče na povećanje broja dece koja trpe kolateralne konsekvence. Podaci iz SAD govore o aproksimativnoj brojki od 10.000.000 bolesne dece, odvojene od roditelja koji su uhapšeni, pritvoreni, na prinudnom lečenju ili na izvršenju zatvorske kazne. Preveniranje ili ublažavanje takvih posledica moguće je postići učestalijim izricanjem alternativnih kazni roditeljima, kada uslovi to dozvoljavaju. Istovremeno, potrebno je očuvati kvalitet odnosa dece i zatvorenog roditelja, institucionalnim merama pomoći porodici i deci segregiranog, uticati na rezilijentnost preostale porodice i pružiti pomoć u prevazilaženju nastalih problema do izlaska roditelja iz zatvora. Ključne reči: deca, roditelji, segregacija