Profesionalna opterećenost nastavnika u osnovnim školama u Srbiji - da li su nastavnici pod stresom?

Abstract

Profesionalna opterećenost poslom i stres predstavljaju značajan problem sa kojima se zaposleni u savremenom društvu suočavaju. Cilj istraživanja bio je ispitivanje profesionalne opterećenosti i stresa u radu nastavnika u osnovnim školama. Metodologija istraživanja: Ukupan uzorak istraživanja formiran je od 47 ispitanika (85% ženskog pola, prosečne starosti 42,7 godine) podeljenih u dve grupe, na ispitanike koji su zaposleni u školi za obrazovanje učenika sa smetnjama u razvoju (N = 26; ženski pol - 46,8%, muški pol – 8,5%, prosečne starosti 40,35 godine) i ispitanike zaposlene u osnovnoj školi (N = 21; ženski pol – 38,3%, muški pol – 6,4%, prosečne starosti 45,62 godine). Za ispitivanje profesionalne opterećenosti nastavnika kao merni instrument korišćena je skraćena verzija Skale za procenu profesionalne opterećenosti i Skala za procenu reakcije na profesionalni stres (Likertovog tipa). Istraživanje je sprovedeno tokom marta 2018. godine u školi za obrazovanje učenika sa smetnjama u razvoju „Dušan Dugalić“ (Beograd) i osnovnoj školi “Kosta Trifković” (Novi Sad). Rezultati istraživanja pokazuju da ispitanici iz osnovne škole pokazuju veću profesionalnu opterećenost u odnosu na ispitanike iz škole za obrazovanje učenika sa smetnjama u razvoju. Veću reakciju na profesionalni stres imaju zaposleni u osnovnoj školi koji svakodnevno rade sa učenicima sa smetnjama u razvoju. Kod obe grupe ispitanika povećana profesionalna opterećenost dovodi do povišene reakcije na profesionalni stres. Na osnovu rezultata istraživanja možemo reći da kod ispitanika koji su zaposleni u osnovnoj školi i rade u inkluzivnom odeljenju, kao i kod onih koji su zaposleni u školi za učenike sa smetnjama u razvoju postoji jaka i pozitivna korelacija između profesionalne opterećenosti i reakcije na profesionalni stres. Nastavnici iz osnovne škole pokazuju veću profesionalnu opterećenost kao i veću reakciju na profesionalni stres u odnosu na defektologe i nastavnike koji rade u školi za obrazovanje učenika sa smetnjama u razvoju.

Work overload and stress represent major problem that are facing modern society. Aim of research was to examine work overload and stress among elementary school teachers. Methodology: Total sample was formed from 47 respondents (85% female, average age 42,7 years), that were divided in two groups, one group was formed from by teachers working in a school for the education of students with disabilities (N = 26, 46,8% female, 8,5% male, average age 49,35 years) and other group consist from teachers working in primary school (N = 21, 38,3% female, 6,4% male, average age 45,62 years). To examine work overload and stress we used “Work Load Evaluation Scale” and “Reaction on Professional Stress Scale”. Research was conduct during March 2018, in the school for the education of students with disabilities, „Dušan Dugalić“ (Belgrade) and in primary school „Kosta Trifković“ (Novi Sad). Research results showed that respondents from primary school exhibit higher work overload compared to respondents working in the school for the education of students with disabilities. Higher reaction to work stress was exhibited by teachers in primary school who work with students with disabilities. In both groups of respondents higher work overload leads to higher reaction to work stress. Based on research results, we can conclude that in respondents who are employed in primary school and work in an inclusive class, as well as in respondents who are employed in school for the education of students with disabilities, there is a strong positive correlation between work overload and reaction to work stress. Teachers in primary school exhibit higher work overload and higher reaction to work stress compared to special educators and rehabilitators and teachers who work in school for the education of students with disabilities.