Spremnost osnovnih škola za prevenciju vršnjačkog nasilja

Abstract

Spremnost škole za prevenciju izražava stepen i obim pripremljenosti škole za planiranje, primenu i unapređivanje preventivnih aktivnosti. Ispoljava se preko šest dimenzija koje sa različitih aspekata oslikavaju nivo obaveštenosti, zainteresovanosti, sposobnosti i volje škole da inicira i podrži aktivnosti preventivnog karaktera. Razlikuje se devet nivoa spremnosti, koji se kreću od to- lerancije problema do profesionalizacije u preventivnom delovanju, pri čemu svaki nivo direktno određuje strukturu i sadržaj preventivnih intervencija koje je moguće sa uspehom primeniti u konkretnom okruženju. U cilju procene ni- voa spremnosti osnovnih škola za prevenciju vršnjačkog nasilja sprovedeno je, tokom 2015. godine, istraživanje u sedam beogradskih osnovnih škola. Podaci su prikupljeni instrumentom „Intervju za procenu spremnosti zajednice“ (Plester, Edwards, Jumper-Thurman, 2005), koji se sastoji od 44 otvorenih pitanja vezanih za dimenzije spremnosti. U svakoj školi intervjuisana su po tri ključna infor- manta (direktor, stručni saradnik i nastavnik predmetne nastave), a intervjui su u proseku trajali oko 45 minuta. Odgovori informanata su obrađeni prema uput- stvu za skorovanje podataka, koji je sastavni deo instrumenta. Rezultati istraži- vanja pokazuju da se ispitane osnovne škole u proseku nalaze na trećem nivou spremnosti, uz izraženu neusaglašenost dimenzija spremnosti. U pogledu znanja o preventivnim aktivnostima i donekle raspoloživih resursa, škole se nalaze na nižem nivou od opšteg nivoa, dok je u oblasti rukovođenja i posebno znanja o vršnjačkom nasilju nivo spremnosti iznad opšteg nivoa. Drugim rečima, uprava škole i zaposleni jasno prepoznaju da je vršnjačko nasilje prisutno u školskom okruženju i priznaju neophodnost preduzimanja planiranih i organizovanih pre- ventivnih aktivnosti, međutim, njihova znanja o procesu planiranja prevencije i strukturi, sadržaju i načinu primene preventivnih programa su ograničena is- ključivo na osnovne informacije i time nedovoljna za preduzimanje konkretnih akcija. Preventivne aktivnosti koje se sprovode u školi su povremenog i privre- menog karaktera, bez jasne strukture i utvrđenog plana, uz nedovoljnu vidljivost njihove primene na nivou škole i odsustvo evaluacije njihovih efekata. Osim toga, škole ne raspolažu resursima koje bi koristile isključivo za preventiv- no delovanje niti su upoznate sa načinima pribavljanja kako finansijskih tako i tehničkih i ljudskih resursa. Na osnovu dobijenih rezultata koji ukazuju na nedo- voljan nivo spremosti škola za planiranje i iniciranje programa prevencije vršnjačkog nasilja, te neusaglašenost između pojedinih dimenzija spremnosti, u radu su izvedeni zaključci i odgovarajuće preporuke za unapređenje spremnosti škole za prevenciju vršnjačkog nasilja.