Radna sposobnost učenika sa lakom intelektualnom ometenošću

Abstract

Funkcionalna procena radne sposobnosti osoba sa intelektualnom ometenošću predstavlja specifičan proces tokom kojeg se razmatraju potencijali i ograničenja osobe sa intelektualnom ometenošću u kontekstu razvoja i definisanja odgovaraju- ćih profesionalnih ciljeva. Cilj rada je da utvrdi odnos radnih sposobnosti i nivoa intelektualnog funkcio- nisanja učenika sa lakom intelektualnom ometenošću (LIO) koji se profesionalno osposobljavaju za rad. Uzorkom je obuhvaćeno 120 ispitanika oba pola, čiji se količnik inteligencije kreće od 51 do 70 IQ jedinica. Uzorak je podeljen na grupu sa višim (IQ 61-70) i nižim nivoom intelektualnog funkcionisanja (IQ 51-60). Rezultati primene adaptiranog instrumenta „Upitnik za procenu radnih spo- sobnosti“ (Questionary for assessment of working abilities) ukazuju na to da po- stoje statistički značajne razlike između ispitanika različitog nivoa intelektualnog funkcionisanja (t=-5,14; p=0,000). Ispitanici koji pripadaju gornjoj granici lake intelektualne ometenosti ostvarili su više vrednosti na ajtemima koji se odnose na obavljanje složenih radnih zahteva, sposobnosti učenja novih radnih operacija i na- predovanja u sticanju radnih veština. Takođe, oni su ostvarili više skorove u stavka- ma koje se odnose na fleksibilnost tokom rada, radnu produktivnosti, način na koji koriste nezavisno vreme tokom pauza u radu ili odmora i poštovanje standarda bezbednosti tokom rada. Dobijeni rezultati potvrđuju potrebu za individualizacijom pristupa učenicima sa LIO tokom procesa profesionalnog osposobljavanja i planiranja različitih mode- la zapošljavanja.

Functional assessment of working abilities of persons with intellectual disabilities is a specific process in which their potentials and limitations are considered in the context of developing and defining appropriate professional goals. The aim of this paper is to determine the relation between work ability and the level of intellectual functioning in students with mild intellectual disability (MID) undergoing vocational training. The sample consists of 120 examinees of both genders, whose intelligence quotient ranges from 51 to 70 IQ units. The sample is divided in a group with higher (IQ 61-70) and a lower level of intellectual functioning (IQ 51-60). The results of the adapted Questionnaire for assessment of working abilities indicate a statistically significant difference between the examinees with different levels of intellectual functioning (t=-5.14; p=0.000). The examinees within the upper level of mild intellectual disabilities achieved higher scores on items related to complex work performance, ability to learn new working procedures and to progress in acquiring working skills. Also, they achieved higher scores on items related to flexibility while working, working productivity, ways to utilize free time during work breaks or rest, and respecting safety standards at work. The results confirm the need for individualization of the approach to students with MID during the process of vocational training and planning of different models of employment.