TY  - JOUR
AU  - Jablan, Branka
AU  - Sjeničić, Marta
PY  - 2021
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/3349
AB  - Sexuality represents one of the basic dimensions of human existence,
which is channelled through sexual and gender identification and role,
sexual orientation, eroticism, emotional commitment, satisfaction, and
reproduction. Sexuality is also linked to many significant health problems,
especially in the area of reproductive and sexual health. Sexual health is
the condition of physical, emotional, mental, and social wellbeing that is
linked with sexuality. Knowledge about sexual health, contraception and
selection of contraceptives, and the risk of sexually transmittable diseases
is not only relevant for individuals’ sexuality; it’s also important for encouraging the use of health services and other forms of support that are necessary to protect youth from sexually transmittable diseases and the
maintenance of sexual and reproductive health.
When it comes to sexuality and care of reproductive and sexual health,
some groups are especially vulnerable. Bearing in mind the specific conditions women with disabilities grow up in and their dependence on assistance and support from other people, satisfying their needs for partnership, sexuality, and parenthood becomes unattainable for many, or it takes
place under the control of professionals or family members. In this context, people with visual impairments are part of a vulnerable group, acknowledging that visual impairment leads to limitations in everyday life,
autonomy, and quality of life to its full potential.
The purpose of this article is to describe the phenomena of sexuality
and sexual health among people with visual impairments, and to point out
the existing international and national normative frameworks relevant to
the sexual health of people with disabilities. Existing legislative acts acknowledge the right to a normal sexual life, as well as to the care and
maintenance of the sexual health of people with disabilities. However,
there are many obstacles and limitations that hamper the practical application of these rights: health issues, communication problems, lack of
privacy, people’s acceptance of the inhibition of their own sexuality, or
their acceptance of the labelling and normalisation of their situation. Even
considering the existence of the regulation, the system of support for
maintaining and improving the sexual and reproductive health of women
with disabilities is not developed enough. The lack of literature relating to
this topic shows that its importance is not recognised enough among the
relevant actors, including organisations that advocate for people with
disabilities. Realising the existing general legal framework requires the
will of policymakers, who could enact and implement specific bylaw regulations, as well as activating the societal actors relevant to this field.
AB  - Seksualnost predstavlja osnovnu dimenziju ljudskog postojanja, ali i osetljivo područje ljudske intime.
Može da bude povezana sa mnogim zdravstvenim problemima, posebno sa onim iz područja reproduktivnog i seksualnog zdravlja. Postoje grupe koje su posebno ranjive kada je u pitanju seksualnost i briga o
reproduktivnom i seksualnom zdravlju. S obzirom na specifične uslove odrastanja i na zavisnost od pomoći
i podrške drugih, zadovoljenje potrebe za partnerstvom i seksualnošću za mnoge osobe sa invaliditetom
je nedostižno ili se odvija pod kontrolom profesionalaca ili članova porodice.
Cilj ovog rada je opisati fenomene seksualnosti i seksualnog zdravlja kod osoba sa oštećenjem vida i ukazati na postojeći međunarodni i nacionalni normativni okvir relevantan za seksualno zdravlje osoba sa
invaliditetom. Postojećim zakonima i strateškim aktima, osobama sa invaliditetom neosporno se priznaju
pravo na seksualni život i pravo na brigu i očuvanje seksualnog zdravlja, ali, takođe, činjenica je da postoje razna ograničenja u praksi: zdravstvena, komunikativna, nedostatak privatnosti, prihvatanje inhibiranja
sopstvene seksualnosti ili prihvatanja sredinskih etiketiranja i normiranja. I pored postojećeg strateškog
i zakonskog okvira, sistem podrške za očuvanje i unapređenje seksualnog zdravlja osoba sa invaliditetom
nije u dovoljnoj meri razvijen, a nedostatak literature o ovoj temi ukazuje da nije prepoznat ni njen značaj
među relevantnim akterima, uključujući i organizacije osoba sa invaliditetom. Realizacija postojećeg,
opšteg pravnog okvira zahteva političku volju koja bi se odrazila u donošenju konkretnih podzakonskih
akta i njihovoj implementaciji, te aktiviranju subjekata relevantnih za ovu oblast.
T2  - Stanovništvo
T1  - Seksualnost i seksualno zdravlje osoba sa invaliditetom – sa posebnim osvrtom na osobe sa oštećenjem vida
T1  - Sexuality and sexual health of the population
with disabilities, with special reference to people
with visual impairments
IS  - Early Online
DO  - 10.2298/STNV200819001J
ER  - 

@article{
author = "Jablan, Branka and Sjeničić, Marta",
year = "2021",
abstract = "Sexuality represents one of the basic dimensions of human existence,
which is channelled through sexual and gender identification and role,
sexual orientation, eroticism, emotional commitment, satisfaction, and
reproduction. Sexuality is also linked to many significant health problems,
especially in the area of reproductive and sexual health. Sexual health is
the condition of physical, emotional, mental, and social wellbeing that is
linked with sexuality. Knowledge about sexual health, contraception and
selection of contraceptives, and the risk of sexually transmittable diseases
is not only relevant for individuals’ sexuality; it’s also important for encouraging the use of health services and other forms of support that are necessary to protect youth from sexually transmittable diseases and the
maintenance of sexual and reproductive health.
When it comes to sexuality and care of reproductive and sexual health,
some groups are especially vulnerable. Bearing in mind the specific conditions women with disabilities grow up in and their dependence on assistance and support from other people, satisfying their needs for partnership, sexuality, and parenthood becomes unattainable for many, or it takes
place under the control of professionals or family members. In this context, people with visual impairments are part of a vulnerable group, acknowledging that visual impairment leads to limitations in everyday life,
autonomy, and quality of life to its full potential.
The purpose of this article is to describe the phenomena of sexuality
and sexual health among people with visual impairments, and to point out
the existing international and national normative frameworks relevant to
the sexual health of people with disabilities. Existing legislative acts acknowledge the right to a normal sexual life, as well as to the care and
maintenance of the sexual health of people with disabilities. However,
there are many obstacles and limitations that hamper the practical application of these rights: health issues, communication problems, lack of
privacy, people’s acceptance of the inhibition of their own sexuality, or
their acceptance of the labelling and normalisation of their situation. Even
considering the existence of the regulation, the system of support for
maintaining and improving the sexual and reproductive health of women
with disabilities is not developed enough. The lack of literature relating to
this topic shows that its importance is not recognised enough among the
relevant actors, including organisations that advocate for people with
disabilities. Realising the existing general legal framework requires the
will of policymakers, who could enact and implement specific bylaw regulations, as well as activating the societal actors relevant to this field., Seksualnost predstavlja osnovnu dimenziju ljudskog postojanja, ali i osetljivo područje ljudske intime.
Može da bude povezana sa mnogim zdravstvenim problemima, posebno sa onim iz područja reproduktivnog i seksualnog zdravlja. Postoje grupe koje su posebno ranjive kada je u pitanju seksualnost i briga o
reproduktivnom i seksualnom zdravlju. S obzirom na specifične uslove odrastanja i na zavisnost od pomoći
i podrške drugih, zadovoljenje potrebe za partnerstvom i seksualnošću za mnoge osobe sa invaliditetom
je nedostižno ili se odvija pod kontrolom profesionalaca ili članova porodice.
Cilj ovog rada je opisati fenomene seksualnosti i seksualnog zdravlja kod osoba sa oštećenjem vida i ukazati na postojeći međunarodni i nacionalni normativni okvir relevantan za seksualno zdravlje osoba sa
invaliditetom. Postojećim zakonima i strateškim aktima, osobama sa invaliditetom neosporno se priznaju
pravo na seksualni život i pravo na brigu i očuvanje seksualnog zdravlja, ali, takođe, činjenica je da postoje razna ograničenja u praksi: zdravstvena, komunikativna, nedostatak privatnosti, prihvatanje inhibiranja
sopstvene seksualnosti ili prihvatanja sredinskih etiketiranja i normiranja. I pored postojećeg strateškog
i zakonskog okvira, sistem podrške za očuvanje i unapređenje seksualnog zdravlja osoba sa invaliditetom
nije u dovoljnoj meri razvijen, a nedostatak literature o ovoj temi ukazuje da nije prepoznat ni njen značaj
među relevantnim akterima, uključujući i organizacije osoba sa invaliditetom. Realizacija postojećeg,
opšteg pravnog okvira zahteva političku volju koja bi se odrazila u donošenju konkretnih podzakonskih
akta i njihovoj implementaciji, te aktiviranju subjekata relevantnih za ovu oblast.",
journal = "Stanovništvo",
title = "Seksualnost i seksualno zdravlje osoba sa invaliditetom – sa posebnim osvrtom na osobe sa oštećenjem vida, Sexuality and sexual health of the population
with disabilities, with special reference to people
with visual impairments",
number = "Early Online",
doi = "10.2298/STNV200819001J"
}

Jablan, B.,& Sjeničić, M.. (2021). Seksualnost i seksualno zdravlje osoba sa invaliditetom – sa posebnim osvrtom na osobe sa oštećenjem vida. in Stanovništvo(Early Online).
https://doi.org/10.2298/STNV200819001J

Jablan B, Sjeničić M. Seksualnost i seksualno zdravlje osoba sa invaliditetom – sa posebnim osvrtom na osobe sa oštećenjem vida. in Stanovništvo. 2021;(Early Online).
doi:10.2298/STNV200819001J .

Jablan, Branka, Sjeničić, Marta, "Seksualnost i seksualno zdravlje osoba sa invaliditetom – sa posebnim osvrtom na osobe sa oštećenjem vida" in Stanovništvo, no. Early Online (2021),
https://doi.org/10.2298/STNV200819001J . .

TY  - JOUR
AU  - Jablan, Branka
AU  - Sjeničić, Marta
PY  - 2021
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/3344
AB  - Results of numerous studies emphasize insufficient system efficacy in the realization
of reproductive rights of women with disabilities. These women usually claim that the
services related to this area are often unreachable and inaccessible, that they lack the
information on reproductive health in the necessary form, that they encounter stereotypes
and prejudices related to their sexuality and their realization in the role of a partner in a
relationship and marriage. Visually impaired women are especially sensitive to this
topic. Therefore, it often happens that they ignore certain health problems, contact the
gynecologist too late, which can lead to late diagnosis. One of the impressions is also
that the level of their knowledge about reproductive health increases with the number of
their interactions and informal education through mass media.
The aim of this paper is to depict the existing international and national normative
frame which regulates the reproductive health of women with disabilities and to
emphasize the problems related to the reproductive health of visually impaired women.
It will also provide recommendations for amendments of the national normative frame.
AB  - U velikom broju zemalja još uvek postoje slabosti u obezbeđenju doslednog pristupa preventivnim programima i uslugama iz područja reproduktivnog zdravlja
ženama sa invaliditetom. Iako i na međunarodnom i na nacionalnom nivou postoji pravni okvir za bolji pristup ovim uslugama, on uglavnom nije dovoljno pravno konkretizovan, a samim tim je i nedovoljno primenjen u praksi. Dodatna podrška ženama sa oštećenjem vida u sistemu zdravstvene zaštite, prevenciji i sistemu lečenja retko je prepoznata, te je njihovo odsustvo na ginekološkim klinikama u značajnoj meri podiglo interesovanje udruženja slepih i slabovidih, kao i teoretičara, oko toga kako one pristupaju informacijama i uslugama iz domena reproduktivnog zdravlja. Poznato je da se često susreću sa strukturalnim i komunikativnim barijerama, nespremnošću profesionalaca i često komplikovanom pristupu zdravstvenoj nezi i akcijama usmerenim na reproduktivno zdravlje. Sa druge
strane, seksualni razvoj adolescenata sa oštećenjem vida pokazuje iste karakteristike razvoja kao kod adolescenata tipičnog razvoja. Slepe devojke, kao i devojke
bez oštećenja vida, pokušavaju da definišu svoj identitet i mesto u društvu, da
otkriju sopstvenu seksualnost i da je dožive. U tome ih često onemogućuju ili
ograničavaju nedostajuće ili nedovoljne informacije o temi, pa samim tim i loše
razumevanje onoga što im se dešava. Devojke sa oštećenjem vida takođe imaju potrebu za ostvarivanjem u partnerskoj ulozi, emocionalnom i seksualnom povezanošću, zainteresovane su da steknu znanje o svom telu, seksualnom i reproduktivnom zdravlju.
U sprovedenim studijama istaknuta je potreba da se ženama sa oštećenjem vida
kontinuirano obezbeđuju informacije o pristupu uslugama reproduktivnog zdravlja. Preporuka je i da se tokom poseta izabranim lekarima i drugim profesionalcima sa kojima su ove žene često u kontaktu ukazuje na značaj redovnih godišnjih
poseta ginekologu. Osnaživanja multisektorskog pristupa ovom pitanju je takođe
značajno i prepoznato kroz neprestano podučavanje svih pružalaca usluga u sistemu: zdravstvenih radnika, stručnih radnika u socijalnoj zaštiti, prosvetnih radnika, organizacija saveza slepih i slabovidih.
Nadležna tela relevantna za ovo pitanje treba da se posvete pitanju zaštite reproduktivnog i seksualnog zdravlja žena sa invaliditetom, kao i borbi protiv diskriminacije ovih žena, te da osmisle i sprovode kampanju kroz medije, predavanja
i na drugi način, na ovu temu. Pored toga, potrebno je u javnim budžetima obezbediti sredstva za poseban pristup uslugama zaštite reproduktivnog zdravlja ženama
sa invaliditetom. I, na kraju, ali ne i manje bitno, ove mere bi trebalo prilagoditi svakoj grupi žena sa invaliditetom, s obzirom na vrstu invaliditeta, te informacije i olakšani pristup uslugama adaptirati na način kojim se prevazilaze konkretne prepreke na koje one nailaze.
PB  - University of Niš (Republic of Serbia)
T2  - Теме – Journal for Social Sciences
T1  - Reproductive health of visually impaired women
T1  - Reproduktivno zdravlje žena sa oštećenjem vida
EP  - 279
IS  - 1
SP  - 265
VL  - 45
DO  - 10.22190/TEME200407014J.
ER  - 

@article{
author = "Jablan, Branka and Sjeničić, Marta",
year = "2021",
abstract = "Results of numerous studies emphasize insufficient system efficacy in the realization
of reproductive rights of women with disabilities. These women usually claim that the
services related to this area are often unreachable and inaccessible, that they lack the
information on reproductive health in the necessary form, that they encounter stereotypes
and prejudices related to their sexuality and their realization in the role of a partner in a
relationship and marriage. Visually impaired women are especially sensitive to this
topic. Therefore, it often happens that they ignore certain health problems, contact the
gynecologist too late, which can lead to late diagnosis. One of the impressions is also
that the level of their knowledge about reproductive health increases with the number of
their interactions and informal education through mass media.
The aim of this paper is to depict the existing international and national normative
frame which regulates the reproductive health of women with disabilities and to
emphasize the problems related to the reproductive health of visually impaired women.
It will also provide recommendations for amendments of the national normative frame., U velikom broju zemalja još uvek postoje slabosti u obezbeđenju doslednog pristupa preventivnim programima i uslugama iz područja reproduktivnog zdravlja
ženama sa invaliditetom. Iako i na međunarodnom i na nacionalnom nivou postoji pravni okvir za bolji pristup ovim uslugama, on uglavnom nije dovoljno pravno konkretizovan, a samim tim je i nedovoljno primenjen u praksi. Dodatna podrška ženama sa oštećenjem vida u sistemu zdravstvene zaštite, prevenciji i sistemu lečenja retko je prepoznata, te je njihovo odsustvo na ginekološkim klinikama u značajnoj meri podiglo interesovanje udruženja slepih i slabovidih, kao i teoretičara, oko toga kako one pristupaju informacijama i uslugama iz domena reproduktivnog zdravlja. Poznato je da se često susreću sa strukturalnim i komunikativnim barijerama, nespremnošću profesionalaca i često komplikovanom pristupu zdravstvenoj nezi i akcijama usmerenim na reproduktivno zdravlje. Sa druge
strane, seksualni razvoj adolescenata sa oštećenjem vida pokazuje iste karakteristike razvoja kao kod adolescenata tipičnog razvoja. Slepe devojke, kao i devojke
bez oštećenja vida, pokušavaju da definišu svoj identitet i mesto u društvu, da
otkriju sopstvenu seksualnost i da je dožive. U tome ih često onemogućuju ili
ograničavaju nedostajuće ili nedovoljne informacije o temi, pa samim tim i loše
razumevanje onoga što im se dešava. Devojke sa oštećenjem vida takođe imaju potrebu za ostvarivanjem u partnerskoj ulozi, emocionalnom i seksualnom povezanošću, zainteresovane su da steknu znanje o svom telu, seksualnom i reproduktivnom zdravlju.
U sprovedenim studijama istaknuta je potreba da se ženama sa oštećenjem vida
kontinuirano obezbeđuju informacije o pristupu uslugama reproduktivnog zdravlja. Preporuka je i da se tokom poseta izabranim lekarima i drugim profesionalcima sa kojima su ove žene često u kontaktu ukazuje na značaj redovnih godišnjih
poseta ginekologu. Osnaživanja multisektorskog pristupa ovom pitanju je takođe
značajno i prepoznato kroz neprestano podučavanje svih pružalaca usluga u sistemu: zdravstvenih radnika, stručnih radnika u socijalnoj zaštiti, prosvetnih radnika, organizacija saveza slepih i slabovidih.
Nadležna tela relevantna za ovo pitanje treba da se posvete pitanju zaštite reproduktivnog i seksualnog zdravlja žena sa invaliditetom, kao i borbi protiv diskriminacije ovih žena, te da osmisle i sprovode kampanju kroz medije, predavanja
i na drugi način, na ovu temu. Pored toga, potrebno je u javnim budžetima obezbediti sredstva za poseban pristup uslugama zaštite reproduktivnog zdravlja ženama
sa invaliditetom. I, na kraju, ali ne i manje bitno, ove mere bi trebalo prilagoditi svakoj grupi žena sa invaliditetom, s obzirom na vrstu invaliditeta, te informacije i olakšani pristup uslugama adaptirati na način kojim se prevazilaze konkretne prepreke na koje one nailaze.",
publisher = "University of Niš (Republic of Serbia)",
journal = "Теме – Journal for Social Sciences",
title = "Reproductive health of visually impaired women, Reproduktivno zdravlje žena sa oštećenjem vida",
pages = "279-265",
number = "1",
volume = "45",
doi = "10.22190/TEME200407014J."
}

Jablan, B.,& Sjeničić, M.. (2021). Reproductive health of visually impaired women. in Теме – Journal for Social Sciences
University of Niš (Republic of Serbia)., 45(1), 265-279.
https://doi.org/10.22190/TEME200407014J.

Jablan B, Sjeničić M. Reproductive health of visually impaired women. in Теме – Journal for Social Sciences. 2021;45(1):265-279.
doi:10.22190/TEME200407014J. .

Jablan, Branka, Sjeničić, Marta, "Reproductive health of visually impaired women" in Теме – Journal for Social Sciences, 45, no. 1 (2021):265-279,
https://doi.org/10.22190/TEME200407014J. . .

TY  - JOUR
AU  - Jablan, Branka
AU  - Stanimirov, Ksenija
AU  - Sjeničić, Marta
PY  - 2011
UR  - http://rfasper.fasper.bg.ac.rs/handle/123456789/491
AB  - The main problems that persons with visual impairment encounter on the open market are to find, keep and perform the work in the best possible way. Available researches on the situation of persons with visual impairment in the labor market are mainly related to the identification of barriers to employment these persons, attitudes of employers about the possibilities of overcoming obstacles and the use of certain assistive technology in the workplace. As the most important reasons for not hiring people with visual impairments employers cite limitations in performing tasks, their lack of knowledge on the work abilities of persons with visual impairment, the high costs of renovating the workplace and general complexity of demands that accompany those workplaces. In this paper we deal with basic problems faced by people with impaired vision in the open labor market.
AB  - Osnovni problemi sa kojima se susreću osobe sa oštećenjem vida na otvorenom tržištu rada su: pronaći, zadržati i obavljati posao na najbolji mogući način. Dostupna istraživanja o položaju osoba sa oštećenjem vida na tržištu rada uglavnom se odnose na identifikovanje prepreka zapošljavanju ovih osoba, stavove poslodavaca o mogućnostima prevazilaženja barijera, kao i na upotrebu određenih asistivnih tehnologija na radnom mestu. Kao najznačajnije razloge nezapošljavanja osoba sa oštećenjima vida poslodavci navode ograničenja u obavljanju poslova, nepoznavanje radnih mogućnosti ovih osoba, zatim velike troškove za adaptaciju radnog mesta i uopšte složenost zahteva koji prate takvo radno mesto. U ovom radu bavimo se osnovnim problemima sa kojima se susreću osobe sa oštećenjem vida na otvorenom tržištu rada.
PB  - Sociološko društvo Srbije, Beograd
T2  - Sociološki pregled
T1  - Difficulties in hiring people with visual impairment
T1  - Teškoće u zapošljavanju osoba sa oštećenjem vida
EP  - 256
IS  - 2
SP  - 235
VL  - 45
DO  - 10.5937/socpreg1102235J
ER  - 

@article{
author = "Jablan, Branka and Stanimirov, Ksenija and Sjeničić, Marta",
year = "2011",
abstract = "The main problems that persons with visual impairment encounter on the open market are to find, keep and perform the work in the best possible way. Available researches on the situation of persons with visual impairment in the labor market are mainly related to the identification of barriers to employment these persons, attitudes of employers about the possibilities of overcoming obstacles and the use of certain assistive technology in the workplace. As the most important reasons for not hiring people with visual impairments employers cite limitations in performing tasks, their lack of knowledge on the work abilities of persons with visual impairment, the high costs of renovating the workplace and general complexity of demands that accompany those workplaces. In this paper we deal with basic problems faced by people with impaired vision in the open labor market., Osnovni problemi sa kojima se susreću osobe sa oštećenjem vida na otvorenom tržištu rada su: pronaći, zadržati i obavljati posao na najbolji mogući način. Dostupna istraživanja o položaju osoba sa oštećenjem vida na tržištu rada uglavnom se odnose na identifikovanje prepreka zapošljavanju ovih osoba, stavove poslodavaca o mogućnostima prevazilaženja barijera, kao i na upotrebu određenih asistivnih tehnologija na radnom mestu. Kao najznačajnije razloge nezapošljavanja osoba sa oštećenjima vida poslodavci navode ograničenja u obavljanju poslova, nepoznavanje radnih mogućnosti ovih osoba, zatim velike troškove za adaptaciju radnog mesta i uopšte složenost zahteva koji prate takvo radno mesto. U ovom radu bavimo se osnovnim problemima sa kojima se susreću osobe sa oštećenjem vida na otvorenom tržištu rada.",
publisher = "Sociološko društvo Srbije, Beograd",
journal = "Sociološki pregled",
title = "Difficulties in hiring people with visual impairment, Teškoće u zapošljavanju osoba sa oštećenjem vida",
pages = "256-235",
number = "2",
volume = "45",
doi = "10.5937/socpreg1102235J"
}

Jablan, B., Stanimirov, K.,& Sjeničić, M.. (2011). Difficulties in hiring people with visual impairment. in Sociološki pregled
Sociološko društvo Srbije, Beograd., 45(2), 235-256.
https://doi.org/10.5937/socpreg1102235J

Jablan B, Stanimirov K, Sjeničić M. Difficulties in hiring people with visual impairment. in Sociološki pregled. 2011;45(2):235-256.
doi:10.5937/socpreg1102235J .

Jablan, Branka, Stanimirov, Ksenija, Sjeničić, Marta, "Difficulties in hiring people with visual impairment" in Sociološki pregled, 45, no. 2 (2011):235-256,
https://doi.org/10.5937/socpreg1102235J . .